Metristepe Şehitlik ve Anıtı (Bozüyük)
Bozüyük-Eskişehir yolu üzerinde, Bozüyük’ten 10 km. sonra yolun sağ sapağındaki “Metristepe Şehitliği” tabelası yazan yola girdikten 1 km. sonradır. Şehitliğe varmadan az evvel, küçük bir şehitlik daha vardır. Burada, 61 Tümen 174.üncü Alay, 2.Tabur,7.Bölük kumandanı iken 28 Mart 1921 de Şehit olan Bekir Şahinoğlu ile Bnb.Erzincanlı Karakullukçu oğlu Halis Bey’in ve Hüseyin Hüsnü ile adları bilinmeyen Mehmetçiklere ait 10 mezar vardır. Komutan Halis Bey için dikilen mezar anıtının üzerinde ay-yıldız resmedilmiş olup, üzerine şu ibare yazılmıştır:
”İkinci İnönü cenginde Kahramanca Şehit düşen fırka 62 Alay 174 İkinci Tabur Kumandanı Binbaşı Erzincanlı Karakullukçu oğlu Halis Beyin Mezarıdır. Tarihi şahadeti 29 Mart 1921.”
Buradan itibaren virajlı ve dik bir yolla Metristepe’ye çıkıldığında karşımıza Metristepe Anıtı gelir. Anıtın üzerinde şu ibare yazılıdır:
“Ankara 1 Nisan 1924 - ...Siz orada yalnız düşmanı değil milletin makûs talihini de yendiniz../ T.B.M.M. Başkanı Mustafa Kemal" .Anıtın önünde savaş sahnelerini canlandıran rölyefli kabartmaların arasında da Zaferden sonra İsmet İnönü’nün Atatürk’e çektiği telgraftan alınan şu ibare yazılıdır " Büyük Millet Meclisi Başkanı Mustafa Kemal Paşaya / Bozüyük yanıyor Düşman binlerce ölüleriyle doldurduğu savaş alanını silâhlarımıza bırakmıştır / Batı Cephesi Komutanı İsmet 1.4.1921”.
Anıtın arka yüzünde ise Birinci ve İkinci İnönü Savaşlarına katılan Tümen ve daha üst Birlikleri ve Komutanlarının isimlerinin yazıldığı mermer yazıt yer alır:
Birinci İnönü Savaşları 6-1 Ocak 1921
Garp Cephesi K. Alb.İsmet İnönü
8.Tümen K. Yzb. Mehmet Sabri Erçetin (1932’de Tümgeneralken emekli oldu. Vefatı: 1956)
24 Tümen K.Yzb. Mehmet Hulusi Conk (1923’de Sağlık durumundan ötürü Albay iken emekli oldu.Vef.1950)
61 Tümen K.Alb. İzzettin Çalışlar (1939 da Orgeneral olarak emekli oldu. Vefatı: 1951)
4 Tümen K. Yzb. Mehmet Nazım (Eskişehir, Yumruçal’da 15 Temmuz 1921 de şehit oldu.)
Kocaeli Grup K. Alb.Halit Karsıalan (Tümgeneral oldu. Vefatı: 1925)
İkinci İnönü Savaşları 23 Mart-1 Nisan 1922
Garp Cephesi K. Alb.İsmet İnönü
3.Süvarı Tümen K. Alb. İbrahim Çolak (1922 ’de emekli oldu. Vefatı: 1944)
61 Piyade Tümen K.Alb. İzzettin Çalışlar
24 Piyade Tümen K. Yzb. Mehmet Hulusi Conk
II.Piyade Tümen K. Alb.Mehmet Arif (Şehit)
I.Piyade Tümen K. Yzb. Kemalettin Sami (Korgeneral olarak 1924 de ordudan ayrıldı 1934 de Berlin Büyükelçisi iken vefat etti.)
12 Kolordu K. Alb. Fahrettin Altay (1945 de Orgeneral olarak Yüksek Askeri Şura üyesi iken emekli oldu.Vefatı: 1974)
2 Süvari Tümen K.Yzb.Nazım Solok (1939 da Korgeneral olarak emekli oldu. Vefatı: 1956)
1.Süvarı Tümen K. Yzb.Ahmet Derviş (1932 de Korgeneral iken vefat etti.)
41 Piyade Tüm.K.Yzb.Şerif Yacağaz (1923 de Albay olarak İstanbul Merkez Komutanı oldu aynı sene kendi isteği ile emekli oldu. Vefatı: 1938)
8.Piyade Tümen K. Alb.Mehmet Sabri Erçetin
4 Piyade Tümen K. Yzb.Mehmet Nazım
57 Piyade Tümen K. Yzb.Mümtaz (Şehit)
23 Piyade Tümen K. Yzb.Ömer Halis Bıyıktay (27 Mayıs 1934 de Korgeneral olarak İstanbul
Komutanı iken vefat etti).
7 Piyade Tümen K.Alb.Hüseyin Nurettin (Şehit)
Kocaeli Grubu Alb.Halit Karsıalan
Karamürsel Tüm.K. Bnb.Rıza (Şehit)
Şehitlikten aşağıya bakıldığında savaşın geçtiği geniş düzlük alan görülür.
Metristepe Anıtı Cumhuriyetin ellinci yılında İnönü Savaşları Zafer Anıtı olarak 1973’te yapımına başlanmış, 29.6.1975 tarihinde açılışı yapılmıştır.
İntikamtepe Şehitliği (Bozüyük)
Bozüyük-Kütahya yolunun 10. km. sinde, Akpınar köyünün 3 km güneyindeki yöreye hâkim bir tepededir. İçerisinde 63 şehidin makamı olan bu şehitlik 1959 yılında düzenlenip ziyarete açılmıştır. Son derece sade bir şekilde tanzim edilmiş olan şehitliğin batı tarafındaki giriş kapısının hemen önünde üç basamaklı bir platformun üzerinde 60 x 70 cm. ebadında ve 10 cm. kalınlığındaki mermer blokta şu ibare yazılıdır:
”126. Alay, 3.Tabur, 9 Bölük Kahramanları, 30-31 Mart 1921 de burada şehit üştüler. Mezarları zaferlerinin beşiğidir.”
Şehitlikteki mezarlar, tabut ölçüsü ve şeklinde olup baş ve ayakuçlarına Türk Bayrakları resmedilmiştir. Birinci sıranın ortasındaki mezarda şu ibare yazılıdır:
”11. Tümenin 126.Alayın 3.Tabur, 9.Bölük Komutanı Afyonlu Subay Ömer Altınay, 2.İnönü Harbinde 4 süngü yarası alarak düşman eline esir düşmüştür. Yunan komutanı tarafından bir ağaca bağlanmak suretiyle, üzerine benzin dökülerek yakılmak istenirken, yetişen kuvvetlerimiz tarafından kurtarılmıştır”.
Buradaki bir başka yazıtta ise Yüzbaşı Ömer Altınay’ın 1959 da hayatta olduğu ve şehitliğin açılışında bulunma şansına erişmiştir denilmektedir.
İntikamtepe Şehitliği İnönü Savaşlarında 126. Alay, 3.Tabur, 9.Bölük askerlerinin şehit düşenlerinin hatırasına 1950’den itibaren Milli Savunma Bakanlığınca yapımına başlanmıştır.
İnönü Şehitliği (Bozüyük)
İnönü Şehitliği, Bilecik Bozüyük İlçesi ile Akpınar Köyü arasında bir tepede bulunmaktadır. İstiklâl Savaşı’nın Metristepe-İnönü istikametinde gelişen ve tarihimizde İnönü Savaşları olarak bilinen savaşların geçtiği cephedir. 844 mezardan oluşmaktadır ve 1930 yılında Milli Savunma Bakanlığınca yaptırılmıştır.1981 yılına kadar Haziran ayı içinde yapılan şenlikler bu yıldan itibaren İnönü Savaşı’nın kazanıldığı tarih olan 1 Nisan günü yapılmaya başlanmıştır.
Dikdörtgen duvarlarla çevrili olan mezarların ayakuçlarında Türk bayrakları resmedilmiştir. Burada 4 200 şehit’in kaydı olmasına rağmen isimleri bilinemediğinden sadece 141 mezar vardır. Şehitliğin ortasında küçük boyda mermerden bir anıt vardır. Üzerindeki pirinç levhada ise şu sözler yazılmıştır:
”Ey Yolcu burada şu gördüğün mezar
Türklerin İstiklâl abidesidir.
Bir gökten bir göğe haykıran rüzgâr
İnönü Cengi’nin Zafer Sesi’dir”.
İlçe merkezinde İsmet İnönü Anıtı, I. ve II. İnönü Savaşları’nın simgesidir. Geniş ve yüksekçe bir platform üzerinde büyük bir ay-yıldız onun yanında da asker kıyafeti ile İsmet İnönü’nün heykeli vardır. Anıtın ön tarafında ise savaşı simgeleyen rölyefli kabartmaların bulunduğu geniş ve alçak bir friz yer alır. İlçe merkezindeki karargâh binası restore edilmiştir. Ayrıca Çukurhisar Köyü’ndeki kerpiçten basit bir köy evini de İsmet İnönü ikinci bir karargâh olarak kullanmıştır.
II. İnönü Savaş alanlarından biri olan Tarassut Tepe’de bugün İnönü İlköğretim Okulu vardır.
