Çocuklar Ve Çizdikleri Resimlerin Dili

Çocuk resimlerini değerlendirirken insan figürü bize çok önemli ipuçları vermektedir.

İnsan figürlerinin azlığı: Ev çizimlerinde insan figürlerine yer verilmemesi, aile çizimlerinde insan figürlerinin azlığı sosyal ilişkilerde çekingenliği, kendini ifade etme yetersizliği ve özgüven eksikliğini anlatmaktadır.


İnsan figürlerinin çokluğu:Ev çizimlerinde insan figürlerinin ve aile üyelerinin çokluğu sosyal ilişkilerde gelişmişliği, özgüveni ve insan sevgisini göstermektedir.

Arkası dönük insan figürü: Sosyal fobiyi ve iletişim kopukluğunu gösterir.

Aile üyelerinden birinin eksik çizilmesi: Anne veya babanın eksik çizilmesi boşanmayı, parçalanmış aileyi; kardeşin eksik çizilmesi onunla problemi olduğunu, onu kıskandığını, onu sevmediğini gösterir.

Aile üyeleri arasına nesneler çizilmesi: Anne ve babann bir nesne çizilmesi anne baba geçimsizliğine; anne baba ile çocuk arasna ağaç, yol, köprü, nehir gibi bir engel çizilmesi anne baba ilgisizliğine dikkat çekmektedir.

Aile üyelerinden birinin büyük çizilmesi: Annenin veya babanın büyük çizilmesi, ailede onun sözünün geçtiğini ve çocuğun ondan çekindiğini gösterebilir. Çocuk bazen hayran olduğu ve özdeşleştiği aile üyesini de büyük çizebilir. Eğer baba büyük, anne çocuktan daha büyük çizilirse; babanın anne üzerinde baskı kurduğu ve ona şiddet uyguladığı sonucu çıkarabilir.

Annenin elinden tutan küçük çocuk: Resimde annenin elinden tutan küçük bir çocuk var ve resmi çizen çocuk uzakta duruyorsa, arkası dönükse veya resimde hiç yoksa ciddi bir kardeş kıskançlığının göstergesi olabilir.

Ev çizimlerini doğru yorumladığımızda dış gerçeklik ile çizerin iç dünyası arasında sıkı bir ilişki olduğunu görüyoruz. Bu açıdan baktığımızda evin ve çevresinin sembolik anlamı önem kazanmaktadır.

Çocuklar, 5 yaşından itibaren gerçek dünyaya uyum göstermeye başlarlar; 7 yaşına doğruda aileden ve okuldan aldığı değerler ve kurallar eğitimi vasıtasıyla benmerkezci kişilikten sosyal kişiliğe doğru adım atmaya ve çevre şartlarına uyum sağlamaya başlarlar. Bazı çocuklar uyum sağlamaya başlarlar. Bazı çocuklar uyum çabaları sırasında anne babanın ve okulun beklentilerini karşılamayabilir. Ailede ihmale, baskıya ve istismara maruz kalabilir. Bu çocuklar, söz ile ifade edemediği ve ifade etmekten korktuğu ruhsal sıkıntılarını farkında olmadan çizdiği ev ve ağaç resimlerine yansıtmaktadır.

Yuvarlak ev: Çocukların ilk ev çizimleri genellikle yuvarlak olup ana rahmine benzemektedir. Daha sonra yuvarlak bir eve yuvarlak bir çatı eklemektedir. Okul öncesi bir çocuk için evin anlamı anne kucağıdır. Anne kucağı ve anne sevgisi çocuk için hayati bir öneme sahiptir. Çocuğun anne kucağından kopması, kendi işini kendisi görmesi ve sorumluluk alması zor bir süreçtir. Yuvarlak ev çizen bir çocuğu anaokuluna göndermek kolay değildir.

Kare ev: Çocukların en çok çizdikleri ev tipi, üçgen çatısı olan kare evlerdir. Kare korumayı, sınırları, dengeyi sembolize eder. Ev resmi çizen bütün çocukların kolektif bilinçaltında bu sembolik bilgiler saklı olduğu için farkında olmadan üçgen çatısı olan kare evler çiziyorlar.

Evin detayları

Çatı: Kare evin üstündeki üçgen çatı bir anlamda insan başını temsil eder. Mutlu evlerin çatıları genellikle kırmızıya, mutsuz evlerin çatısı da siyaha boyanmaktadır. Mutsuz evlerin çatısında bacaya rastlanmaz. Bacası olsa da tütmez.

Pencereler: Evlerde yuvarlak ve oval pencerelere çok az rastlandığı halde bazı çocuk çizimlerinde evlerin pencereleri yuvarlak veya ovaldir. Yuvarlak pencereler bilinçaltında gözü sembolize eder. Bir başka açıdan baktığımızda yuvarlak çizim kare çizimden daha kolay olduğu için bu çocuklar kare veya dikdörtgen pencere çizmek yerine yuvarlak pencere çizerler. Kimi çocuklarda aynı eve hem kare hem de yuvarlak pencereler çizebiliyorlar.

Perde: Perde çocuk resimlerinde 6. yaştan sonra ortaya çıkar. Perde, genel olarak aile mahremiyetini ve özelini temsil eder.
Lamba:Sıcaklık ve sevginin sembolüdür. Işıklı bir lamba evde hayat olduğunu gösterir.

Ön kapı: Dış dünya ile ilişkileri iyi olan evin dış kapıları geniş, çift kanatlı ve tokmaklıdır. Dış dünya ile ilişkisi sınırlı olan evin kapısı küçüktür, tokmağı ve zili yoktur. Ön kapısı olmayan bir ev dış dünyaya kapalı, kendi içine kapanmış, eşi dostu olmayan bir evdir.

Merdiven: Bir hedefe ve ideale ulaşmak için kat edilecek aşamaları temsil eder. Bir başka açıdan baktığımızda çocuğun sorumluluk almaya hazır olduğunu gösterebilir.

Baca: Baca konusunda çok ilginç bir şey söyleyeceğiz. Küçük çocukların ev çizimlerinde, çizim yaptıkları sırada msvsim yaz olsa bile, tüten bir baca vardır. sebebine gelince: Küçük çocuklar gördüklerini değil, hayal ettiklerini ve bilinçaltında olanı çizerler. Bacada duman olması o evde sobanın yandığını, yemek piştiğini; yani o evde yaşayan insanlar olduğunu gösterir. Eğer çocuğun hayalindeki ev aile ilişkileri sıcak mutlu bir evse, bu ev bacası tüten bir ev olmalıdır. Ailede adam yerine konan, duygularını dile getirmesine izin verilen çocukların çizdiği evlerin bacasından dumanlar kıvrılarak çıkacaktır.

Evin çevresi: Çocuk bilinçaltında evin çevresinin de anlamı vardır. Ailenin çevreye karşı duyarlı olup olmadığı, çocuğunu önemseyip önemsemediği, dış dünyayla iletişimde olup olmadığı çocuğun çizdiği evin çevresinden belli olur. Çocuğunu önemseyen bir ailenin evinin önünde oyun alanı veya çocuk parkı vardır.

Ağaç gövdesi: Her çocuk, genellikle, yaşına, gelişme düzeyine ve ruhsal durumuna uyan bir ağaç çizmektedir. Bazen bir çocuğun çizdiği ağacın gövdesinde bir veya birkaç çizik ve yarık olduğunu görürüz.

Çocuğun ve ailenin geçmişini incelediğimizde bu yarık ve çiziklerin çocuğun geçirdiği travmaları (anneden ayrılma, ev veya okul değiştirme, ağır bir hastalık veya ameliyat geçirme, vb.) temsil ettiğini fark ederiz. Gövdenin yapısı, anne ile olan ilişkisine de ışık tutar. Düz ve pürüzsüz bir gövde, yeterli koruma ve besleme görevi yapmayan anneyi sembolize edebilir. Çünkü düz ve pürüzsüz bir gövdeye tırmanmak çok zordur.

Ağacın kökleri: Çocuk çizdiği ağaçta kökleri de göstermiş ise; o çocukta anneye güven duygusunun sağlıklı geliştiğini söyleyebiliriz. Anneye güven duygusu, özgüven, babaya güven, insanlara güven ve Allah'a güven gibi diğer güven duygularının temelini oluşturmaktadır. Çocuklar, 4-5 yaşından itibaren ağaç resimlerinde kökleri de çizdikleri görülmektedir. Çizdiği ağacın köklerine bakarak çocuğun anne ile olan duygusal ve ruhsal ilişkisi hakkında bilgi sahibi olabiliriz.

Ağacın meyveleri: Çocuğun çizdiği ağaç çiçekli veya meyveli bir ağaçsa; bu iyiye işarettir. Ağaç çocuğu, meyveleri de başarısını sembolize ediyor olabilir. Bu durumda çizer okula başlamış, ders çalışan, ailesi ve öğretmeni tarafından sevilen, sorumluluk alabilen bir çocuktur.

Ağaç ve hayvanlar: Çocuklar bazen ağaçla birlikte hayvan resimleri de çizerler. Ağacın dalına konmuş bir kuş, çocuğun anneden bir beklentisi bir isteği olduğunu gösterir. Yavru bekleyen kuş, ileriye dönük güzel hayalleri olan bir çocuğu sembolize eder. Ağacın yanında veya yakınındaki hayvan(kedi, köpek, at vb.) evcil bir hayvansa; çizenin hayvan sevgisini gösterir. Eğer aslan, kurt, ayı, tilki gibi vahşi ve yabani bir hayvansa; çizerin geleceğe ait endişeleri ve korkuları olabilir.

Güneş figürü ve bulutlar: Annesiz çocukların veya annesiyle sorunu olan (annesi çalışmak zorunda kalan, annesi uzun süre hastanede yatan ya da ruhsal tedavi gören, annesinden şiddet ve baskı gören) çocukların resimlerinde güneş yer almaz. Yer alsa da tam değildir. Ya yarımdır, ya önünde bulutlar vardır veya batmak üzeredir.

Bulutlar, çoğunlukla, diğer aile üyelerini temsil eder. Eğer bulutlar veya bulutlardan biri güneşin önünü kapatmış ise; aile üyelerinden biri çocuk ile anne arasına girmiş demektir. Bu anneyi üzen kavgacı bir baba olduğu gibi, annenin ilgisini ve sevgisini üzerine çeken yeni doğmuş bir kardeş de olabilir.

Çiçek figürü: Mutlu evlerin bahçesinde ve giriş yolunun iki tarafında mutlaka çiçek figürleri görülür. Mutsuz çocuk çizimlerinde çiçeğe pek rastlanılmaz. Çocuk için rahatlıkla çiçeğin mutluluk ve neşe sembolü olduğunu söyleyebiliriz.

Ağaç figürü: Çocuk resimlerinde ağaç figürü çiçekle aynı zamanlarda ortaya çıkmaktadır. Ağaçlar meyveli ise, bolluk ve bereketi temsil eder. Meyveli ağaç aynı zamanda başarı, yardımlaşma, hediyeleşme ve işbirliği anlamına gelebilir. Çalışkan, bağımsız, sorumluluk alabilen, özgüveni yüksek çocukların ağaç figürleri daima meyveli olup; kırmızı, yeşil ve sarı renklerle boyanmıştır. Yaprak döken ağaçlar, yapraksız ve meyvesiz ağaçlar karamsarlığı ve ölümü temsil edebilir. Ağacın köküyle birlikte çizilmesi aileye bağımlılığı ve özgüven eksikliğini gösterebilir. Eğer çiçekler birkaç saplı ve taç yaprakları bol ve çok renkli ise; ağaçlar da çok dallı ve özenle çizilmiş bol meyveli ise bunları çizen çocuğun sabırlı, dikkat süresi uzun ve yaptığı işten zevk alan bir çocuk olduğunu söyleyebiliriz.

Hayvanlar: Kuşlar, çocuk çizimlerinde dört yaşından itibaren görülmeye başlar. Güneşli, açık hava, açık renkli bulutlar, çiçekler ve ağaçlar ile birlikte çizilen kuşlar mutluluğu ve yaşama sevincini sembolize eder.

Evin dışında tavşan, koyun, kuzu, kedi, köpek figürleri tabiattaki canlılığı ifade eder. Evin bahçesinde kulübesinde veya kulübe önünde tavşan ve köpek; evin içinde bir köşede kedi, kafeste kuş; akvaryumda balık çocuktaki hayvan sevgisini ve dostluğunu sembolize eder.

Kafa: Resimde kafanın normalden büyük çizilmesi duygusal ve sosyal iletişimde yetersizlik belirtisi olmakla beraber kendini zekaca yaşıtlarından geri gören ve anne baba tarafından okul başarısı düşük bulunan çocuklarda görülebilir. Normalden küçük çizilen kafa arkadaş edinmede ve insanlarla ilişki kurmada zorluk çeken, içe kapanmaya eğilimli çocuklarda görülür.

Saçlar: Çocuklar 3 yaşından sonra cinsiyetlerinin farkına varmaya başlarlar. İnsan çizerken erkeklerin saçlarını kısa, kızlarınkini uzun çizerler. Çocuğun resimde bastırarak boyadığı saçlar çocuğun fiziksel olarak daha güçlü olma arzusunu göstermektedir. Ebeveynin saçını bastırarak boyaması otorite kurma,aile içinde söz sahibi olma isteği konusunda ipucu verebilir.

Ağız: Çocuk için kafada yer alan en önemli organ ağızdır. Eğer kalın çizgilerle belirtilmiş,dişlerin göründüğü açık bir ağızsa insanlarda konuşma isteğini;kapalı,dar, çizgi şeklinde ağız ise insanlarla ilişki kurmaktan çekindiğini gösterir. Kızgınlığını kötü ve küfürlü sözlerle ifade etmekte olan çocukların ağzı fazla açık çizdiği görülür.

Gözler: Göz yuvarlağının içine göz bebeği çizen bir çocuk,özünün,kişiliğinin farkına varmış demektir. Okula başlamış bir çocuk insan resmi çizerken göz yuvarlağının içine göz bebeği koymazsa, bu çocuğun kişiliğinin farkında olmadığını, zihinsel ve duygusal yönden geri kaldığını,iç dünyasının boş olduğunu söyleyebiliz. Çocuklar göz çizerken genelde düz bakış tercih ederler. Sağa ve sola bakan gözler utangaçlığı ve özgüven eksikliğini yansıtıyor olabilir. Belirgin,iri,ayrıntılı çizilen gözler aşırı gözlemciliğe,dış dünya ile aşırı ilişki kurma isteğine,canlı ilişkilerin varlığına işaret olabilir.

Burun: Burun genellikle ağız ve gözlerle birlikte çizilmektedir. Burun, ben algısı ve özgüven sembolüdür. Çocuk zihinsel olarak geliştikçe çizdiği burun şekli de basitten burun deliklerini de içeren üç boyutluya doğru gelişim gösterir. Çizdikleri insan yüzünde burnu olduğundan büyük çizen çocuklarda ben algısı gerçek benin üzerinde olabilir.Burnu çok küçük çizenlerde benlik algısı gerçek benin altında ,özgüvenleri zayıf çocuklarda olabilir.

Kulaklar: İnsan yüzüne kulak çizen bir çocuk bilinçli dinleme yapma becerisi kazanmış demektir. Evde sık eleştirilen, azar işiten, hakaret gören çocuklar insan yüzünü çizerken kulakları atlayabilir. Kulakları büyük çizen bir çocuk dinlemekten hoşlanmaktadır.

Çene: Başın çizimi çene ile sonlandırılmaktadır. Köşeli veya geniş çizilen çene,kişinin sürekli başkalarından destek bekleme ve başkalarına güvenme ihtiyacı içinde olduğu şeklinde yorumlanabilir. Güçlü görünme isteğinin de belirtisi sayılabilir.

Boyun: Çocuklar 6 yaşına kadar boyun kısmını görmezden gelirler. Boynun kalın ve kısa çizilmesi veye hiç çizilmemesi çocuğun öfkesini kontrolde problem yaşadığını yansıtmaktadır. İnce ,uzun boyun kişinin istek ve arzularını sürekli bastırma eğiliminde olduğu ve sürekli kendini kontrol etme ihtiyacı duyduğu anlamına gelir. Abartılı çizilmiş boyun , akıl ile duygular arası iletişimde yetersizlik işareti olabilir.

Omuzlar ve gövde: Resimde yuvarlak ve yumuşak hatları olan gövde ve omuzlar uyumlu ve geçimli özellikleri gösterirken; köşeli ve sert hatlar saldırgan dürtülerin varlığına işarettir. Sert vücut hatlarıyla çizilen çocukların problemlerini fiziksel şiddet kullanarak çözdüğü görülmektedir.

Kollar: İki yana açılmış kollar insanlarla yakın ilişki kuran, sevecen çocukların çizimlerinde görülür. Gövdeye bitişik çizilen kollar insanlarla ilişki kurmada zorlanan çocukların çizimlerinde görülür.Kolların hiç çizilmemesi çevreyle kopuk ilişkilerin varlığına işarettir.

Eller: Çocuğun dış dünyaya ilgi duyduğunu, insanlarla ve diğer canlılarla iletişim kurmaktan hoşlandığını gösterir.