“Cafe wall” adı verile bu oldukça popüler optikal ilüzyon ilk bakışta oldukça şaşırtıcı ve eğlenceli gözükse de, işin derinine indiğimizde bizi gerçeklik ve algılarımız hakkında ufuk genişletici düşüncelere itebiliyor. İlk olarak Nöropsikoloji uzmanı Profesör Richard Gergory tarafından gözlemlenen bu optik ilüzyonun çalışma prensibi oldukça ilginç. İnternette, televizyonda ve diğer medya kanallarında görüp geçtiğimiz bu ve benzeri ilüzyonların bizi nasıl aldattığını bilimsel açıdan da öğrenebilmek adına sizler için kısa bir derleme yaptık. Şimdi aşağıdaki resmi iyice inceleyin;
İnsanların çok büyük bir çoğunluğu bu resme ilk baktıklarında kareler arasındaki gri çizgilerin yamuk bir açıyla eğim gösterdiğini söylüyor. Ancak gerçek şu ki, kareler arasındaki çizgilerin hepsi kesin olarak düz. Elinizle herhangi bir çizginin üstündeki ve altındaki kareleri kapatarak çizgiye bakarsanız düz olduğunu sizde göreceksiniz. Peki ama ortada olan bir gerçeği yanlış görmemize yol açan bu optikal ilüzyonun ardındaki bilimsel gerçek ne?
Bunun tek sebebi sinir hücrelerimizin(nöron) algımıza yardımcı olabilmek adına farklı çalışması. Siyah ve beyaz renklerin algılanabilmesi için beyinde farklı nöronlar harekete geçmektedir. Resimde üst üste binen siyah ve beyaz karelerin düzensiz yerleşimi sebebiyle insan beyni odaklandığı iki renk dışında kalan kısımları “odak dışı” ilan ederek, kareler arasındaki çizgilerin belirsiz ve yamuk gözükmesine sebep olmaktadır.
Bunun doğruluğunu ispatlamak yine sizin elinizde. Şimdi aşağıda aynı resme tekrar bakın. Ancak bu kez aradaki çizgilerden birine odaklanın ve sağdan sola, soldan sağa çizgiyi gözlerinize tarayın. Bunu yaptığınızda baktığınız çizgiyi ve ona yakın olanları bu sefer düz göreceksiniz;
Geçtiğimiz günlerde internette büyük tartışma yaratan bir fotoğrafta beynin gerçeklik algısının ne denli kişiye özel bir olgu olduğunu tekrar kanıtladı. Aşağıdaki fotoğraf birebir aynı olmasına karşın birçok insana göre sağdaki fotoğraf soldakine göre daha farklı bir açıda çekilmiş.
Beyin kabul etmese dahi üstteki resimler pikseli pikseli aynı resim ve farklı açılarda değiller. Hatta birçok kişi resimleri üst üste koyarak bunu test dahi etti. A ve B resimlerinin üst üste binince birebir aynı çıkmasına dikkat edin;
Bu fotoğraftaki farklı açılarda görmemizin sebebi en üstte üzerinde açıklama yaptığımız “cafe wall” ilüzyonuyla birebir aynıdır. Fotoğraftaki kaldırım taşlarına dikkat ederseniz, cafe wall ilüzyonuna benzer bir şekilde düzensiz olarak üst üste dizildiklerini göreceksiniz. Yani sonuç olarak beynimiz yine düzensizlikleri kendince düzenlemeye çalışarak ve odak kaydırarak bize yanlış bir çıktı veriyor.
Yani kısacası gerçeklik dediğimiz şey basitçe; “Beynimizin bize göstermeyi seçtiği şey…” Peki öyleyse mutlak bir gerçekten ve doğrudan söz edebilir miyiz? Bu sorunun cevabını galiba sadece birey olarak kendi kendimize bulmayı başarabileceğiz. Sözün özü, ilüzyonlar iyidir…
İnsanların çok büyük bir çoğunluğu bu resme ilk baktıklarında kareler arasındaki gri çizgilerin yamuk bir açıyla eğim gösterdiğini söylüyor. Ancak gerçek şu ki, kareler arasındaki çizgilerin hepsi kesin olarak düz. Elinizle herhangi bir çizginin üstündeki ve altındaki kareleri kapatarak çizgiye bakarsanız düz olduğunu sizde göreceksiniz. Peki ama ortada olan bir gerçeği yanlış görmemize yol açan bu optikal ilüzyonun ardındaki bilimsel gerçek ne?
Bunun tek sebebi sinir hücrelerimizin(nöron) algımıza yardımcı olabilmek adına farklı çalışması. Siyah ve beyaz renklerin algılanabilmesi için beyinde farklı nöronlar harekete geçmektedir. Resimde üst üste binen siyah ve beyaz karelerin düzensiz yerleşimi sebebiyle insan beyni odaklandığı iki renk dışında kalan kısımları “odak dışı” ilan ederek, kareler arasındaki çizgilerin belirsiz ve yamuk gözükmesine sebep olmaktadır.
Bunun doğruluğunu ispatlamak yine sizin elinizde. Şimdi aşağıda aynı resme tekrar bakın. Ancak bu kez aradaki çizgilerden birine odaklanın ve sağdan sola, soldan sağa çizgiyi gözlerinize tarayın. Bunu yaptığınızda baktığınız çizgiyi ve ona yakın olanları bu sefer düz göreceksiniz;
Geçtiğimiz günlerde internette büyük tartışma yaratan bir fotoğrafta beynin gerçeklik algısının ne denli kişiye özel bir olgu olduğunu tekrar kanıtladı. Aşağıdaki fotoğraf birebir aynı olmasına karşın birçok insana göre sağdaki fotoğraf soldakine göre daha farklı bir açıda çekilmiş.
Beyin kabul etmese dahi üstteki resimler pikseli pikseli aynı resim ve farklı açılarda değiller. Hatta birçok kişi resimleri üst üste koyarak bunu test dahi etti. A ve B resimlerinin üst üste binince birebir aynı çıkmasına dikkat edin;
Bu fotoğraftaki farklı açılarda görmemizin sebebi en üstte üzerinde açıklama yaptığımız “cafe wall” ilüzyonuyla birebir aynıdır. Fotoğraftaki kaldırım taşlarına dikkat ederseniz, cafe wall ilüzyonuna benzer bir şekilde düzensiz olarak üst üste dizildiklerini göreceksiniz. Yani sonuç olarak beynimiz yine düzensizlikleri kendince düzenlemeye çalışarak ve odak kaydırarak bize yanlış bir çıktı veriyor.
Yani kısacası gerçeklik dediğimiz şey basitçe; “Beynimizin bize göstermeyi seçtiği şey…” Peki öyleyse mutlak bir gerçekten ve doğrudan söz edebilir miyiz? Bu sorunun cevabını galiba sadece birey olarak kendi kendimize bulmayı başarabileceğiz. Sözün özü, ilüzyonlar iyidir…
