Bıngıldak

Yenidoğan bebekte anne-babalar bebeğin başına dokunmaktan korkarlar. Çünkü bebeğin kafasının üzerinde bıngıldak adı verilen yumuşak kısımlar vardır ve dokunulduğunda hafifçe içeri çöker. Aslında bıngıldaklar dokunmaya karşı oldukça dayanıklıdır.

Bıngıldağın iki önemli görevi vardır:

1.Doğumu kolaylaştırmak

2.Bebeğin beyninin dışarıya doğru rahatça büyüyebilmesini temin etmek.

Bebeğin kafasında altı tane bıngıldak vardır. Elle dokunduğumuzda ancak iki bıngıldağı fark edebiliyoruz.



Bebeğin fark edemediğimiz bıngıldakları doğumdan sonraki 2 ile 3 ay arasında kapanır.

Öndeki bıngıldak, alnın hemen üzerinden başlar ve genişliği beş santimetreye kadar varabilir. Şekli baklava dilimine benzer. Bu bıngıldak bebek altı aylıkken kapanmaya başlar, 18 aylık olduğunda tamamen kapanır. Ön bıngıldağın dört aydan erken kapanması beyin gelişimini, büyümesini engelleyebileceği için dikkatli olunmalıdır. Arkadaki bıngıldak ise, kafanın arkasında küçük ve üçgen bir şekil olarak görülür. Öndeki bıngıldağa göre daha az farkedilen bu bıngıldak, üçüncü ayda kapanır. Bıngıldakların geç kapanması, bir hastalık belirtisi olabilir. Tiroit hormonu eksikliği ya da D vitamini yetersizliğinde bıngıldaklar geç kapanabilir.

Bebek doğarken kafatası kemikleri henüz tam gelişmemiştir ve son şeklini almamıştır. Zaten böyle olması gerekir. Çünkü bebek, dış dünya ile tanışmadan önce, doğum kanalından geçmesi gerekir. Sert kafatasıyla geçemeyeceği bu kanalı, ayrık kafatası kemikleri ve arasındaki esnek doku sayesinde zarar görmeden geçer. Bıngıldak adı verilen bu boşluklar sayesinde kafatası kemikleri birbirine yaklaşır; hatta üst üste bile binebilir. Böylece bebeğin kafası, doğum kanalının şeklini alır ve doğum bu sayede gerçekleşir. Ayrıca bebeğin beyni de, bu sıkışmadan dolayı zarar görmez.



Ayrıca kafa kemiklerinin, ayrık ve yumuşak olması, beynin büyümesine imkan sağlar. Beyin büyümesi sürdükçe kafa kemiklerindeki eklem yerleri ve bıngıldak yumuşak olduğu için kafatası büyümesi mümkün olmaktadır. Oysa bıngıldaklar olmasa, kafatası kemikleri büyüyemeyeceği için beyin de küçük kalır. Kafatasının büyümesi sadece beynin büyümesiyle olur.

İshalli bir bebekte içine doğru çökmüş bıngıldak, bebeğin su ihtiyacı olduğunu gösterir. Acilen bebeğe yeterli miktarda su verilmesi gerekir. Bu durumda çocuk doktorunuzu arayınız. Bıngıldağın olduğundan fazla çıkıntılı durması da , kafa içi basıncının arttığına işaret eder ve doktor kontrolü gerekir.

Bıngıldak neden oluşur?
Kafa kemikleri arasındaki boşluk bıngıldak bağ dokusundan oluşur. Üstü saçlı deri ve deri altı yağ dokusu ile kaplıdır.

Bıngıldağın bebekteki işlevi nedir?
İlk 2 yılda çok hızlı olan beyin büyümesine kafa kemiklerinin büyümesi uyum sağlayamaz. Bu yüzden kemikler arası birleşme yerleri (suturalar) ve bıngıldak sayesinde kafa büyür ve beyin dokusuna zarar gelmez. Kafa içinde gelişebilecek ani basınç ve hacim değişimlerinde kafa kemikleri esnek olmadığı için genişleyemez. Bıngıldak sayesinde yan etkiler azalabilir.

Bıngıldağın ne kadar zamanda kapanması gerekir?
12-18 ay civarında kapanır. Çok nadiren bazı çocuklarda arka bıngıldak da açıktır, en geç 3 ay içinde kapanmalıdır. Bıngıldağın erken kapandığı durumlarda genelde suturalar aracılığı ile baş büyümesi devam etmektedir. Böyle bir durumda sık aralıklarla baş çevresi ölçülmelidir.

Bıngıldağa dokunmak bebeğin beynine zarar verir mi?
Çok sert bir darbe almadıkça bıngıldağa dokunmanın bebeğe hiçbir zararı yoktur. Bıngıldak sanıldığı kadar hassas ve az korunaklı bir bölge değildir. Çok ağır bir darbe olmadıkça hafif çarpma türü darbelerde hasar görmez.

Bıngıldakta hangi değişimler normaldir?
Nefes alıp verme ve ağlama sırasında bıngıldakta şişme normaldir.

Bıngıldakla ilgili tehlike sinyali veren durumlar nelerdir?
İshal, kusma gibi vücudun sıvı kaybına neden olan durumlarda bıngıldakta çökme meydana gelir. Bu sıvı kaybının ciddi olduğunu gösterir. Bıngıldakta şişme ise menenjit dediğimiz beyin zarı iltihapları ve kafa içine ait yer kaplayıcı lezyonlarda (tümör gibi) ve hisrosefali dediğimiz beyin omurilik sıvısının arttığı durumlarda olur. Mutlaka erken müdahale gerektiren bu durumlarda çocuklar zaten başka bulgular ile de sağlıksız görünürler, bu yüzden tamamen sağlıklı olan çocuklarda bu ihtimaller çok düşüktür.

Bıngıldak nasıl kontrol edilir?
Kemik doku çok sert, bıngıldak daha yumuşak olduğu için baş bölgesini alından arkaya doğru normalden biraz daha fazla basınçla okşarsak saçlı deri altında bıngıldak hissedilebilir. Baklava dilimi gibidir. Yaş ilerledikçe küçülür. Bıngıldağın her aylık rutin hekim kontrolünde muayenesi yapıldığı için ateş, kusma, ishal vs gibi başka hastalık bulguları olmadığı sürece aile tarafından kontrol edilmesine gerek yoktur.
Uz. Dr. Selase Koç Sansar