Çocuk obezitesiyle nasıl mücadele edilir?
Daha önce defalarca yaptığım bir hatırlatmayı yeniden yapıyor, iyi bildiğinizden emin olduğum bir konuyu bir kez daha gündeme getiriyorum: Kilolu ve şişman çocuklar!
Hatırlatmamın nedeni şu: Çocuklarımız arasında kilo problemi hızla yayılmaya devam ediyor, sorunla ulusal ölçekte mücadele içinse ortada hala ciddi bir plan yok! Yayınlanacağı ve süratle uygulamaya koyulacağı söylenen çocuk obezitesi ile mücadele programı nedense bir türlü yürürlüğe girmiyor.
Oysa bu konudaki ilk adımı sayın Başbakanımız çoktan attı: Yayınladığı başbakanlık genelgesi ile sorunun çözümü için ilgili herkesi göreve çağırdı. Milli Eğitim Bakanlığı yayınladığı bir genelge ile okul kantinlerinde belirli yiyecek ve içeceklerin satışına yasak getirdi. Sağlık Bakanlığımız bu konuda ulusal bir proje geliştirdiğini, kısa bir zamanda bu projeyi uygulamaya geçireceğini açıkladı.
Ama bana göre hala ciddi bir gelişmenin varlığından söz edilemez.
TEHLİKE BÜYÜK
Fazla kilolu gençlerin %80'i geleceğin şişman yetişkinleridir. Kilolu çocuk ve gençlerin çoğu geleceğin şeker hastaları, hipertansiyon adaylarıdır. Bunlarda sağlıklı çocuklara oranla koroner kalp hastalığına daha sık rastlanacağından kuşku duyulmamalıdır. Ayrıca bu gençlerde fazla kilonun sebep olduğu baskı ve ağırlığa bağlı ortopedik problemler ve yine kilo sorununa ilişkili cilt rahatsızlıkları, solunum sorunları hatta uyku apnesi riski çok fazladır.
Daha da önemlisi bu çocuklarda sağlıklı ruhsal gelişim de bozulmakta, ruhsal sorunlar ortaya çıkmaktadır. Kilolu çocuk ve gençlerin daha çekingen, daha yalnız ve daha başarısız olma eğiliminde olabilecekleri bilinmektedir.
Bu tatsız örnekleri çoğaltıp canınızı sıkmak istemem ama kilolu çocuk ve gençlerin sayısının artması, üzerinde ısrarla durulması gereken bir problem olma yolunda hızla ilerliyor. Ailelerin, okul yönetimlerinin, sivil toplum kuruluşlarının, besin üreticilerinin ve tabi ki yöneticilerimizin bu konunun çözümü için bir an önce devreye girmeleri lazım.
YARDIMCI OLUN
Eğer fazla kilolu bir çocuğunuz varsa onu kilosu nedeniyle sakın eleştirmeyin. Sevgi dolu ve destekleyici bir tutum içinde olun. Onları azarlamak ve üzmekten, lakap takma-dalga geçme gibi yanlışlardan kesinlikle uzak durun. Her şeyden önce kendiniz, anne baba olarak siz ya da öğretmenler beslenme aktivite konusunda onlara iyi birer örnek olmaya bakın. Psikolojik bir sorun olduğunu ya da olabileceğini düşünüyorsanız danışmanlık almaktan çekinmeyin. Okul yönetimi, sınıf öğretmeni ve rehber öğretmenlerle işbirliği içinde olmaya çalışın.
OKUL YAŞAMI ÇOK ÖNEMLİ
Kilolu çocuğunuzun okulda neler yaptığını, aktivite düzeyini, neler yiyip içtiğini öğrenmeye çalışın. Okul aile birliği ve okul yönetimi ile temasa geçerek, kantinlerde satılan yiyecek içecekleri takip edin. Mümkünse okuldaki bir spor aktivitesine katılmasını sağlayın. Okul aile birliği ile birlikte bir obezite ile mücadele programı geliştirin.
SİZE DÜŞEN GÖREVLER
Çocuğunuzla birlikte yemek yemeye özen gösterin. Onun, odasında tek başına bilgisayar ya da playstation oynayarak yemek yemesine müsaade etmeyin. Onu, boş zamanlarında beslenme konusunda bilgilendirmeye çalışın. Mutfak yaşamına sağlıklı beslenme konusuna, yemek pişirme ve hazırlama sürecindeki aktivitelere ilgi duymasına gayret edin. Birlikte yürüyüşe çıkmaya, eğlenceli sportif aktivitelerde bulunmaya özen gösterin. Ailece yaptığınız tatillerde kayak, yüzme, teniz, bisiklet gezileri, kır yürüyüşleri gibi birlikte yapabileceğiniz sportif faaliyetler oluşturmaya dikkat edin. Eğer imkânınız varsa hafta sonları için özel merkezlerde düzenlenen sportif kurslara, takım oyun çalışmalarına katılmalarını sağlayın.
OKULLAR ŞİŞMANLATIYOR
Bizde ve diğer ülkelerde yapılan diğer çalışmalar çocuk obezitesindeki yaygınlaşmanın temel nedenleri olarak yanlış gıda tüketimini ve fiziksel aktivite azalmasını gösteriyor. Yanlış gıda tüketimi denince de akla ilk gelenler meşrubat, meyve aromalı içecekler, kolalı içecekler ile gofret, bisküvi, browni, cips, jelly ve benzeri paketlenmiş unlu, şekerli, yağlı gıdalar olarak gösteriliyor. Bu tür yanlış yiyecek ve içeceklerin en çok satıldığı yerlerin başında da ve okul kantinleri ve okulların hemen çevresinde yer alan fastfood dükkanları, büfeler gösteriliyor. Okullarda verilen yiyeceklerin de ayrı bir problem haline geldiği biliniyor. Bu yiyeceklerin büyük bir kısmı sağlıksız ve yüksek kalorili besinlerden üretiliyor. Çok fazla un, şeker ve yağ içeren okul yemeklerinin kalorileri inanılmaz ölçülere varabiliyor. Okulların aktivite konusunda gösterdikleri dikkatsizlik de önemli bir problem haline gelmiş gibi görünüyor. Çoğu okulda jimnastik dersleri neredeyse hiç yapılmıyor. Okul bahçeleri öğrencilere tahsis edileceği yerde kurulan vakıf ve dernekler aracılığıyla otopark haline getiriliyor. Kısacası okul yönetimlerinin de obezite salgının da ciddi payları var.
PROF. DR. OSMAN MÜFTÜOĞLU
Daha önce defalarca yaptığım bir hatırlatmayı yeniden yapıyor, iyi bildiğinizden emin olduğum bir konuyu bir kez daha gündeme getiriyorum: Kilolu ve şişman çocuklar!
Hatırlatmamın nedeni şu: Çocuklarımız arasında kilo problemi hızla yayılmaya devam ediyor, sorunla ulusal ölçekte mücadele içinse ortada hala ciddi bir plan yok! Yayınlanacağı ve süratle uygulamaya koyulacağı söylenen çocuk obezitesi ile mücadele programı nedense bir türlü yürürlüğe girmiyor.
Oysa bu konudaki ilk adımı sayın Başbakanımız çoktan attı: Yayınladığı başbakanlık genelgesi ile sorunun çözümü için ilgili herkesi göreve çağırdı. Milli Eğitim Bakanlığı yayınladığı bir genelge ile okul kantinlerinde belirli yiyecek ve içeceklerin satışına yasak getirdi. Sağlık Bakanlığımız bu konuda ulusal bir proje geliştirdiğini, kısa bir zamanda bu projeyi uygulamaya geçireceğini açıkladı.
Ama bana göre hala ciddi bir gelişmenin varlığından söz edilemez.
TEHLİKE BÜYÜK
Fazla kilolu gençlerin %80'i geleceğin şişman yetişkinleridir. Kilolu çocuk ve gençlerin çoğu geleceğin şeker hastaları, hipertansiyon adaylarıdır. Bunlarda sağlıklı çocuklara oranla koroner kalp hastalığına daha sık rastlanacağından kuşku duyulmamalıdır. Ayrıca bu gençlerde fazla kilonun sebep olduğu baskı ve ağırlığa bağlı ortopedik problemler ve yine kilo sorununa ilişkili cilt rahatsızlıkları, solunum sorunları hatta uyku apnesi riski çok fazladır.
Daha da önemlisi bu çocuklarda sağlıklı ruhsal gelişim de bozulmakta, ruhsal sorunlar ortaya çıkmaktadır. Kilolu çocuk ve gençlerin daha çekingen, daha yalnız ve daha başarısız olma eğiliminde olabilecekleri bilinmektedir.
Bu tatsız örnekleri çoğaltıp canınızı sıkmak istemem ama kilolu çocuk ve gençlerin sayısının artması, üzerinde ısrarla durulması gereken bir problem olma yolunda hızla ilerliyor. Ailelerin, okul yönetimlerinin, sivil toplum kuruluşlarının, besin üreticilerinin ve tabi ki yöneticilerimizin bu konunun çözümü için bir an önce devreye girmeleri lazım.
YARDIMCI OLUN
Eğer fazla kilolu bir çocuğunuz varsa onu kilosu nedeniyle sakın eleştirmeyin. Sevgi dolu ve destekleyici bir tutum içinde olun. Onları azarlamak ve üzmekten, lakap takma-dalga geçme gibi yanlışlardan kesinlikle uzak durun. Her şeyden önce kendiniz, anne baba olarak siz ya da öğretmenler beslenme aktivite konusunda onlara iyi birer örnek olmaya bakın. Psikolojik bir sorun olduğunu ya da olabileceğini düşünüyorsanız danışmanlık almaktan çekinmeyin. Okul yönetimi, sınıf öğretmeni ve rehber öğretmenlerle işbirliği içinde olmaya çalışın.
OKUL YAŞAMI ÇOK ÖNEMLİ
Kilolu çocuğunuzun okulda neler yaptığını, aktivite düzeyini, neler yiyip içtiğini öğrenmeye çalışın. Okul aile birliği ve okul yönetimi ile temasa geçerek, kantinlerde satılan yiyecek içecekleri takip edin. Mümkünse okuldaki bir spor aktivitesine katılmasını sağlayın. Okul aile birliği ile birlikte bir obezite ile mücadele programı geliştirin.
SİZE DÜŞEN GÖREVLER
Çocuğunuzla birlikte yemek yemeye özen gösterin. Onun, odasında tek başına bilgisayar ya da playstation oynayarak yemek yemesine müsaade etmeyin. Onu, boş zamanlarında beslenme konusunda bilgilendirmeye çalışın. Mutfak yaşamına sağlıklı beslenme konusuna, yemek pişirme ve hazırlama sürecindeki aktivitelere ilgi duymasına gayret edin. Birlikte yürüyüşe çıkmaya, eğlenceli sportif aktivitelerde bulunmaya özen gösterin. Ailece yaptığınız tatillerde kayak, yüzme, teniz, bisiklet gezileri, kır yürüyüşleri gibi birlikte yapabileceğiniz sportif faaliyetler oluşturmaya dikkat edin. Eğer imkânınız varsa hafta sonları için özel merkezlerde düzenlenen sportif kurslara, takım oyun çalışmalarına katılmalarını sağlayın.
OKULLAR ŞİŞMANLATIYOR
Bizde ve diğer ülkelerde yapılan diğer çalışmalar çocuk obezitesindeki yaygınlaşmanın temel nedenleri olarak yanlış gıda tüketimini ve fiziksel aktivite azalmasını gösteriyor. Yanlış gıda tüketimi denince de akla ilk gelenler meşrubat, meyve aromalı içecekler, kolalı içecekler ile gofret, bisküvi, browni, cips, jelly ve benzeri paketlenmiş unlu, şekerli, yağlı gıdalar olarak gösteriliyor. Bu tür yanlış yiyecek ve içeceklerin en çok satıldığı yerlerin başında da ve okul kantinleri ve okulların hemen çevresinde yer alan fastfood dükkanları, büfeler gösteriliyor. Okullarda verilen yiyeceklerin de ayrı bir problem haline geldiği biliniyor. Bu yiyeceklerin büyük bir kısmı sağlıksız ve yüksek kalorili besinlerden üretiliyor. Çok fazla un, şeker ve yağ içeren okul yemeklerinin kalorileri inanılmaz ölçülere varabiliyor. Okulların aktivite konusunda gösterdikleri dikkatsizlik de önemli bir problem haline gelmiş gibi görünüyor. Çoğu okulda jimnastik dersleri neredeyse hiç yapılmıyor. Okul bahçeleri öğrencilere tahsis edileceği yerde kurulan vakıf ve dernekler aracılığıyla otopark haline getiriliyor. Kısacası okul yönetimlerinin de obezite salgının da ciddi payları var.
PROF. DR. OSMAN MÜFTÜOĞLU
