YoRuMSuZ
Biz işimize bakalım...
Yediğimiz yiyeceklerin vücudumuzun kullanabileceği kadar küçük parçalara ayrılmasına sindirim denir. İnsan vücudunda besinleri parçalamayı sağlayan çeşitli yapı ve organlar vardır. Bu yapı ve organları aşağıdaki başlıklara göre tanıtacağız.
Ağız ve dişler
Gıdaları ağız yoluyla vücuda alırız. Ağızda bulunan dil, dişler ve tükürük sıvısı yiyeceklerin sindirime hazırlanmasında görevlidir.
Ağızdaki yapıların görevleri
Dil
Gıdaların tadını almayı sağlar. Hareket ederek yiyecekleri dişlerin arasına iter. Yutma işleminin gerçekleşmesine yardım eder.
Tükürük Sıvısı
Yiyecekleri ıslatarak yumuşatır. Tükürükte bulunan enzim isimli bazı maddeler sindirime yardımcı olur.
Dişler
Dişlerin farklı şekil, sayı ve görevleri vardır. Alt ve üst çenede birbirinin kopyası olarak yerleşmişlerdir.
Kesici Dişler
Yiyecekleri kesme ve koparmayı sağlar. Örneğin elma veya ekmeği ilk kesici dişlerimizle ısırırız. Alt ve üst çenede 4’er tane olmak üzere toplamda 8 tanedir.
Köpek Dişleri
Yiyecekleri parçalamayı sağlar. Uçları sivridir. Et gibi kolay parçalanamayan yiyeceklerin koparılmasında daha etkilidirler. Alt ve üst çenede 2’şer tane olmak üzere toplam 4 tanedir.
Azı Dişleri
Üzerileri düz olduğu için yiyeceklerin ezilerek çiğnenmesini sağlarlar. Alt ve üst çenede 8’er tane olmak üzere toplam 16 tanedirler. (Not: ortalama 20 yaşlarında çıkan son azı dişine 20 yaş dişleri denir. Bu dişleri de sayarsak azı dişlerinin toplam sayısı 20 olur.)
Süt Dişi Nedir?
Yeni doğmuş bebeklerin ağzında diş bulunmaz. Dişler zamanla oluşmaya başlar. Bu nedenle bebekler dişleri çıkıncaya kadar katı yemekler yiyemezler. Bebekler yaklaşık 6 aylık olmaya başladıklarında yavaş yavaş dişleri çıkmaya başlar. Bu dişlere süt dişleri denir ve sayıları 20 tanedir. Süt dişleri 7-8 yaşından sonra dökülmeye başlar ve bunların yerini sayıları 36 tane olan kalıcı dişler alır.
Yutak
Yutak ağızla yemek borusunu birbirine bağlar. Yutkunma sırasında boğazımızda hareket eden bölge yutağın bulunduğu yeri bize gösterir.
Yutak çeşitli kanalların birleştiği bir kavşağa benzer. Ağız, yemek borusu ve soluk borusu bu bölgede kesişmektedir.
Ağızdan gelen yiyecekler dil yardımıyla yutağa itilir. Buradan da yemek borusuna geçer.
Küçük Dil
Yutakta bulunan bir kapakçık yemek borusu ve soluk borusunu bir birinden ayırır. Yemekler yemek borusuna gönderilirken ağzımızdan nefes aldığımızda bu kapakçık açılır ve nefes soluk borusuna iletilir. Bu kapakçığa halk arasında Küçük Dil denir.
Yutakta gırtlak ismini verdiğimiz seslerin oluşmasını sağlayan bir bölüm de bulunur. Yutağın sindirim görevi yoktur.
Yemek Borusu
Sindirim sisteminde yutakla mide arasında bulunan yemek borusunun uzunluğu ortalama 25 santimdir.
Yemek borusunun besinleri sindirme özelliği yoktur. Sadece taşıma görevi yapan yemek borusu kasılarak besinleri mideye doğru itebilir.
Yemek borusu esnek bir yapıdadır. 25 cm uzunluğunda ve 2 santim genişliğindedir.
Mide
Sindirim sisteminde yemek borusundan sonra mide gelir. Mide kasılıp gevşeme hareketi yaparak yiyecekleri bulamaç haline getirir.
Sindirim sisteminin en önemli organlarından biri olan midede yiyecekler 2-3 saat boyunca yavaş yavaş çalkalanarak bulamaç haline gelirler. Midenin asitli ortamı yiyeceklerdeki mikropları öldürür.
Midede de enzim ismi verilen sindirim yapan sıvılar bulunur. Bu sıvılar ve midenin kasılıp gevşeme hareketleri yiyeceklerin sindirilmesini sağlar.
İnce Bağırsak
Tüm besinlerin sindirimi ince bağırsakta tamamlanır. İnce bağırsak sindirim sisteminin en uzun organıdır.
İnce bağırsak kıvrımlı birbirine dolanmış boru şeklinde bir yapıya sahiptir. Karın boşluğunu dolduran ince bağırsağın uzunluğu 7-8 metredir. Burada bulunan sindirim sıvıları sayesinde karbonhidrat, protein ve yağların sindirimi tamamlanır.
İnce bağırsakta en küçük parçaya kadar sindirilen besinlerin kana geçmesi sağlanır. Bu olaya emilim denir.
Kalın Bağırsak
Sindirim kanalının son organı kalın bağırsaktır. Burada sindirim gerçekleşmez.
1-1.5 metre uzunluğundaki kalın bağırsak ince bağırsağı çevreleyecek şekilde yerleşmiştir. İnce bağırsakta faydalı kısımları alınıp posa haline getirilen yiyecek artıklarının fazla suyu burada geri emilir. Ayrıca burada mineraller de emilime uğrar. Posa bir süre bekletildikten sonra anüs yoluyla dışarı atılır.
Yiyecek artıkları burada 12-24 saat kadar bekleyebilir.
Besinlerin sindiriminden sonra kan yoluyla taşınması
Sindirilen besinler ince bağırsakta kana karışır. Kan sindirilmiş besinleri vücudun her yerine taşımakla görevlidir.
Besinlerin vücudumuzda kullanılabilmesi için sadece sindirilmiş olmaları yetmez. Sindirilen besinlerin vücuda dağıtılması gerekir.
Kan vücudumuzun her noktasına ulaşır. Bu nedenle besinlerin de kan yoluyla taşınıyor olması çok mantıklıdır. İnce bağırsakta emilen besinler burada bulunan damarlar sayesinde kana karışırlar. Kanla beraber tüm vücudu dolaşan besinler buradaki hücreler tarafından kullanılır.
- Ağız ve Dişlerimiz
- Yutak
- Yemek borusu
- Mide
- İnce bağırsak
- Kalın bağırsak
- Besinlerin sindirilmesinden sonra kan yoluyla taşınması
Ağız ve dişler
Gıdaları ağız yoluyla vücuda alırız. Ağızda bulunan dil, dişler ve tükürük sıvısı yiyeceklerin sindirime hazırlanmasında görevlidir.
Ağızdaki yapıların görevleri
Dil
Gıdaların tadını almayı sağlar. Hareket ederek yiyecekleri dişlerin arasına iter. Yutma işleminin gerçekleşmesine yardım eder.
Tükürük Sıvısı
Yiyecekleri ıslatarak yumuşatır. Tükürükte bulunan enzim isimli bazı maddeler sindirime yardımcı olur.
Dişler
Dişlerin farklı şekil, sayı ve görevleri vardır. Alt ve üst çenede birbirinin kopyası olarak yerleşmişlerdir.
Kesici Dişler
Yiyecekleri kesme ve koparmayı sağlar. Örneğin elma veya ekmeği ilk kesici dişlerimizle ısırırız. Alt ve üst çenede 4’er tane olmak üzere toplamda 8 tanedir.
Köpek Dişleri
Yiyecekleri parçalamayı sağlar. Uçları sivridir. Et gibi kolay parçalanamayan yiyeceklerin koparılmasında daha etkilidirler. Alt ve üst çenede 2’şer tane olmak üzere toplam 4 tanedir.
Azı Dişleri
Üzerileri düz olduğu için yiyeceklerin ezilerek çiğnenmesini sağlarlar. Alt ve üst çenede 8’er tane olmak üzere toplam 16 tanedirler. (Not: ortalama 20 yaşlarında çıkan son azı dişine 20 yaş dişleri denir. Bu dişleri de sayarsak azı dişlerinin toplam sayısı 20 olur.)
Süt Dişi Nedir?
Yeni doğmuş bebeklerin ağzında diş bulunmaz. Dişler zamanla oluşmaya başlar. Bu nedenle bebekler dişleri çıkıncaya kadar katı yemekler yiyemezler. Bebekler yaklaşık 6 aylık olmaya başladıklarında yavaş yavaş dişleri çıkmaya başlar. Bu dişlere süt dişleri denir ve sayıları 20 tanedir. Süt dişleri 7-8 yaşından sonra dökülmeye başlar ve bunların yerini sayıları 36 tane olan kalıcı dişler alır.
Yutak
Yutak ağızla yemek borusunu birbirine bağlar. Yutkunma sırasında boğazımızda hareket eden bölge yutağın bulunduğu yeri bize gösterir.
Yutak çeşitli kanalların birleştiği bir kavşağa benzer. Ağız, yemek borusu ve soluk borusu bu bölgede kesişmektedir.
Ağızdan gelen yiyecekler dil yardımıyla yutağa itilir. Buradan da yemek borusuna geçer.
Küçük Dil
Yutakta bulunan bir kapakçık yemek borusu ve soluk borusunu bir birinden ayırır. Yemekler yemek borusuna gönderilirken ağzımızdan nefes aldığımızda bu kapakçık açılır ve nefes soluk borusuna iletilir. Bu kapakçığa halk arasında Küçük Dil denir.
Yutakta gırtlak ismini verdiğimiz seslerin oluşmasını sağlayan bir bölüm de bulunur. Yutağın sindirim görevi yoktur.
Yemek Borusu
Sindirim sisteminde yutakla mide arasında bulunan yemek borusunun uzunluğu ortalama 25 santimdir.
Yemek borusunun besinleri sindirme özelliği yoktur. Sadece taşıma görevi yapan yemek borusu kasılarak besinleri mideye doğru itebilir.
Yemek borusu esnek bir yapıdadır. 25 cm uzunluğunda ve 2 santim genişliğindedir.
Mide
Sindirim sisteminde yemek borusundan sonra mide gelir. Mide kasılıp gevşeme hareketi yaparak yiyecekleri bulamaç haline getirir.
Sindirim sisteminin en önemli organlarından biri olan midede yiyecekler 2-3 saat boyunca yavaş yavaş çalkalanarak bulamaç haline gelirler. Midenin asitli ortamı yiyeceklerdeki mikropları öldürür.
Midede de enzim ismi verilen sindirim yapan sıvılar bulunur. Bu sıvılar ve midenin kasılıp gevşeme hareketleri yiyeceklerin sindirilmesini sağlar.
İnce Bağırsak
Tüm besinlerin sindirimi ince bağırsakta tamamlanır. İnce bağırsak sindirim sisteminin en uzun organıdır.
İnce bağırsak kıvrımlı birbirine dolanmış boru şeklinde bir yapıya sahiptir. Karın boşluğunu dolduran ince bağırsağın uzunluğu 7-8 metredir. Burada bulunan sindirim sıvıları sayesinde karbonhidrat, protein ve yağların sindirimi tamamlanır.
İnce bağırsakta en küçük parçaya kadar sindirilen besinlerin kana geçmesi sağlanır. Bu olaya emilim denir.
Kalın Bağırsak
Sindirim kanalının son organı kalın bağırsaktır. Burada sindirim gerçekleşmez.
1-1.5 metre uzunluğundaki kalın bağırsak ince bağırsağı çevreleyecek şekilde yerleşmiştir. İnce bağırsakta faydalı kısımları alınıp posa haline getirilen yiyecek artıklarının fazla suyu burada geri emilir. Ayrıca burada mineraller de emilime uğrar. Posa bir süre bekletildikten sonra anüs yoluyla dışarı atılır.
Yiyecek artıkları burada 12-24 saat kadar bekleyebilir.
Besinlerin sindiriminden sonra kan yoluyla taşınması
Sindirilen besinler ince bağırsakta kana karışır. Kan sindirilmiş besinleri vücudun her yerine taşımakla görevlidir.
Besinlerin vücudumuzda kullanılabilmesi için sadece sindirilmiş olmaları yetmez. Sindirilen besinlerin vücuda dağıtılması gerekir.
Kan vücudumuzun her noktasına ulaşır. Bu nedenle besinlerin de kan yoluyla taşınıyor olması çok mantıklıdır. İnce bağırsakta emilen besinler burada bulunan damarlar sayesinde kana karışırlar. Kanla beraber tüm vücudu dolaşan besinler buradaki hücreler tarafından kullanılır.
