~meLek~
GalataSaray'ım
Doğu Akdeniz’in Otranto boğazıyla İon denizine bağlanan bölümü. Eski çağ’dan bu yana tarihsel ve iktisadi bir eksen olarak kullanılan Adriya denizi, yapı ve subilimi açısından değişik, özgün nitelikler gösterir. Uzunluğu 835 km (Trieste ile Otranto arasında), ortalama genişliği 180 km’dir. Batıda Apenninler ile kuzeyde ve doğuda Alpler’in ve Dinar dağlarının kıvrımları arasında kalan bir çöküntü havzasının merkezinde yer alır. Havzası, kuzeyden güneye doğru, dört değişik bölüme ayrılır. Geniş bir düzlük olan en kuzey bölümüne, Po ırmağından gelen alüvyonlar dolmaktadır (derinliği bu kesimde 100 m’yi geçmez), Orta bölümde, Pescara (Abruzzi) ile Şibenik (Dalmaçya) arasında, derinliği 200 m’yi aşan, enine konumlu bir çöküntü alanı yer alır. İtalya’daki Gargano dağının uzantısı olan yüksek eşikten, derinliği Kotor açıklarında 1 251 m’yi bulan asıl Adriya havzasına geçilir.
Adriya denizinin doğu ve batı kıyıları, yapı bakımından birbiriyle çelişir. Gargano dağı kütlesinin oluşturduğu kesim dışında, İtalya kıyıları düz bir çizgi halinde uzanır; alüvyonlanma olayı bu çizgiselliği daha da belirginleştirir ¡Özellikle Venedik bölgesinde, “lido”.adı verilen denizkulakları oluşmuştur. Buna karşılık, kıvrılma sonucu yükselerek su yüzüne çıkmış Yugoslavya kıyılarında, kıyıya koşut dizilmiş, çok sayıda ince ve uzun kayalık adacıklar gözlenir (Dugi adaları).
Sığlığı nedeniyle, Adriya denizinde sıcaklık değişiklikleri önemli boyutlara ulaşır. Yazın 28°C olan sıcaklık, kışın 5°C’m altına düşebilir. Güney havzada %o 36 olan tuzluluk oranı, Venedik körfezinde, gerek Po ırmağının katkısı, gerek denizaltı kaynaklan nedeniyle, %o 18’ e kadar düşer. Ancona açıklarında yok denecek kadar önemsiz olan gelgit olayı, güney havzada 30 sm, kuzey havzadaysa daha belirgindir. Suyun yüzeysel dolaşımı, doğudan batıya doşru, önce Dalmaçya, daha sonra da İtalya kıyıları boyuncadır. Yerel rüzgârlar bu dolaşımı etkiler; sonbaharda güneyden esen “sirok-ko” sıcak ve nemli, kuzeydoğudan esen “boraysa soğuk ve şiddetlidir (bora fırtınalarının hızı, saatte 150-200 km’yi bulabilir).
Adriya denizi tarihte önemli rol oynamış, Orta Avrupa halkları için Akdeniz’e açılan bir kapı, kıyılan boyunca kurulan limanlarıyla, Doğu yolunun başlangıcı olmuştur. Ayrıca, “Docalar kenti” diye anılan Venedik’in gelişmesini de önemli ölçüde etkilemiştir (XVI. yy. haritacıları, Adriya denizine “Venedik körfezi” adını vermişlerdi). Ama zamanla, bir yandan kumla dolması, bir yandan da yeni ticaret yollarının bulunmasıyla, uluslararası önemini yitirmiştir.
Günümüzde Adriya denizi, yalnızca bölge ticareti açısından önem taşır: İtalya’nın bazı büyük sanayi kentleri (Porto Marghera,Ravenna, Trieste, Bari) ile Yugoslavya ve Arnavutluk limanları (Dubrovnik, Riıjeka, Draç) Adriya kıyılarında yer alır. Balıkçılık (sardalye, hamsi, kefal, vb.) özellikle Dalmaçya kıyılarında önemlidir. Doğal güzellikler ve uçsuz bucaksız kumsallar sayesinde, turizm de büyük ölçüde gelişmiştir. Ayrıca, Adriya denizinde, Ravenna açıklarında kurulan Garibaldi açıkdeniz platformuyla işletilen önemli doğal gaz kaynakları vardır.
Adriya denizinin adı, eski Etrttsk limanı Adria’dan gelir. Günümüzdeki nüfusu 24 500 olan söz konusu liman kenti, Po ve Adige ırmaklarının taşıdığı alüvyonlar nedeniyle, kıyıdan 20 km içerde kalmıştır.
Adriya denizinin doğu ve batı kıyıları, yapı bakımından birbiriyle çelişir. Gargano dağı kütlesinin oluşturduğu kesim dışında, İtalya kıyıları düz bir çizgi halinde uzanır; alüvyonlanma olayı bu çizgiselliği daha da belirginleştirir ¡Özellikle Venedik bölgesinde, “lido”.adı verilen denizkulakları oluşmuştur. Buna karşılık, kıvrılma sonucu yükselerek su yüzüne çıkmış Yugoslavya kıyılarında, kıyıya koşut dizilmiş, çok sayıda ince ve uzun kayalık adacıklar gözlenir (Dugi adaları).
Sığlığı nedeniyle, Adriya denizinde sıcaklık değişiklikleri önemli boyutlara ulaşır. Yazın 28°C olan sıcaklık, kışın 5°C’m altına düşebilir. Güney havzada %o 36 olan tuzluluk oranı, Venedik körfezinde, gerek Po ırmağının katkısı, gerek denizaltı kaynaklan nedeniyle, %o 18’ e kadar düşer. Ancona açıklarında yok denecek kadar önemsiz olan gelgit olayı, güney havzada 30 sm, kuzey havzadaysa daha belirgindir. Suyun yüzeysel dolaşımı, doğudan batıya doşru, önce Dalmaçya, daha sonra da İtalya kıyıları boyuncadır. Yerel rüzgârlar bu dolaşımı etkiler; sonbaharda güneyden esen “sirok-ko” sıcak ve nemli, kuzeydoğudan esen “boraysa soğuk ve şiddetlidir (bora fırtınalarının hızı, saatte 150-200 km’yi bulabilir).
Adriya denizi tarihte önemli rol oynamış, Orta Avrupa halkları için Akdeniz’e açılan bir kapı, kıyılan boyunca kurulan limanlarıyla, Doğu yolunun başlangıcı olmuştur. Ayrıca, “Docalar kenti” diye anılan Venedik’in gelişmesini de önemli ölçüde etkilemiştir (XVI. yy. haritacıları, Adriya denizine “Venedik körfezi” adını vermişlerdi). Ama zamanla, bir yandan kumla dolması, bir yandan da yeni ticaret yollarının bulunmasıyla, uluslararası önemini yitirmiştir.
Günümüzde Adriya denizi, yalnızca bölge ticareti açısından önem taşır: İtalya’nın bazı büyük sanayi kentleri (Porto Marghera,Ravenna, Trieste, Bari) ile Yugoslavya ve Arnavutluk limanları (Dubrovnik, Riıjeka, Draç) Adriya kıyılarında yer alır. Balıkçılık (sardalye, hamsi, kefal, vb.) özellikle Dalmaçya kıyılarında önemlidir. Doğal güzellikler ve uçsuz bucaksız kumsallar sayesinde, turizm de büyük ölçüde gelişmiştir. Ayrıca, Adriya denizinde, Ravenna açıklarında kurulan Garibaldi açıkdeniz platformuyla işletilen önemli doğal gaz kaynakları vardır.
Adriya denizinin adı, eski Etrttsk limanı Adria’dan gelir. Günümüzdeki nüfusu 24 500 olan söz konusu liman kenti, Po ve Adige ırmaklarının taşıdığı alüvyonlar nedeniyle, kıyıdan 20 km içerde kalmıştır.
