Bir Ormanda Kuzey Yönünü Nasıl Bulursunuz?
Eski oduncu töresine göre yosun ağaçların kuzey tarafında yetişir, ama işin aslı hiç de öyle değildir.
Yosunlar yetişmek için gölge arar ve bu yer güney, batı ya da doğuya bakıyor olabilir (kuzeye de ),tabii yeterli rutubet varsa.Nemin varlığı esen rüzgarın yönü kadar güneşte olmasına da bağlıdır. Kuytuda kalmış bir ağacın kuzeye bakan tarafı daha çok gölgede kalma eğilimi gösterse de, ormanlardaki ağaçlar birbirlerinin üzerine gölge düşürüp güneye bakan taraflarında da yosun yetişmesini sağlayabilirler.
Peki, kuzey yönünü Güneş’e bakıp nasıl bulursunuz? Şayet gün doğumunda yüzünüzü doğuya çevirirseniz, kuzey 90 derece solunuzda kalır, öyle değil mi?
Bunun da bir garantisi yoktur. Güneş, yılda sadece iki gün tam olarak doğudan doğar, bahar ve güz gün-tün eşitliklerinde, yani gece ve gündüz süreleri birbirine eşit olduğunda.(Gün-tün eşitliği anlamına gelen Equinox Latince’de ‘eşit gece’ demektir.)İngiltere’de genel bir kural olarak, Güneş kışın güneydoğudan doğup güneybatıdan batar. Yazın ise kuzeydoğudan doğup kuzeybatıdan batar.
Daha güvenilir bir yöntem ise geceyi bekleyip yıldızlara bakmaktır. Ursa Major (‘Büyük Ayı’nın Latincesi, Büyük Kepçe adıyla da bilinir) takımyıldızını bulun. Sapı olan bir tavaya benzer. Sapın karşısında, tava bölümündeki iki yıldız arasında bir çizgi çekip onu yukarı doğru uzatın. Polaris (Kuzey Yıldızı), o sırada bulacağınız ilk parlak yıldızdır. Tam olarak kuzey olmasa da ormanda kaybolmuş birinin işine yarar.
Ne yazık ki bu yöntem güney yarımkürede pek işe yaramaz. Güney gökkutbuna en yakın yıldız, Octans takımyıldızındaki Sigma Octantis’tir. Polaris Australis ya da Güney Kutup yıldızı olarak da bilinir. Ama onu teleskop yardımı olmadan görmek neredeyse imkansızdır.
Kuzey Yıldızı her zaman kuzeyi göstermez çünkü yerküre dönerken yalpalar. Yerküre’yi bir top olarak kabul edip kutuplardan geçen hayali bir çubuğun etrafında döndüğünü düşünün. Güneş ve Ay’ın çekim kuvveti yüzünden zamanla biraz kayan çubuk gökte yavaş yavaş bir çember çizer. Bu çubuğun ucunun her zaman direkt olarak Polaris’i göstermediği anlamına gelir:Çubuk ya yavaşça ona yaklaşır ya da uzaklaşır.
Yine de bunlar için şimdilik endişelenmemize gerek yok. Bu hareket oldukça yavaştır: O çemberin her dönüşünün tamamlanması için 25.765 yıl geçmesi gerekir. MÖ 3000 yılında Bakır Çağı’nı yaşatan atalarımız için Draco takımyıldızındaki Thuban yıldızı kuzeye daha yakındı.12 bin yıl içinde Lyra takımyıldızındaki Vega yıldızı kuzeye daha yakın olacaktır. Polaris ise ancak MS 27800 yılında yeniden kuzeyi gösterecektir.
Yönünüzü bulmak için yapabileceğiniz en akıllıca şey saatinizi kullanmak olur. Akrebi güneşe doğru çevirin. Akrep ile saat 12 yönü arasındaki açının açıortayı, güneye yakın bir yönü gösterecektir.
Eski oduncu töresine göre yosun ağaçların kuzey tarafında yetişir, ama işin aslı hiç de öyle değildir.
Yosunlar yetişmek için gölge arar ve bu yer güney, batı ya da doğuya bakıyor olabilir (kuzeye de ),tabii yeterli rutubet varsa.Nemin varlığı esen rüzgarın yönü kadar güneşte olmasına da bağlıdır. Kuytuda kalmış bir ağacın kuzeye bakan tarafı daha çok gölgede kalma eğilimi gösterse de, ormanlardaki ağaçlar birbirlerinin üzerine gölge düşürüp güneye bakan taraflarında da yosun yetişmesini sağlayabilirler.
Peki, kuzey yönünü Güneş’e bakıp nasıl bulursunuz? Şayet gün doğumunda yüzünüzü doğuya çevirirseniz, kuzey 90 derece solunuzda kalır, öyle değil mi?
Bunun da bir garantisi yoktur. Güneş, yılda sadece iki gün tam olarak doğudan doğar, bahar ve güz gün-tün eşitliklerinde, yani gece ve gündüz süreleri birbirine eşit olduğunda.(Gün-tün eşitliği anlamına gelen Equinox Latince’de ‘eşit gece’ demektir.)İngiltere’de genel bir kural olarak, Güneş kışın güneydoğudan doğup güneybatıdan batar. Yazın ise kuzeydoğudan doğup kuzeybatıdan batar.
Daha güvenilir bir yöntem ise geceyi bekleyip yıldızlara bakmaktır. Ursa Major (‘Büyük Ayı’nın Latincesi, Büyük Kepçe adıyla da bilinir) takımyıldızını bulun. Sapı olan bir tavaya benzer. Sapın karşısında, tava bölümündeki iki yıldız arasında bir çizgi çekip onu yukarı doğru uzatın. Polaris (Kuzey Yıldızı), o sırada bulacağınız ilk parlak yıldızdır. Tam olarak kuzey olmasa da ormanda kaybolmuş birinin işine yarar.
Ne yazık ki bu yöntem güney yarımkürede pek işe yaramaz. Güney gökkutbuna en yakın yıldız, Octans takımyıldızındaki Sigma Octantis’tir. Polaris Australis ya da Güney Kutup yıldızı olarak da bilinir. Ama onu teleskop yardımı olmadan görmek neredeyse imkansızdır.
Kuzey Yıldızı her zaman kuzeyi göstermez çünkü yerküre dönerken yalpalar. Yerküre’yi bir top olarak kabul edip kutuplardan geçen hayali bir çubuğun etrafında döndüğünü düşünün. Güneş ve Ay’ın çekim kuvveti yüzünden zamanla biraz kayan çubuk gökte yavaş yavaş bir çember çizer. Bu çubuğun ucunun her zaman direkt olarak Polaris’i göstermediği anlamına gelir:Çubuk ya yavaşça ona yaklaşır ya da uzaklaşır.
Yine de bunlar için şimdilik endişelenmemize gerek yok. Bu hareket oldukça yavaştır: O çemberin her dönüşünün tamamlanması için 25.765 yıl geçmesi gerekir. MÖ 3000 yılında Bakır Çağı’nı yaşatan atalarımız için Draco takımyıldızındaki Thuban yıldızı kuzeye daha yakındı.12 bin yıl içinde Lyra takımyıldızındaki Vega yıldızı kuzeye daha yakın olacaktır. Polaris ise ancak MS 27800 yılında yeniden kuzeyi gösterecektir.
Yönünüzü bulmak için yapabileceğiniz en akıllıca şey saatinizi kullanmak olur. Akrebi güneşe doğru çevirin. Akrep ile saat 12 yönü arasındaki açının açıortayı, güneye yakın bir yönü gösterecektir.
