1975 TOPRAK TAKSONOMİSİNE GÖRE TOPRAKLARIN SINIFLANDIRILMASI
7. Toprak veya 1975 toprak sınıflandırma sisteminde topraklar 10 sınıfa (ordo) ve bunlarda kendi içinde alt sınıflara (alt ordo), familya ve serilere ayrılır. Burada Türkiye topraklan, sadece ordo seviyesinde sınıflandırılacaktır.
1. ENTİSOLLER
Yeni oluşmakta olan toprakları kapsamına alan bu takıma ait topraklar, ülkemizde aşınma ve birikme olaylarının sürekli olarak devam ettiği sahalardaki topraklan içerir. Bu topraklar; dağlık alanlardaki aşınmanın sürekli olarak devam ettiği yerlerde, delta ve taşkın alanlarında sürekli alüvyonlaş- manın olduğu kesimlerde bulunur. Toprakta horizonlaşma görülmemektedir. Eski sistemdeki azonal ve bazı intrazonal toprakları içeren alan Entisol- ler, bitki örtüsünün çok zayıf eğimli yerlerde ve deltalarda çok yaygındır.
2. İNCEPTİSOLLER
Toprak oluşumunun başlangıç veya gençlik safhasında olduğu A horizo- nuna sahip olan toprakları kapsamına alır. Dolayısıyla erozyonun yavaş yavaş devam ettiği eğimli sahalardaki topraklar ile delta veya taşkın ovalarımızda uzun zamandan beri taşkınlara uğramayan topraklar, İnceptisol ordosuna girer. Bu topraklar, yarı olgun kahverengi orman ve A horizonuna sahip bazı intrazonal toprakları içerir.
3. MOLLİSOLLAR
Bu sınıftaki topraklan, sürülmeye-işlenmeye uygun olan topraklan içerir. Bu nedenle mollisoller, genellikle tarıma elverişlidir. Eski sınıflandırma sistemine ait olan kahverengi, kestanerengi, çernezyom ve rendzina toprakları Mollisolların kapsamına girer. İç Anadolu ve Doğu Anadolu ovalarında, Kuzeydoğu Anadolu'da çayır vejetasyonunun yaygın olduğu az eğimli ve düz sahalar ile kireç içeren neojen kumlu, milli depoları üzerinde gelişmiş olan rendzinalar, Mollisollar ordosuna aittir. Alt horizonunda genel iikle karbonat yığışmasının görülüldüğü topraklar, nötr ve hafif alkali reaksiyon gösterir.
4. ARİDİSOLLAR
Kurak bölgelerdeki alkali reaksiyon gösteren ve alt katında kireç birikimi olan topraklardır. Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde özellikle Harran ve Birecik ovalarında bulunan kırmızı renkli topraklar ile İç Anadolu'nun sınırlı alanlarında bulunan çok kireçli topraklar, Aridisollara dahil edilebilir.
5. ALFİSOLLAR
Alt katında demir ve alüminyum bileşiklerinin bulunduğu Akdeniz iklim şartları altında oluşan toprakları kapsamına alır. Ülkemizde bu topraklan; Akdeniz ve Ege bölgesinde çoğunlukla kireçtaşları üzerinde ve onun tabaka ve çatlaklan boyunca gelişmiş olan killi topraklar kapsar. Ayrıca Akdeniz iklim şartlarının egemen olduğu hafif eğimli ve düz sahalarda diğer ana materyaller üzerinde oluşmuş topraklar da Alfisol'ler kapsamındadır.
6. VERTİSOLLAR
Eski sistemde bulunan Vertisollar (Gromusol), yeni sistemde tek bir ordo altında toplanmıştır. Yazın kuraklıktan dolayı çatlayan, kışın su almasından dolayı şişen bu topraklar, Muş Ovası, Ergene havzasında killi-kireçli tortullar ile Güneydoğu Anadolu’da özellikle Harran ovasında killi depolar üzerinde bulunur. Karacabey (Bursa), Bafra'nın güney kesimi ile Bornova’da sınırlı alanlarda bulunan Vertisollar, genellikle ağır bünyelidirler.
7. SPODOSOLLAR
Yağışların fazla olması sonucu aşırı yıkanan üst toprağın ağardığı ve alt horizonda da demir ve humus bileşiklerinin biriktiği topraklar, Spodosoilar r kapsamına girer. Eski sisteme göre podzolları kapsayan bu topraklara. Yıldız dağlarının kuzeye bakan yamaçlarında, Uludağ ve Bolu Aladağ ın yüksek kesimlerinde, Doğu Karadeniz Bölümü'nde Artvin-Şavşat dolaylarındaki yüksek sahalarda rastlanılır. Buradaki Spodosollar, nemli iklim, geniş ve iğne yapraklı ormanlar altında yer alır.
8. HİSTOSOLLAR
Bitki artıkları veya kalıntılarının üst toprak katında biriktiği ve dolayısıyla organik madde bakımından zengin olan topraklar, Histosolların kapsamındadır. Bu topraklar, özellikle Antakya-Maraş grabeninde, Muş ve Erzurum ovalarının doğusunda ve dağlık alanlarda ve yerel olarak bataklıkların oluştuğu yerlerde görülür.
9. ANDOSOLLAR
Son jeolojik çağda (4. Jeolojik devir) püsküren volkanik tüfler ve bazaltlar üzerinde gelişen toprakları kapsar. Geçirgen olan volkanik kum ve tüfler üzerinde sığ toprak katı yer alır; hava ve su dolaşımı iyi olan bu topraklar, bitki besin maddeleri yönünden fakirdir. Bazaltların olduğu yerlerde üst toprak katı genellikle koyu renkli ve verimlidir. Andisollar.
Güneydoğu Anadolu’da Karacadağ çevresinde, Doğu Anadolu’da Var, Gölü’nün kuzey kesiminde, Sarıkamış ve Bingöl civarında ve İç Anadolu’da Kapadokya Yöresi’nde yaygındır.
kaynak:
İbrahim Atalay'ın Türkiye Coğrafyası ve Jeopolitiği kitabı
