EVA
Equine Viral Arteritis dünya çapında atları ponileri ve eşşekleri etkileyen grip benzeri bir hastalıktır. Equine arteritis virüs (EAV) etkeninden kaynaklanır ve inkübasyon süresi 2 gün ila 2 hafta arasındadır.
Klinik Belirtiler
Klinik belirtiler farklılık gösterir ve hafif derecede etkilenmiş atlar belirgin bir belirti göstermeyebilir. Hastalığın muhtemel belirtileri:
· Ateş
· Uyuşukluk
· Konjunktivitis: konjunktiva şişkin olabilir ve bu hastalık bazen pembe göz olarak adlandırılır.
· Ekstremitelerin üst kısmında, abdomenin ventralinde, scrotumda veya meme bölgesinde ödem (şişkinlik)
· Nasal akıntı
· Abort ya da zayıf tay doğumu: kısrakların %50-70'i fötüsu abort yapar
· EVA nadiren ölümcül olabilir.
Bulaşma
Hastalık bulaşma yolları aşağıdaki gibidir:
· Öksürme ya da tıksırma sırasında hava yoluyla atmosfere salınan virüsün solunması
· Çiftleşme sırasında: virüs eklenti seks bezlerine yerleşir ve semen ile birlikte saçılır
· Enfekte aygırlardan alınan semenler ile uygulanan sun-i tohumlama
· Abort yapılmış fötus ile veya fötal sıvı ve zarlar ile temas
İnkubasyon periyodunu takiben (ortalama 7 gün), virüs tüm vücut sekresyonları ile saçılır. Aygır bir kez enfekte olduğunda, haftalarca aylarca ya da hayatının geri kalan döneminde semeni ile virüsü yaymaya devam edebilir. Hastalığın erken döneminde iyileşmiş ise fertilitesi bu durumdan etkilenmez. Çiftleşme sırasında kısrağı enfekte ederse, kısrak solunum yolu ile virüsü yayabilir.
Tanı
Klinik belirtilere bakarak hastalığın belirlenmesi her zaman mümkün değildir, bu nedenle laboratuar testleri gereklidir. Virüsün tespit edilmesi için alınacak numune yerleri:
· Nasofaryngeal swap
· Kan
· Semen
· İdrar
· Plasenta ve abort olan fötusdan alınan dokular ve sıvılar
Viral antibadilerin belirlenmesi için kan da incelenebilir. Eğer bu antibadiler yoksa at seronegatiftir. Eğer varsa seropozitiftir.
Tedavi
Tüm virüslerde olduğu gibi spesifik bir tedavi yoktur ve iyi bir bakım dışında genellikle çoğu gereksizdir. Nonsteroidal antiinflamatuar ilaçlar ateş düşürmeye ve hastalık nedeniyle oluşan düşkünlüğü hafifletmeye yardımcı olabilir.
Aşılama
EVA'ya karşı aşı bulunmaktadır. Aygırlar ve beygirler yıllık olarak aşılanırken kısraklara aşı verilmez. Aşılı tüm atlar seropozitif olur bu nedenle bu antibadilerin aşıdan ya da enfeksiyondan mı olduğunu belirlemek zordur. Bu nedenle aşılamadan önce kan testleri yapılmalıdır. Aşılamadan 3 hafta sonrada aşılamaya olan yanıtın izlenmesi için kan testi yapılır. Test zamanı, test sonucu ve aşılama tarihi atların pasaportuna kaydedilmelidir.
Leptospirozis
Leptospirozis ile enfeksiyon evcilleştirilmiş tüm hayvanlarda şekillenir. Endemik bölgelerde hastalığın çoğunluğu klinik olarak belirsiz seyreder. At ve kedi diğer evcil hayvanlara göre leptospirozisden daha az etkilenir.
Etiyoloji
Leptospira interrogans ve L. Biflexa iki tür vardır. İlk tür tüm patojenik çeşitleri içerir.
Epidemiyoloji
Leptospira prensip olarak idrar ve su ile bulaşır. Genellikle nemli ve sıcak iklime sahip bölgelerde görülür.
Klinik Belirtiler
Leptospiroz enfeksiyonu genellikle subklinik bir hastalığa neden olur ama eğer hastalık akutsa atta ateş, depresyon, iştahsızlık ve sarılık vardır. Hemoglobinüri şekillenebilir. Dişi atlarda klinik olarak belli belirsiz seyreden ateşli dönem içinde ya da birkaç hafta sonrasında abortla sonuçlanabilir. Abortlu at fötuslarında bir çok serotip izole edilmiştir.
Leptospirozise maruz kalan atlarda aylar hatta yıllar sonra göz ile ilgili periyodik problemler şekillenebilir ve körlüğe neden olabilir.
Tanı
Kan veya idrardan alınan numuneler ile leptospirozis belirlenebilir. Leptospirozisin gelişimi için laboratuarda özel ortamlara ihtiyaç vardır. Laboratuarda gelişim için birkaç haftaya ihtiyaç vardır.
Tedavi ve Kontrol
Penisilin (20000-40000 IU/kg IV günde 4kez) ya da tetrasiklinler (8-10mg/kg günde 1-2kez) akut leptospirozisin tedavisi için, ya da kronik olarak etkilenmiş veya taşıyıcı hastalarda şekillenen sürekli ya da aralıklı olarak leptospirouri durumunu ortadan kaldırmak için kullanılan antibiyotiklerdir. Periyodik seyreden göz hastalıklarında ise parenteral uygulanan bu antibiyotiklere ek olarak anti-inflamatuar steroid ya da non-steroid ilaçlar lokal olarak uygulanmalıdır.
Equine Viral Arteritis dünya çapında atları ponileri ve eşşekleri etkileyen grip benzeri bir hastalıktır. Equine arteritis virüs (EAV) etkeninden kaynaklanır ve inkübasyon süresi 2 gün ila 2 hafta arasındadır.
Klinik Belirtiler
Klinik belirtiler farklılık gösterir ve hafif derecede etkilenmiş atlar belirgin bir belirti göstermeyebilir. Hastalığın muhtemel belirtileri:
· Ateş
· Uyuşukluk
· Konjunktivitis: konjunktiva şişkin olabilir ve bu hastalık bazen pembe göz olarak adlandırılır.
· Ekstremitelerin üst kısmında, abdomenin ventralinde, scrotumda veya meme bölgesinde ödem (şişkinlik)
· Nasal akıntı
· Abort ya da zayıf tay doğumu: kısrakların %50-70'i fötüsu abort yapar
· EVA nadiren ölümcül olabilir.
Bulaşma
Hastalık bulaşma yolları aşağıdaki gibidir:
· Öksürme ya da tıksırma sırasında hava yoluyla atmosfere salınan virüsün solunması
· Çiftleşme sırasında: virüs eklenti seks bezlerine yerleşir ve semen ile birlikte saçılır
· Enfekte aygırlardan alınan semenler ile uygulanan sun-i tohumlama
· Abort yapılmış fötus ile veya fötal sıvı ve zarlar ile temas
İnkubasyon periyodunu takiben (ortalama 7 gün), virüs tüm vücut sekresyonları ile saçılır. Aygır bir kez enfekte olduğunda, haftalarca aylarca ya da hayatının geri kalan döneminde semeni ile virüsü yaymaya devam edebilir. Hastalığın erken döneminde iyileşmiş ise fertilitesi bu durumdan etkilenmez. Çiftleşme sırasında kısrağı enfekte ederse, kısrak solunum yolu ile virüsü yayabilir.
Tanı
Klinik belirtilere bakarak hastalığın belirlenmesi her zaman mümkün değildir, bu nedenle laboratuar testleri gereklidir. Virüsün tespit edilmesi için alınacak numune yerleri:
· Nasofaryngeal swap
· Kan
· Semen
· İdrar
· Plasenta ve abort olan fötusdan alınan dokular ve sıvılar
Viral antibadilerin belirlenmesi için kan da incelenebilir. Eğer bu antibadiler yoksa at seronegatiftir. Eğer varsa seropozitiftir.
Tedavi
Tüm virüslerde olduğu gibi spesifik bir tedavi yoktur ve iyi bir bakım dışında genellikle çoğu gereksizdir. Nonsteroidal antiinflamatuar ilaçlar ateş düşürmeye ve hastalık nedeniyle oluşan düşkünlüğü hafifletmeye yardımcı olabilir.
Aşılama
EVA'ya karşı aşı bulunmaktadır. Aygırlar ve beygirler yıllık olarak aşılanırken kısraklara aşı verilmez. Aşılı tüm atlar seropozitif olur bu nedenle bu antibadilerin aşıdan ya da enfeksiyondan mı olduğunu belirlemek zordur. Bu nedenle aşılamadan önce kan testleri yapılmalıdır. Aşılamadan 3 hafta sonrada aşılamaya olan yanıtın izlenmesi için kan testi yapılır. Test zamanı, test sonucu ve aşılama tarihi atların pasaportuna kaydedilmelidir.
Leptospirozis
Leptospirozis ile enfeksiyon evcilleştirilmiş tüm hayvanlarda şekillenir. Endemik bölgelerde hastalığın çoğunluğu klinik olarak belirsiz seyreder. At ve kedi diğer evcil hayvanlara göre leptospirozisden daha az etkilenir.
Etiyoloji
Leptospira interrogans ve L. Biflexa iki tür vardır. İlk tür tüm patojenik çeşitleri içerir.
Epidemiyoloji
Leptospira prensip olarak idrar ve su ile bulaşır. Genellikle nemli ve sıcak iklime sahip bölgelerde görülür.
Klinik Belirtiler
Leptospiroz enfeksiyonu genellikle subklinik bir hastalığa neden olur ama eğer hastalık akutsa atta ateş, depresyon, iştahsızlık ve sarılık vardır. Hemoglobinüri şekillenebilir. Dişi atlarda klinik olarak belli belirsiz seyreden ateşli dönem içinde ya da birkaç hafta sonrasında abortla sonuçlanabilir. Abortlu at fötuslarında bir çok serotip izole edilmiştir.
Leptospirozise maruz kalan atlarda aylar hatta yıllar sonra göz ile ilgili periyodik problemler şekillenebilir ve körlüğe neden olabilir.
Tanı
Kan veya idrardan alınan numuneler ile leptospirozis belirlenebilir. Leptospirozisin gelişimi için laboratuarda özel ortamlara ihtiyaç vardır. Laboratuarda gelişim için birkaç haftaya ihtiyaç vardır.
Tedavi ve Kontrol
Penisilin (20000-40000 IU/kg IV günde 4kez) ya da tetrasiklinler (8-10mg/kg günde 1-2kez) akut leptospirozisin tedavisi için, ya da kronik olarak etkilenmiş veya taşıyıcı hastalarda şekillenen sürekli ya da aralıklı olarak leptospirouri durumunu ortadan kaldırmak için kullanılan antibiyotiklerdir. Periyodik seyreden göz hastalıklarında ise parenteral uygulanan bu antibiyotiklere ek olarak anti-inflamatuar steroid ya da non-steroid ilaçlar lokal olarak uygulanmalıdır.