Bahtım açılsın - Kısmeti açılsın
Adana Halk Kültüründe Kısmet Açma
Adana ve çevresinde de ülkemizin pek çok yerinde olduğu gibi kısmet açmak içinçeşitli adet ve inanmalar uygulanmaktadır. Bunlardan bir bölümü, genç kız veya bir yakınıtarafından anahtar veya kilitle cami önünde uygulanan davranış kalıplarıdır.
- Perşembe akşamı kilit bir genç tarafından kapatılır. Kız bunu yastığının altınakoyar. Bu kilit cuma günü namazdan ilk çıkana açtırılır. Bu işlem üç cumatekrarlanır.
- Cuma günü namaza ilk giren kişiye bir kilit verilir. Bu kişi camiye girerken kilidikapatır, çıkışta da dualarla açar.
- Cuma günü namazdan ilk çıkan kişiye kız veya yakını kilit açtırır.
- Dört yol ağzında kilit açılır.
- Kilidin ağzı açık bırakılır, okunur, üflenir.
- Göbek üstünde kilit açtırılır.
- Adana'da bulunan "Bebekli Kilise"nin papazına kilit açtırılır.
- Cuma günü camiden çıkan bir kişiye açtırılan kilit, evin kapısının iç tarafına asılır.
- Dört yol ağzında kız çeyizi açılır.
- Genç kızın kısmetinin açılması için, çeyiz bohçası dualarla üç "cuma" açılır.
- Genç kız üstünde büyük bir anahtar taşır.
- Anahtar dualarla okunur, kıza verilir, kız akarsuya atar.
Örneklerimizde de görüldüğü gibi, kapalı olan kısmetin açılabilmesi için "açma"eylemi yapılmaktadır. Halk kültüründeki inanışlara göre kapatılan veya kapalı duran nesnelerkapalılığı, bağlılığı çağrıştırır. Bu inançla, benzerlik öğesinden yararlanılarak, kapalı olannesneler açılmaktadır. Bu pratiklerde, kapalı olan kilit büyüsel obje olarak kullanılmakta,kilidin kapalılığı ile kısmetin kapalılığı arasında ilişki kurulmakta, kilidin açılmasının,kısmetin açılmasını çağrıştıracağı düşüncesiyle kilit açılmaktadır. Aynı işlemin kapalı durançeyiz bohçasını açma eylemiyle tekrarlandığını görüyoruz. Açma eyleminde dinsel öğelerkullanılmakta, kilidin açılması veya bohçanın açılması Müslümanlar için kutsal gün olancuma günü yapılmakta, eylemi yapan kişi dinsel bir kişi papaz, hoca veya camiden çıkan ilkkişi olmaktadır. (Bebekli Kilisenin papazına kilit açtırma eylemi, Adana'da bazı çevrelerde,işleri iyi gitmeyen kişilerin sıkça uyguladığı bir davranış şeklidir.) Açma eyleminin anahtarla yapılıyor olması, anahtarın tek başına kısmet açmada büyüsel obje olarak kullanılmasına daneden olmaktadır. Yapılan işlemlerde halk kültüründe kutlu sayı olarak kabul edilen üç sayısıesas alınmaktadır. Halk kültüründe büyüsel bir gücü olduğuna inanılan dört yol ağzı, pek çökpratiğin uygulandığı yer olmaktadır. Böylece, her yöne açık olan bu yerde yapılan işlemin deolumlu sonuç vereceğine inanılmaktadır. Büyüsel pratiklerde rastlanan "akarsu" öğesi,yapılan işlemin tıpkı akan su gibi engel tanımaması, yoluna devam etmesi içinuygulanmaktadır. Halk kültüründe su, pislikleri giderici, arındırıcı özelliğinden dolayı kutluvarlıklardan kabul edilir, büyüsel işlemlerde iyi sonuç almak için kullanılır.Adana ve çevresindeki kısmet açma pratiklerinin bir bölümünde de; hocanın üstünedualar yazdığı yedi tane taşın, genç kız tarafından dualarla akarsuya atılması, yeni alınmış birsüpürgenin, cuma günü okunmuş suyla yıkandıktan sonra, bu süpürgeyle evin önününsüpürülmesi, ardından süpürgenin bir camiye verilmesi pratiklerini görürüz. Bu pratiklerde desuyun temizleyici, arındırıcı gücünden, süpürgenin de temizleme özelliğinden yararlanılarakbüyüsel obje olarak kullanıldığı görülür. Okunmuş suyla yıkanarak üstün güçlerledonatıldığına inanılan süpürge, evin önünde var olduğuna inanılan kötü güçleri süpürmede,temizlemede kullanılmaktadır. Halk kültüründe kutlu sayı olarak kabul edilen yedi sayısına,yedi taşın üzerinin okunması pratiğinde de rastlıyoruz.Ayrıca, bağlanan kısmetin çözülmesinde veya açılmasında, içinde tersten yazılmışduaların bulunduğu bir muskanın genç kız tarafından boyunda taşındığı görülmektedir.Böylece, yapılan bu karşıtlık büyüsüyle, kısmetin açılmasının yine dua yazılarak çözüleceğineinanılmakta, yazma işlemi bu kez tersten yapılarak büyünün tersine dönmesi sağlanmaya çalışılmaktadır. Son zamanlarda, sokakta satılan, içinde tanrının güzel adlarının ve dualarınyazılı olduğu "cevşen" adlı deriden yapılmış bir muska, ülkenin pek çok yerinde olduğu gibiAdana'da da gençler arasında boyunda taşınır olmuştur. Genç, boynunda taşıdığı bu muska ile kötülüklerden korunacağına inanmaktadır.
