Çoğul eki
Çoğul ekleri, tekil isimlerin sonuna gelerek çokluk anlamı katan ekler. Türkçedeki çoğul ekleri -ler ve -lar'dır: elmalar, kalemler, çocuklar, güzellikler vb.
Türkçede çoğul ekleri, eğer bahsi geçen varlığın adedi 'belirtilmeyecekse' kullanılır. Sayı belirtilecekse ismin tekil hali kullanılır: üç adam, beş kuruş vb. "Üç Silahşörler" gibi bazı özel ya da kalıplaşmış tamlamalar bu kurala uymazlar.
Çoğul eklerinin tayini
Bir tekil ismin sonuna gelecek çoğul eki belirlenirken büyük sesli uyumu gözönünde bulundurulur. Kelimenin 'sadece' son hecesindeki sesli ile çoğul ekinin seslisinin büyük sesli uyumuna uyması yeterlidir: davetler, okullar, bayiler vb.
Ancak son seslisi ince okunan bazı sözcükler bu kurala uymazlar: saatler, protokoller, alkoller vb.
ler ÇOĞUL EKİ
Cins isimlerine gelerek onların çoğul şekillerini yapar.
Kelimeler arasında ilgi kurmaz:
dağlar, fikirler, idealler, öğrenciler, dertler
Özel isimlere getirildiğinde:
1. Aile anlamı katar; -gil ekinin yerine kullanılır, yapım eki görevinde olduğu için ayrılmadan yazılır
Yarın Ahmetlere gideceğiz.
İzmir'e, amcamlara/dedemlere/teyzemlere gideceğiz. (burada özel isme getirilmemiş.)
Aliler bize gelecekler.
2. Benzerleri anlamı katar, kesme işaretiyle ayırarak yazılır:
Bu millet nice Fatih'ler, Kemal'ler yetiştirecektir.
Bu topraklarda ne Çaldıran'lar, ne Ridaniye'ler yaşandı.
3. Aynı ismi taşıyanları belirtir:
Sınıftaki Ali'ler ayağa kalksın.
Hüseyin'lerin hepsi buraya gelsin.
4. Abartma anlamı katar:
Çalışmak için ta Almanya'lara gitti.
5. Topluluk kavramı bildirir:
Türkler, Yunanlar, Adanalılar, Konyalılar
Bunların dışında:
-İkilemeler yapar:
Yıllar yılı bekledik.
-Abartma anlamı katar, bazen bir kelimesiyle birlikte bu anlamı verir:
Ateşler içinde kıvranıyordu.
O gün dünyalar benim olmuştu.
Valizler dolusu kitapları ne zaman almıştı.
Bir kumaşlar almış, görmelisiniz.
Bir bahçeler var, sözle anlatılmaz.
Bir zamanlar ne kadar şendik.
-Çoğul zamirlere getirilerek tekrar çoğul yapar:Bizler, sizler
-Saygı veya alay anlamı katar:
Dostumuz nedense bizi çağırmamışlar.
Müdür Bey döndüler mi?
-Her anlamı katar:
Akşamları erken yemek yeriz.
Sabahları geç kalkarım.
-Yaş kelimesine getirilerek yaşça yaklaşıklık bildirir:
O zaman henüz sekiz yaşlarında idi.
İyelik üçüncü çoğul eki ve şahıs eki ile karıştırılmamalıdır.
Çocuklar (çoğul eki) annelerini (iyelik eki) bekliyorlar (şahıs eki).
Çoğul ekleri, tekil isimlerin sonuna gelerek çokluk anlamı katan ekler. Türkçedeki çoğul ekleri -ler ve -lar'dır: elmalar, kalemler, çocuklar, güzellikler vb.
Türkçede çoğul ekleri, eğer bahsi geçen varlığın adedi 'belirtilmeyecekse' kullanılır. Sayı belirtilecekse ismin tekil hali kullanılır: üç adam, beş kuruş vb. "Üç Silahşörler" gibi bazı özel ya da kalıplaşmış tamlamalar bu kurala uymazlar.
Çoğul eklerinin tayini
Bir tekil ismin sonuna gelecek çoğul eki belirlenirken büyük sesli uyumu gözönünde bulundurulur. Kelimenin 'sadece' son hecesindeki sesli ile çoğul ekinin seslisinin büyük sesli uyumuna uyması yeterlidir: davetler, okullar, bayiler vb.
Ancak son seslisi ince okunan bazı sözcükler bu kurala uymazlar: saatler, protokoller, alkoller vb.
ler ÇOĞUL EKİ
Cins isimlerine gelerek onların çoğul şekillerini yapar.
Kelimeler arasında ilgi kurmaz:
dağlar, fikirler, idealler, öğrenciler, dertler
Özel isimlere getirildiğinde:
1. Aile anlamı katar; -gil ekinin yerine kullanılır, yapım eki görevinde olduğu için ayrılmadan yazılır
Yarın Ahmetlere gideceğiz.
İzmir'e, amcamlara/dedemlere/teyzemlere gideceğiz. (burada özel isme getirilmemiş.)
Aliler bize gelecekler.
2. Benzerleri anlamı katar, kesme işaretiyle ayırarak yazılır:
Bu millet nice Fatih'ler, Kemal'ler yetiştirecektir.
Bu topraklarda ne Çaldıran'lar, ne Ridaniye'ler yaşandı.
3. Aynı ismi taşıyanları belirtir:
Sınıftaki Ali'ler ayağa kalksın.
Hüseyin'lerin hepsi buraya gelsin.
4. Abartma anlamı katar:
Çalışmak için ta Almanya'lara gitti.
5. Topluluk kavramı bildirir:
Türkler, Yunanlar, Adanalılar, Konyalılar
Bunların dışında:
-İkilemeler yapar:
Yıllar yılı bekledik.
-Abartma anlamı katar, bazen bir kelimesiyle birlikte bu anlamı verir:
Ateşler içinde kıvranıyordu.
O gün dünyalar benim olmuştu.
Valizler dolusu kitapları ne zaman almıştı.
Bir kumaşlar almış, görmelisiniz.
Bir bahçeler var, sözle anlatılmaz.
Bir zamanlar ne kadar şendik.
-Çoğul zamirlere getirilerek tekrar çoğul yapar:Bizler, sizler
-Saygı veya alay anlamı katar:
Dostumuz nedense bizi çağırmamışlar.
Müdür Bey döndüler mi?
-Her anlamı katar:
Akşamları erken yemek yeriz.
Sabahları geç kalkarım.
-Yaş kelimesine getirilerek yaşça yaklaşıklık bildirir:
O zaman henüz sekiz yaşlarında idi.
İyelik üçüncü çoğul eki ve şahıs eki ile karıştırılmamalıdır.
Çocuklar (çoğul eki) annelerini (iyelik eki) bekliyorlar (şahıs eki).
