ASENKRON MOTORLARIN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ
Asenkron motorlar, endustride en fazla kullanılan elektrik makinalarıdir. Calisma ilkesi bakımından asenkron motorlara enduksiyon motorları da denir. Asenkron motorların calısmaları sırasında elektrik arkı meydana gelmez. Ayrıca diğer elektrik makinalarina gore daha ucuzlardır ve bakıma daha az ihtiyac gösterirler. Bu özellikler, asenkron motorların endüstride en çok kullanilan motorlar olmalarina sebep olmuştur. Asenkron makinalar endustride genellikle motor olarak calıstırılırlar, fakat belirli koşulların sağlanması durumunda generatör olarak da calıstırılabilirler. Asenkron makinaları senkron makinalardan ayıran en büyük özellik, dönme hızının sabit olmayışıdır. Bu hız motor olarak calışmada senkron hızdan kücüktür. Makinanın asenkron oluşu bu özelliğinden ileri gelmektedir.
Asenkron motorlar genel olarak stator ve rotor olmak üzere iki kısımdan yapılmışlardır. Stator, asenkron motorun duran kısmıdır. Rotor ise dönen kısmıdır. Asenkron motorun rotoru, kısa devreli rotor (sincap kafesli rotor) ve sargılı rotor (bilezikli rotor) olmak üzere iki çeşittir. Asenkron motor, rotorun yapım biçimine göre bilezikli ve kafesli asenkron motor olarak tanımlanır.
Rotoru sincap kafesli asenkron motorun ve bilezikli asenkron motorun statoru aynı şekilde yapılmıştır. Asenkron motorun statoru; gövde, stator-saç paketleri ve stator sargılarından oluşmustur. Rotoru bilezikli asenkron motorun rotoru stator içinde yataklanmıştır. Rotor mili üzerinde rotor saç paketi ve döner bilezikler bulunur. Rotor saç paketi üzerine açılmış oluklara rotor sargıları doşenmiştir. Sincap kafesli asenkron motorun ise rotor saç paketi oluklarında sargılar yerine aluminyum yada bakırdan yuvarlak ve kanatçık şeklinde çubuklar bulunur. Bu çubuklar her iki ucundan kısa devre bilezikleriyle elektriksel olarak kısa devre edilmiştir.
Sanayide ve diğer bir çok alanda büyük çoğunlukla kullanılan kafesli tip yapımı en kolay, en dayanıklı, işletme guvenliği en yuksek, bakım gereksinimi en az ve en yaygin, elektrik motorudur. Normal kafesli asenkron motorun sakıncası kalkiş momentinin nispeten küçük, kalkış akımının büyük olmasıdır. Bu sakıncayı gideren akım yığılmalı asenkron motorlarda kafes yüksek çubuklu, çift çubuklu gibi özel biçimlerde yapılır. Çok küçük ve küçük güçlerde yapılan tek fazlı asenkron motorlar da genellikle kafes rotorludur.
Bilezikli asenkron motorun yararı, ek dirençler yardımı ile kalkış akımının istendiği kadar azaltılabilmesi, kalkış ve frenleme momentinin arttırabilmesidir. Şebekelerin çok güçlenmesi ile kalkış akımını sınırlamanın önemi azalmıştır, fakat yüksek kalkış momenti ve uzun kalkış süresi bazı tahriklerde bilezikli asenkron motorun uygulamasını gerektirebilir.
Asenkron motorlar, endustride en fazla kullanılan elektrik makinalarıdir. Calisma ilkesi bakımından asenkron motorlara enduksiyon motorları da denir. Asenkron motorların calısmaları sırasında elektrik arkı meydana gelmez. Ayrıca diğer elektrik makinalarina gore daha ucuzlardır ve bakıma daha az ihtiyac gösterirler. Bu özellikler, asenkron motorların endüstride en çok kullanilan motorlar olmalarina sebep olmuştur. Asenkron makinalar endustride genellikle motor olarak calıstırılırlar, fakat belirli koşulların sağlanması durumunda generatör olarak da calıstırılabilirler. Asenkron makinaları senkron makinalardan ayıran en büyük özellik, dönme hızının sabit olmayışıdır. Bu hız motor olarak calışmada senkron hızdan kücüktür. Makinanın asenkron oluşu bu özelliğinden ileri gelmektedir.
Asenkron motorlar genel olarak stator ve rotor olmak üzere iki kısımdan yapılmışlardır. Stator, asenkron motorun duran kısmıdır. Rotor ise dönen kısmıdır. Asenkron motorun rotoru, kısa devreli rotor (sincap kafesli rotor) ve sargılı rotor (bilezikli rotor) olmak üzere iki çeşittir. Asenkron motor, rotorun yapım biçimine göre bilezikli ve kafesli asenkron motor olarak tanımlanır.
Rotoru sincap kafesli asenkron motorun ve bilezikli asenkron motorun statoru aynı şekilde yapılmıştır. Asenkron motorun statoru; gövde, stator-saç paketleri ve stator sargılarından oluşmustur. Rotoru bilezikli asenkron motorun rotoru stator içinde yataklanmıştır. Rotor mili üzerinde rotor saç paketi ve döner bilezikler bulunur. Rotor saç paketi üzerine açılmış oluklara rotor sargıları doşenmiştir. Sincap kafesli asenkron motorun ise rotor saç paketi oluklarında sargılar yerine aluminyum yada bakırdan yuvarlak ve kanatçık şeklinde çubuklar bulunur. Bu çubuklar her iki ucundan kısa devre bilezikleriyle elektriksel olarak kısa devre edilmiştir.
Sanayide ve diğer bir çok alanda büyük çoğunlukla kullanılan kafesli tip yapımı en kolay, en dayanıklı, işletme guvenliği en yuksek, bakım gereksinimi en az ve en yaygin, elektrik motorudur. Normal kafesli asenkron motorun sakıncası kalkiş momentinin nispeten küçük, kalkış akımının büyük olmasıdır. Bu sakıncayı gideren akım yığılmalı asenkron motorlarda kafes yüksek çubuklu, çift çubuklu gibi özel biçimlerde yapılır. Çok küçük ve küçük güçlerde yapılan tek fazlı asenkron motorlar da genellikle kafes rotorludur.
Bilezikli asenkron motorun yararı, ek dirençler yardımı ile kalkış akımının istendiği kadar azaltılabilmesi, kalkış ve frenleme momentinin arttırabilmesidir. Şebekelerin çok güçlenmesi ile kalkış akımını sınırlamanın önemi azalmıştır, fakat yüksek kalkış momenti ve uzun kalkış süresi bazı tahriklerde bilezikli asenkron motorun uygulamasını gerektirebilir.
