19. Yüzyılda Sömürgecilik
XIX. yüzyılın sanayi uygarlığı Avrupa devletlerine yeni sömürgeler elde etmek imkanı sağladı. Özellikle, Afrika'nın Avrupa devletleri arasında taksimi bu asırda gerçekleşti.
İngiltere
İngiltere Asya'da Hindistan'ı müteakiben Birmanya'yı, Bülücistan'ı ve Tibet'in güneyini işgal etti. 1886'da Sudan'ın doğusunu ve 1890'da Zengibar'ı ele geçirdi. 1902'de Kap, Transval savaşından sonra da Oranj bölgelerini zaptetti. Süveyş Kanalı'nın açılmasını müteakip 1882'de Mısır'a hakim oldu.
Fransa
Fransa önce bir Osmanlı ülkesi olan Cezayir'i 1830'da işgal etti ve 1857'de bölgeye tamamen hakim oldu. Bundan sonra yine bir Osmanlı toprağı olan Tunus'u 1881'de ele geçirdi. Sudan, Senegal ve Kongo'nun bir kısmını da zaptederek sömürgecilik alanını genişletti.
Almanya
Almanya sömürgecilik faaliyetlerine en geç başlayan Avrupa devleti oldu. II. Wilhelm'in 1892'den itibaren dünya hakimiyeti politikasına yönelmesi sonucu Afrika'nın doğu ve güneydoğusu bölgeleri Almanya'nın nüfuz alanına girmeye başladı.
İtalya, İspanya ve Belçika
Bu ülkeler daha çok Afrika'nın kuzeydoğusunda yerleştiler. İtalya 1911'de Trablusgarp ve Bingazi'yi zaptetti. İspanya, Fas ve Batı Afrika'da; Belçika ise, Kongo'da yerlesti. Ancak, Afrika'nın taksimi büyük devletleri karşı karşıya getirdi. Fakat, sorunlar genelde anlaşma yoluyla çözüldü. 1905 yılında Fransa ve İngiltere arasında yapılan anlaşma gereğince Fransa Tunus'a, İngiltereFas'ın Fransızlar tarafından işgali, Fransız-Alman ilişkilerini gerginleştirdi ve ortaya çıkan buhranlar 1911 yılına kadar devam etti.
Rusya
1830'lardan itibaren Kafkaslar bölgesine hakim olmaya başlayan Rusya, 1845-1888 yılları arasında cereyan eden savaşlar sonunda Türkistan'a yerleşti ve Hint yolunu kontrol altına aldı. Daha sonra Tibet'e kadar ulaşan Rus nüfuzu oradan da Büyük Okyanus kıyıları ve Mançurya'ya kadar genişledi.
1889'dan itibaren Rusya İran'ı da siyasi ve ekonomik yönden nüfuzu altına almaya başladı. Asya'da İngiltere ve Rusya Mücadelesi: İngiltere'nin güneyden, Rusya'nın kuzeyden ilerlemeleri bir süre sonra Doğu Asya'da Rusya, İngiltere ve Japonya'yı karşı karşıya getirdi. Ancak, 1905'de Rusya'nın Japonya'ya yenilmesi Uzakdoğu bölgesini terketmesine sebep oldu. Daha sonra İran ve Afganistan bölgelerine yönelen Rusya, İngiltere ile çatışma noktasına geldi. Bu sırada Almanya'nın giderek güçlenmesi ve Bağdat Demiryolu imtiyazını elde etmesi Rusya ile İngiltere'yi birbirine yaklaştırdı. Bu suretle İran'ın kuzeyi Rusya'ya, güneyi İngiliz nüfuzuna bırakıldı.
XIX.yüzyılın sömürgecilik mücadelesi Almanya, Avusturya ve İtalya ittifakına karşı Rusya, İngiltere ve Fransa'yı müşterek harekete şevketti. Neticede, Birinci Dünya Savaşına kadar varan İtilaf ve İttifak devletleri bloku oluştu.
Çin
Çin, geniş arazisi ve 440 milyonluk nüfusu ile bu dönemde kendilerine pazar arayan Avrupa ülkeleri, A.B.D. ve Japonya arasında siyasi olaylara sebep oldu.
Çinliler, 1537'de Sikiyang nehri ağzında bir kısım toprakları ticaret için Portekizlilere kiralamalarına rağmen Avrupalılara ve Avrupa eşyalarına karşı çekingen bir tavır içindeydiler. Bu ülkede Avrupa'nın etkinliği misyoner faaliyetleri ile gelişti. Ancak, ilişkiler savaşa yöneldi.
İngiltere'nin Hindistan'dan elde ettiği afyonları bu ülkeye satmak istemesi Çin ile İngiltere arasında savaşa sebep oldu. 1840-1842 yılları arasında cereyan eden afyon savaşını kaybeden Çin, Hong Kong'u İngiltere'ye terketti ve Kanton başta olmak üzere bazı limanlarını Avrupa'ya açmak zorunda kaldı. Bir süre sonra bazı misyonerlerin öldürülmesiyle başlayan olaylar Fransa ve İngiltere'yi 1860'da bu ülkeye asker göndermeye şevketti. Tiyençin ve Pekin zaptedildi. Pekin'de temsilcilikler bulundurmak ve Tiyençin bölgesi hariç olmak üzere işgale son verildi ve barış yapıldı.
Çin, 1885'te Fransa; 1894'te de Kore sebebiyle Japonya ile savaştı. (Çin-Japon Savaşı) Çin mağlup oldu ve mağlubiyet Çin'in işgalini getirdi. Rusya Mançurya'yı; İngiltere Veyhayvey şehrini; Fransa Kuançeu'yıı ve Almanya da Kiyaoçeo'yu işgal etti. Çin'in işgalini tamamlayan Avrupa devletleri müteakiben de demiryolu ve benzeri imtiyazlar elde etme mücadelesine başladılar.
1900 yılından itibaren işgal devletlerine karşı milli hareketler başladıysa da 1901'de Avrupa, Amerika ve Japonya'nın müttefik orduları Pekin'i tekrar işgal ettiler. 1912 yılından itibaren Doktor Sünyat-sen liderliğinde ıslahat amacıyla başlatılan mücadeleler Çin'de iç savaşa sebep oldu.
Japonya
1854 yılından itibaren Amerika bazı Japon limanlarını ticaret için açtırmaya muvaffak oldu. Müteakiben Avrupa devletleri'de bu imkandan faydalanmaya başladılar. 1858-1868 yılları arasında Japonya'da önemli ıslahat hareketleri görüldü.Islahat, siyasi ve iktisadi inkılaba dönüştü. Kısa sürede bölgede etkin bir güç durumuna geleli. Çin ile savaştı ve Kore'nin bağımsızlığım kazandırdı. 1904'de Rusya'yı mağlup ederek O'nun Uzak Doğu'da genişlemesini engelledi. Önemli bir ticaret şehri olan Port Artür'ü ele geçirdi ve MançuryaJaponyasının temellerini attı.
XIX. yüzyılın sanayi uygarlığı Avrupa devletlerine yeni sömürgeler elde etmek imkanı sağladı. Özellikle, Afrika'nın Avrupa devletleri arasında taksimi bu asırda gerçekleşti.
İngiltere
İngiltere Asya'da Hindistan'ı müteakiben Birmanya'yı, Bülücistan'ı ve Tibet'in güneyini işgal etti. 1886'da Sudan'ın doğusunu ve 1890'da Zengibar'ı ele geçirdi. 1902'de Kap, Transval savaşından sonra da Oranj bölgelerini zaptetti. Süveyş Kanalı'nın açılmasını müteakip 1882'de Mısır'a hakim oldu.
Fransa
Fransa önce bir Osmanlı ülkesi olan Cezayir'i 1830'da işgal etti ve 1857'de bölgeye tamamen hakim oldu. Bundan sonra yine bir Osmanlı toprağı olan Tunus'u 1881'de ele geçirdi. Sudan, Senegal ve Kongo'nun bir kısmını da zaptederek sömürgecilik alanını genişletti.
Almanya
Almanya sömürgecilik faaliyetlerine en geç başlayan Avrupa devleti oldu. II. Wilhelm'in 1892'den itibaren dünya hakimiyeti politikasına yönelmesi sonucu Afrika'nın doğu ve güneydoğusu bölgeleri Almanya'nın nüfuz alanına girmeye başladı.
İtalya, İspanya ve Belçika
Bu ülkeler daha çok Afrika'nın kuzeydoğusunda yerleştiler. İtalya 1911'de Trablusgarp ve Bingazi'yi zaptetti. İspanya, Fas ve Batı Afrika'da; Belçika ise, Kongo'da yerlesti. Ancak, Afrika'nın taksimi büyük devletleri karşı karşıya getirdi. Fakat, sorunlar genelde anlaşma yoluyla çözüldü. 1905 yılında Fransa ve İngiltere arasında yapılan anlaşma gereğince Fransa Tunus'a, İngiltereFas'ın Fransızlar tarafından işgali, Fransız-Alman ilişkilerini gerginleştirdi ve ortaya çıkan buhranlar 1911 yılına kadar devam etti.
Rusya
1830'lardan itibaren Kafkaslar bölgesine hakim olmaya başlayan Rusya, 1845-1888 yılları arasında cereyan eden savaşlar sonunda Türkistan'a yerleşti ve Hint yolunu kontrol altına aldı. Daha sonra Tibet'e kadar ulaşan Rus nüfuzu oradan da Büyük Okyanus kıyıları ve Mançurya'ya kadar genişledi.
1889'dan itibaren Rusya İran'ı da siyasi ve ekonomik yönden nüfuzu altına almaya başladı. Asya'da İngiltere ve Rusya Mücadelesi: İngiltere'nin güneyden, Rusya'nın kuzeyden ilerlemeleri bir süre sonra Doğu Asya'da Rusya, İngiltere ve Japonya'yı karşı karşıya getirdi. Ancak, 1905'de Rusya'nın Japonya'ya yenilmesi Uzakdoğu bölgesini terketmesine sebep oldu. Daha sonra İran ve Afganistan bölgelerine yönelen Rusya, İngiltere ile çatışma noktasına geldi. Bu sırada Almanya'nın giderek güçlenmesi ve Bağdat Demiryolu imtiyazını elde etmesi Rusya ile İngiltere'yi birbirine yaklaştırdı. Bu suretle İran'ın kuzeyi Rusya'ya, güneyi İngiliz nüfuzuna bırakıldı.
XIX.yüzyılın sömürgecilik mücadelesi Almanya, Avusturya ve İtalya ittifakına karşı Rusya, İngiltere ve Fransa'yı müşterek harekete şevketti. Neticede, Birinci Dünya Savaşına kadar varan İtilaf ve İttifak devletleri bloku oluştu.
Çin
Çin, geniş arazisi ve 440 milyonluk nüfusu ile bu dönemde kendilerine pazar arayan Avrupa ülkeleri, A.B.D. ve Japonya arasında siyasi olaylara sebep oldu.
Çinliler, 1537'de Sikiyang nehri ağzında bir kısım toprakları ticaret için Portekizlilere kiralamalarına rağmen Avrupalılara ve Avrupa eşyalarına karşı çekingen bir tavır içindeydiler. Bu ülkede Avrupa'nın etkinliği misyoner faaliyetleri ile gelişti. Ancak, ilişkiler savaşa yöneldi.
İngiltere'nin Hindistan'dan elde ettiği afyonları bu ülkeye satmak istemesi Çin ile İngiltere arasında savaşa sebep oldu. 1840-1842 yılları arasında cereyan eden afyon savaşını kaybeden Çin, Hong Kong'u İngiltere'ye terketti ve Kanton başta olmak üzere bazı limanlarını Avrupa'ya açmak zorunda kaldı. Bir süre sonra bazı misyonerlerin öldürülmesiyle başlayan olaylar Fransa ve İngiltere'yi 1860'da bu ülkeye asker göndermeye şevketti. Tiyençin ve Pekin zaptedildi. Pekin'de temsilcilikler bulundurmak ve Tiyençin bölgesi hariç olmak üzere işgale son verildi ve barış yapıldı.
Çin, 1885'te Fransa; 1894'te de Kore sebebiyle Japonya ile savaştı. (Çin-Japon Savaşı) Çin mağlup oldu ve mağlubiyet Çin'in işgalini getirdi. Rusya Mançurya'yı; İngiltere Veyhayvey şehrini; Fransa Kuançeu'yıı ve Almanya da Kiyaoçeo'yu işgal etti. Çin'in işgalini tamamlayan Avrupa devletleri müteakiben de demiryolu ve benzeri imtiyazlar elde etme mücadelesine başladılar.
1900 yılından itibaren işgal devletlerine karşı milli hareketler başladıysa da 1901'de Avrupa, Amerika ve Japonya'nın müttefik orduları Pekin'i tekrar işgal ettiler. 1912 yılından itibaren Doktor Sünyat-sen liderliğinde ıslahat amacıyla başlatılan mücadeleler Çin'de iç savaşa sebep oldu.
Japonya
1854 yılından itibaren Amerika bazı Japon limanlarını ticaret için açtırmaya muvaffak oldu. Müteakiben Avrupa devletleri'de bu imkandan faydalanmaya başladılar. 1858-1868 yılları arasında Japonya'da önemli ıslahat hareketleri görüldü.Islahat, siyasi ve iktisadi inkılaba dönüştü. Kısa sürede bölgede etkin bir güç durumuna geleli. Çin ile savaştı ve Kore'nin bağımsızlığım kazandırdı. 1904'de Rusya'yı mağlup ederek O'nun Uzak Doğu'da genişlemesini engelledi. Önemli bir ticaret şehri olan Port Artür'ü ele geçirdi ve MançuryaJaponyasının temellerini attı.
