BAŞARILI BİR KAYNAŞTIRMA İÇİN ÖNLEMLER
Kaynaştırma, özel eğitim çalışmalarının önemli bir parçasıdır. Tam zamanlı kaynaştırma ideal ölçülerde özel gereksinimli bireyin en az kısıtlayıcı eğitim ortamından yararlanmasını sağlayan bir uygulamadır.
Türkiye'de kaynaştırma çalışmalarının açmazları özellikle rehber öğretmenler ve sınıf öğretmenleri tarafından sıklıkla ifade ediliyor. Kaynaştırma öğrencisi olarak tanımlanan çocukların gerçekten kaynaştırma öğrencisi olup olmadıkları, gerçekten kaynaştırma öğrencisi iseler kaynaştırmadan nasıl yararlandıkları, sınıf öğretmenlerinin yapabilirlikleri, özel eğitim öğretmenlerinin sayıca yetersiz oluşu, özel eğitimde destek hizmetlerin yetersizliği, bireyselleştirilmiş eğitim programlarının hazırlanması ve uygulanmasındaki sorunlar, okul idaresinin yapabildikleri, okullardaki fiziksel durum, sınıf mevcutları göz önünde bulundurulursa aslında çocukların bu uygulamadan yararlanabilirliklerinin sınırlı olduğunu söylemek hiç zor değil. Bu mevcut tablo içinde neler yapılabilir? Bu yazıda yapılabileceklerle ilgili bazı tavsiyeler okuyacaksınız.
Kaynaştırmanın başarılı olarak uygulanabilmesi bazı unsurlara bağlıdır. Bu unsurlar öğretmenler, normal öğrenciler, kaynaştırma öğrencileri, aileler, okul idaresi ve fiziksel ortamdır.
ÖĞRETMENLER
Yapılan araştırmalar, sınıf öğretmenlerinin sınıflarındaki kaynaştırma öğrencilerine yönelik olarak farklı görüşleri olduğunu ortaya koymaktadır. Pek çok araştırma sınıf öğretmenlerinin, sınıflarındaki özellikle de zihin özürlü öğrencilere olumsuz tepki gösterdiklerini, ancak zihin özürlü öğrencileriyle daha fazla zaman geçirdikten sonra meydana gelen gelişmeleri, özürlü olmayan öğrencilerinin özürlü arkadaşlarını kabullenişlerini ve özürlü öğrencinin diğerlerinden çok da farklı olmadığını gördükçe, sonradan daha olumlu bir bakış açısına sahip olduklarını göstermektedir.
Öğretmenlerin kaynaştırmaya yönelik tutumlarının öğretmenin yaşı, öğretim yapılan sınıfın düzeyi, özel gereksinimli çocuğun özür grubu, özrün derecesi ve öğretmenin okul yönetiminden destek ve hizmet personelinden almış olduğu destek miktarı etkilemektedir.
Sınıf öğretmenleri kaynaştırma uygulamasını başarıyla yürütebilmek için, danışmanlık hizmetleri, hizmet-içi eğitim gibi destek hizmet gereksinimi duyduklarını ve tercih ettikleri destek hizmet türlerinin daha çok özel eğitim danışmanlığı, daha sonra da sınıf içi yardım olduğunu belirtmişlerdir.
Kaynaştırmanın Başarılı Olabilmesi İçin Öğretmenlerle Gerçekleştirilebilecek Etkinlikler
NORMAL ÖĞRENCİLER
Kaynaştırmanın hedeflerinden bir tanesi de özürlü öğrencilere özürlü olmayan akranlarıyla etkileşim kurma ve özürlü olmayan akranları tarafından sosyal kabul görme fırsatı vermek olduğu düşünülecek olursa, bu amacın gerçekleştirilebilmesi için sınıf öğretmeninin sınıfındaki özürlü olmayan öğrencileri, sınıflarına bir kaynaştırma öğrencisinin katılacağı fikrine hazırlaması gerekmektedir.
Kaynaştırmanın Başarılı Olabilmesi İçin Normal Öğrencilerle Gerçekleştirilebilecek
Etkinlikler
KAYNAŞTIRMA ÖĞRENCİLERİ
Normal eğitim ve özel eğitim ortamları, öğretim düzeni, ders programları, öğretim yöntemleri, davranışsal beklentiler, fiziksel ortam ve öğrenci sosyalleşmesi bakımından birbirlerinden farklıdırlar. Bu nedenle özel eğitim ortamından normal eğitim ortamına geçişin başarılı olması isteniyorsa, kaynaştırılan öğrenci, normal sınıfın davranışsal ve akademik gereklerine hazırlanmalıdır.
Kaynaştırma Öğrencileri İle Yapılabilecek Etkinlikler
KAYNAŞTIRMA ÖĞRENCİLERİNİN AİLELERİ
Kaynaştırma öğrencilerinin ailelerinin tutumlarının olumlu olması da kaynaştırmanın başarılı olabilmesi için önemli bir etkendir. Olumlu tutuma sahip olan bir ailenin yapılacak eğitim çalışmalarına katılımının yüksek olması ve dolayısıyla kaynaştırmanın başarılı olması beklenebilir.
Kaynaştırma Öğrencilerinin Aileleriyle Yapılabilecek Etkinlikler
FİZİKSEL ORTAM
Fiziksel ortam sınıf ve sınıfta bulunan eşyalardan oluşmaktadır. Fiziksel ortamın biçimlendirilişinin davranışlar üzerinde doğrudan etkisi vardır.
En önemli nokta, sınıf içinde fiziksel ortamın elverdiğinden ya da öğretmenin ilgilenebileceğinden daha fazla sayıda öğrenci bulunmamalıdır. Kaynaştırmanın başarılı bir şekilde uygulanabilmesi için sınıftaki öğrenci sayısının 25-30 arasında olmasının ideal olduğu söylenmektedir.
Özellikle kaynaştırma öğrencilerinde akademik olmayan becerilerin öğretiminde fiziksel ortam önemli bir unsur olarak kabul edilmektedir.Bu nedenle çalışma ortamının mümkün olduğunca sevimli ve çalışmaya teşvik edici şekilde biçimlendirilmesi, öğrencilerin katılımını, öğrenmeye karşı olumlu tutumlar geliştirmelerini sağlayacaktır.
Kaynaştırma, özel eğitim çalışmalarının önemli bir parçasıdır. Tam zamanlı kaynaştırma ideal ölçülerde özel gereksinimli bireyin en az kısıtlayıcı eğitim ortamından yararlanmasını sağlayan bir uygulamadır.
Türkiye'de kaynaştırma çalışmalarının açmazları özellikle rehber öğretmenler ve sınıf öğretmenleri tarafından sıklıkla ifade ediliyor. Kaynaştırma öğrencisi olarak tanımlanan çocukların gerçekten kaynaştırma öğrencisi olup olmadıkları, gerçekten kaynaştırma öğrencisi iseler kaynaştırmadan nasıl yararlandıkları, sınıf öğretmenlerinin yapabilirlikleri, özel eğitim öğretmenlerinin sayıca yetersiz oluşu, özel eğitimde destek hizmetlerin yetersizliği, bireyselleştirilmiş eğitim programlarının hazırlanması ve uygulanmasındaki sorunlar, okul idaresinin yapabildikleri, okullardaki fiziksel durum, sınıf mevcutları göz önünde bulundurulursa aslında çocukların bu uygulamadan yararlanabilirliklerinin sınırlı olduğunu söylemek hiç zor değil. Bu mevcut tablo içinde neler yapılabilir? Bu yazıda yapılabileceklerle ilgili bazı tavsiyeler okuyacaksınız.
Kaynaştırmanın başarılı olarak uygulanabilmesi bazı unsurlara bağlıdır. Bu unsurlar öğretmenler, normal öğrenciler, kaynaştırma öğrencileri, aileler, okul idaresi ve fiziksel ortamdır.
ÖĞRETMENLER
Yapılan araştırmalar, sınıf öğretmenlerinin sınıflarındaki kaynaştırma öğrencilerine yönelik olarak farklı görüşleri olduğunu ortaya koymaktadır. Pek çok araştırma sınıf öğretmenlerinin, sınıflarındaki özellikle de zihin özürlü öğrencilere olumsuz tepki gösterdiklerini, ancak zihin özürlü öğrencileriyle daha fazla zaman geçirdikten sonra meydana gelen gelişmeleri, özürlü olmayan öğrencilerinin özürlü arkadaşlarını kabullenişlerini ve özürlü öğrencinin diğerlerinden çok da farklı olmadığını gördükçe, sonradan daha olumlu bir bakış açısına sahip olduklarını göstermektedir.
Öğretmenlerin kaynaştırmaya yönelik tutumlarının öğretmenin yaşı, öğretim yapılan sınıfın düzeyi, özel gereksinimli çocuğun özür grubu, özrün derecesi ve öğretmenin okul yönetiminden destek ve hizmet personelinden almış olduğu destek miktarı etkilemektedir.
Sınıf öğretmenleri kaynaştırma uygulamasını başarıyla yürütebilmek için, danışmanlık hizmetleri, hizmet-içi eğitim gibi destek hizmet gereksinimi duyduklarını ve tercih ettikleri destek hizmet türlerinin daha çok özel eğitim danışmanlığı, daha sonra da sınıf içi yardım olduğunu belirtmişlerdir.
Kaynaştırmanın Başarılı Olabilmesi İçin Öğretmenlerle Gerçekleştirilebilecek Etkinlikler
- Öğretmenlerle düzenli toplantılar düzenlemek
- Öğretmenlere yalnız olmadıklarını belirtmek
- Öğretmenlere ihtiyaç olduğunu belirtmek
- Özel eğitim destek hizmetlerinin yapılabilirliğini sağlamak
- Özür türleri ve özellikleri konusunda bilgi vermek
- Davranış ve sınıf kontrolü konusunda bilgi vermek
NORMAL ÖĞRENCİLER
Kaynaştırmanın hedeflerinden bir tanesi de özürlü öğrencilere özürlü olmayan akranlarıyla etkileşim kurma ve özürlü olmayan akranları tarafından sosyal kabul görme fırsatı vermek olduğu düşünülecek olursa, bu amacın gerçekleştirilebilmesi için sınıf öğretmeninin sınıfındaki özürlü olmayan öğrencileri, sınıflarına bir kaynaştırma öğrencisinin katılacağı fikrine hazırlaması gerekmektedir.
Kaynaştırmanın Başarılı Olabilmesi İçin Normal Öğrencilerle Gerçekleştirilebilecek
Etkinlikler
- Normal sınıf öğrencileriyle toplantılar düzenlemek
- Özel gereksinimli birey ve özellikleri konusunda bilgilendirmek
- Kendilerini özel gereksinimli bireylerin yerine koyma (simülasyon) çalışmaları yapmak
- Sınıfa konuk konuşmacı çağırarak deneyimlerini anlatmasını sağlamak.
KAYNAŞTIRMA ÖĞRENCİLERİ
Normal eğitim ve özel eğitim ortamları, öğretim düzeni, ders programları, öğretim yöntemleri, davranışsal beklentiler, fiziksel ortam ve öğrenci sosyalleşmesi bakımından birbirlerinden farklıdırlar. Bu nedenle özel eğitim ortamından normal eğitim ortamına geçişin başarılı olması isteniyorsa, kaynaştırılan öğrenci, normal sınıfın davranışsal ve akademik gereklerine hazırlanmalıdır.
Kaynaştırma Öğrencileri İle Yapılabilecek Etkinlikler
- Normal sınıfta gerekli olan becerilerin kazandırılması
- Sosyal beceri öğretimi
- Özel gereksinimli bireyin gösterdiği gelişimi düzenli olarak gözlemek ve değerlendirmek.
- Kaynaştırma öğrencisine normal sınıfta kendisinden beklenecek davranışlar ve uyması gereken kurallar hakkında bilgi vermek
KAYNAŞTIRMA ÖĞRENCİLERİNİN AİLELERİ
Kaynaştırma öğrencilerinin ailelerinin tutumlarının olumlu olması da kaynaştırmanın başarılı olabilmesi için önemli bir etkendir. Olumlu tutuma sahip olan bir ailenin yapılacak eğitim çalışmalarına katılımının yüksek olması ve dolayısıyla kaynaştırmanın başarılı olması beklenebilir.
Kaynaştırma Öğrencilerinin Aileleriyle Yapılabilecek Etkinlikler
- Düzenli toplantılar yapmak
- Bilgilendirici seminerler düzenlemek
- Her aşamada aileyi işe katmak
- Çocuğundaki gelişmeyi aile ile paylaşmak
FİZİKSEL ORTAM
Fiziksel ortam sınıf ve sınıfta bulunan eşyalardan oluşmaktadır. Fiziksel ortamın biçimlendirilişinin davranışlar üzerinde doğrudan etkisi vardır.
En önemli nokta, sınıf içinde fiziksel ortamın elverdiğinden ya da öğretmenin ilgilenebileceğinden daha fazla sayıda öğrenci bulunmamalıdır. Kaynaştırmanın başarılı bir şekilde uygulanabilmesi için sınıftaki öğrenci sayısının 25-30 arasında olmasının ideal olduğu söylenmektedir.
Özellikle kaynaştırma öğrencilerinde akademik olmayan becerilerin öğretiminde fiziksel ortam önemli bir unsur olarak kabul edilmektedir.Bu nedenle çalışma ortamının mümkün olduğunca sevimli ve çalışmaya teşvik edici şekilde biçimlendirilmesi, öğrencilerin katılımını, öğrenmeye karşı olumlu tutumlar geliştirmelerini sağlayacaktır.
