Bitki ve Hayvanların Canlılık Özellikleri (4.Sınıf)
Çevremizde bulunan varlıkları canlılar ve cansızlar olarak iki gruba ayırabiliriz. Bir varlığın canlı ya da cansız olduğunu belirleyen özellikleri vardır.
Evimizdeki çiçekleri sular, akvaryumdaki balıkları besleriz. Ancak koltuk, sehpa ve sandalye gibi varlıkların beslenme ve su ihtiyacı yoktur.
Yaptığımız gözlemlerle bir varlığın canlı ya da cansız olduğuna kara verebiliriz.
Canlı varlıkları cansız varlıklardan ayıran özellikler vardır. Bu özelliklerden biri harekettir. Cansız varlıklar, dışarıdan bir etki olmadıkça hareket edemez.
Canlılar yürüme, koşma, uçma, zıplama ve yüzme gibi hareketlerle yer değiştirebilir. Canlılar dışarıdan bir etki almadan da hareket edebilir. Canlılar uyarılara tepki verir. Cansızlar uyarılara tepki vermez. Bir çıtırtı duyan ya da çitanın kokusunu alan ceylan hemen kaçmaya başlar. Ancak bir taş parçası bu uyarılara hiçbir tepki vermez.
Canlılar beslenir, büyür ve gelişir. Zararlı maddeleri vücutlarından dışarı atar. Canlılar yeni bireyler meydana getirerek çoğalır. Sayılan bu özellikler cansız varlıklarda görülmez. Canlının yukarıda verilenlerden başka özellikleri de vardır.
Buna göre canlının özelliklerini genel olarak şöyle sıralayabiliriz:
Bitki ve Hayvanların Canlılık Özellikleri
Çevremizdeki orman, deniz, göl ve bahçe gibi değişik ortamlarda pek çok canlıya rastlayabiliriz. Bitki ve hayvanlar benzer canlılık özelliği gösterir. Örneğin her iki canlı grubu da büyür, gelişir, boşaltım ve solum yapar. Ancak bitki ve hayvanlar, canlılık özellikleriyle ilgili yapı ve organlar bakımından farklılık gösterir. Bitki ve hayvanları canlılık özellikleri bakımında karşılaştırabiliriz.
Büyüme ve Gelişme:
Hayvanların yavruları dünyaya geldiğinde genellikle yetişkinlerine göre çok küçük olurlar. Hayvanlardan bazıları yeni doğmuş yavrularına bir süre bakıp besler. Kanguru yavrusunu doğurduktan sonra kesesinde taşır ve sütle besler. Aslan ve kurt yavrusu annesi tarafından korunur ve avlanabilecek hale gelene kadar sütle ve annesinin yakaladığı avlarla beslenir. Kuşlar yumurtadan çıktıktan sonra yuvada anneleri tarafından bakılır. Bazı hayvanlarda yavru bakımı yoktur. Yumurtadan çıkan kurbağa larvaları küçük balıklara benzer. Zamanla yetişkin kurbağalara benzer özellikler kazanır. Bitkilerin büyümesi hayvanlardan daha farklıdır bitki tohumları toprakta uygun şartları bulduğunda çimlenerek fidanı oluşturur. Fidan büyüyüp gelişerek bitkiyi meydana getirir. Bitkiler yaşadıkları sürece büyüyüp gelişmeye devam ederler. Ancak hayvanların büyümesi ve gelişmesi sınırlıdır.
Beslenme:
Canlılar büyüme ve gelişmek, hareket etmek ve diğer canlılık faaliyetlerini gerçekleştirmek için beslenmek zorundadır. Bitkiler besinleri kendisi üretir hayvanlar besinini dışarıdan almak zorundadır. Hayvanlar bitkileri ya da diğer hayvanları yiyerek beslenir.
Hareket:
Keçi ve kaplan koşma ve yürüme şeklinde hareket eder. Balıklar ve diğer su canlıları yüzer. Böcekler ve kuşlar genellikle uçarak hareket eder. Kanguru ve tavşan da zıplayarak hareket eder. Hayvanlar hareket ederlerken yer değiştirirler. Hayvanlar hareketleri düşmanında kaçmak ve ya avını yakalamak gibi amaçlarla yapar. Bitkilerin hareketleri yer değiştirme şeklinde değildir ve sınırlıdır. Bitki köklerinin suya yönelmesi yapraklarının güneşe yönelmesi, sarmaşık gövdesinin duvara tırmanması bitki hareketlerindendir.
Solunum:
Canlılar ihtiyaç duydukları enerjiyi besin ve oksijenden elde eder. Bu işlem sırasında karbondioksit açığa çıkar. Oksijenin vücuda alınması ve karbondioksitin atılması için canlılar solunum yapar. Hayvanlar akciğer ve solungaç gibi organlarla solunum yapar. Bitkilerde gaz alışverişi yapraklar gerçekleşir.
Boşaltım:
Canlılık faaliyetleri sonucunda canlıların vücudunda atık maddeler oluşur atık maddeler vücuttan uzaklaştırılmazsa vücuda zarar verir. Kedi, köpek, koyun ve at gibi bazı hayvanların boşaltım organı böbreklerdir. Bitkilerde fazla su yapraklardan atılır. Yaprakta biriken atık maddeler, yaprakların dökülmesiyle atılmış olur.
Uyartı Alabilme ve Tepki Verebilme
Canlılar aldıkları çeşitli uyartılara karşı tepkiler verir. Sahibinin sesini duyan köpek hemen onun yanına koşar. Fare gören kedi onu yakalamak için kovalar. Avcının kokusunu alan av kaçmaya başlar. Bazı bitki yaprakları dokunulduğunda büzülür. Ayçiçeği güneşe doğru yönelir. Bitki ve hayvanların bu hareketleri uyarılara verilmiş tepkilerdir.
Üreme
Canlılar neslini devam ettirebilmek için çoğalmak zorundadır. Bu sebeple canlılar belirli bir olgunluğa erişince kendine benzer canlılar meydana getirir. Hayvan ve bitkilerin üreme şekilleri birbirinden farklıdır. Balina, fok, inek ve ayı gibi hayvanlar doğurarak çoğalır. Kaplumbağa, yılan, balık ve kuşlar yumurtlayarak çoğalır.
Bitkiler genellikle tohumla çoğalır. Erik, kayısı, elma, armut ve şeftali gibi bitkilerin meyvelerinin içinde tohumlar bulunur.
Çevremizde bulunan varlıkları canlılar ve cansızlar olarak iki gruba ayırabiliriz. Bir varlığın canlı ya da cansız olduğunu belirleyen özellikleri vardır.
Evimizdeki çiçekleri sular, akvaryumdaki balıkları besleriz. Ancak koltuk, sehpa ve sandalye gibi varlıkların beslenme ve su ihtiyacı yoktur.
Yaptığımız gözlemlerle bir varlığın canlı ya da cansız olduğuna kara verebiliriz.
Canlı varlıkları cansız varlıklardan ayıran özellikler vardır. Bu özelliklerden biri harekettir. Cansız varlıklar, dışarıdan bir etki olmadıkça hareket edemez.
Canlılar yürüme, koşma, uçma, zıplama ve yüzme gibi hareketlerle yer değiştirebilir. Canlılar dışarıdan bir etki almadan da hareket edebilir. Canlılar uyarılara tepki verir. Cansızlar uyarılara tepki vermez. Bir çıtırtı duyan ya da çitanın kokusunu alan ceylan hemen kaçmaya başlar. Ancak bir taş parçası bu uyarılara hiçbir tepki vermez.
Canlılar beslenir, büyür ve gelişir. Zararlı maddeleri vücutlarından dışarı atar. Canlılar yeni bireyler meydana getirerek çoğalır. Sayılan bu özellikler cansız varlıklarda görülmez. Canlının yukarıda verilenlerden başka özellikleri de vardır.
Buna göre canlının özelliklerini genel olarak şöyle sıralayabiliriz:
- Büyüme ve gelişme,
- Beslenme,
- hareket etme,
- Solunum,
- Boşaltım,
- Uyartı alabilme ve tepki verebilme,
- Üreme.
Bitki ve Hayvanların Canlılık Özellikleri
Çevremizdeki orman, deniz, göl ve bahçe gibi değişik ortamlarda pek çok canlıya rastlayabiliriz. Bitki ve hayvanlar benzer canlılık özelliği gösterir. Örneğin her iki canlı grubu da büyür, gelişir, boşaltım ve solum yapar. Ancak bitki ve hayvanlar, canlılık özellikleriyle ilgili yapı ve organlar bakımından farklılık gösterir. Bitki ve hayvanları canlılık özellikleri bakımında karşılaştırabiliriz.
Büyüme ve Gelişme:
Hayvanların yavruları dünyaya geldiğinde genellikle yetişkinlerine göre çok küçük olurlar. Hayvanlardan bazıları yeni doğmuş yavrularına bir süre bakıp besler. Kanguru yavrusunu doğurduktan sonra kesesinde taşır ve sütle besler. Aslan ve kurt yavrusu annesi tarafından korunur ve avlanabilecek hale gelene kadar sütle ve annesinin yakaladığı avlarla beslenir. Kuşlar yumurtadan çıktıktan sonra yuvada anneleri tarafından bakılır. Bazı hayvanlarda yavru bakımı yoktur. Yumurtadan çıkan kurbağa larvaları küçük balıklara benzer. Zamanla yetişkin kurbağalara benzer özellikler kazanır. Bitkilerin büyümesi hayvanlardan daha farklıdır bitki tohumları toprakta uygun şartları bulduğunda çimlenerek fidanı oluşturur. Fidan büyüyüp gelişerek bitkiyi meydana getirir. Bitkiler yaşadıkları sürece büyüyüp gelişmeye devam ederler. Ancak hayvanların büyümesi ve gelişmesi sınırlıdır.
Beslenme:
Canlılar büyüme ve gelişmek, hareket etmek ve diğer canlılık faaliyetlerini gerçekleştirmek için beslenmek zorundadır. Bitkiler besinleri kendisi üretir hayvanlar besinini dışarıdan almak zorundadır. Hayvanlar bitkileri ya da diğer hayvanları yiyerek beslenir.
Hareket:
Keçi ve kaplan koşma ve yürüme şeklinde hareket eder. Balıklar ve diğer su canlıları yüzer. Böcekler ve kuşlar genellikle uçarak hareket eder. Kanguru ve tavşan da zıplayarak hareket eder. Hayvanlar hareket ederlerken yer değiştirirler. Hayvanlar hareketleri düşmanında kaçmak ve ya avını yakalamak gibi amaçlarla yapar. Bitkilerin hareketleri yer değiştirme şeklinde değildir ve sınırlıdır. Bitki köklerinin suya yönelmesi yapraklarının güneşe yönelmesi, sarmaşık gövdesinin duvara tırmanması bitki hareketlerindendir.
Solunum:
Canlılar ihtiyaç duydukları enerjiyi besin ve oksijenden elde eder. Bu işlem sırasında karbondioksit açığa çıkar. Oksijenin vücuda alınması ve karbondioksitin atılması için canlılar solunum yapar. Hayvanlar akciğer ve solungaç gibi organlarla solunum yapar. Bitkilerde gaz alışverişi yapraklar gerçekleşir.
Boşaltım:
Canlılık faaliyetleri sonucunda canlıların vücudunda atık maddeler oluşur atık maddeler vücuttan uzaklaştırılmazsa vücuda zarar verir. Kedi, köpek, koyun ve at gibi bazı hayvanların boşaltım organı böbreklerdir. Bitkilerde fazla su yapraklardan atılır. Yaprakta biriken atık maddeler, yaprakların dökülmesiyle atılmış olur.
Uyartı Alabilme ve Tepki Verebilme
Canlılar aldıkları çeşitli uyartılara karşı tepkiler verir. Sahibinin sesini duyan köpek hemen onun yanına koşar. Fare gören kedi onu yakalamak için kovalar. Avcının kokusunu alan av kaçmaya başlar. Bazı bitki yaprakları dokunulduğunda büzülür. Ayçiçeği güneşe doğru yönelir. Bitki ve hayvanların bu hareketleri uyarılara verilmiş tepkilerdir.
Üreme
Canlılar neslini devam ettirebilmek için çoğalmak zorundadır. Bu sebeple canlılar belirli bir olgunluğa erişince kendine benzer canlılar meydana getirir. Hayvan ve bitkilerin üreme şekilleri birbirinden farklıdır. Balina, fok, inek ve ayı gibi hayvanlar doğurarak çoğalır. Kaplumbağa, yılan, balık ve kuşlar yumurtlayarak çoğalır.
Bitkiler genellikle tohumla çoğalır. Erik, kayısı, elma, armut ve şeftali gibi bitkilerin meyvelerinin içinde tohumlar bulunur.
