Konu başlıkları
- Eşeysiz üreme
- Tomurcuklanma ile üreme
- Rejenerasyon ile üreme
- * 2 Eşeyli üreme
- Partenogenez
- Merogoni
- Paedogenez
- Neoteni
- Hermafroditizm
- Eşeysiz üreme
Tomurcuklanma ile üreme
Mantarların tomurcuklanma ile üremesi
Bira mayasi gibi bazi protistalarda ve mantarlarda görülen üreme çesididir. Üreme gerçeklesirken birey hücre çekirdegini esler. Eslenen çekirdegin bir parçasi ana hücrede kalirken digeri hücre zarinda olusan çikinti seklindeki yapiya geçer. Tomurcuk denilen bu yapi geliserek yeni bireyi meydana getirir. Olusan yavru bazen ana bireye yapisik olarak kalir yada ayrilarak bagimsiz olarak yasayabilir.
Bu üreme sekli mayalar,süngerler,sölentereler ve bazi çiçeksiz bitkilerde görülür.Tomurcuklanmayla üremede ana canli üzerinde 1 veya daha fazla çikinti olusur.Bu çikintilar ana canlidan ayrilir ve ya ana canliya bagli kalarak koloni olusturur.Sonuçta ayni kalitim materyaline sahip bir büyük bir küçük 2 hücre olusur.
Rejenerasyon ile üreme
Canlının kopan vücut parçasının tekrar oluşmasına yenilenme denir.Canlının çekirdekten bölünerek iki canlı oluşturmasına ise çoğalma adını veriyoruz.Deniz yıldızı ve solucan gibi canlılarda görülür.
Eşeyli üreme
Gelişmiş çokhücreliler farklı bireylere ait üreme hücreleri ile ürerler. Gelişmiş canlıların eşey hücreleri hem büyüklük, hem de yapı bakımından birbirlerinden farklıdır. Bu tip eşeyli üremede gametlere heterogamet,üremeye ise heterogami denmektedir. Heterogamide büyük ve hareketsiz olan dişi eşey hücresi yumurta , küçük ve hareketli olan ise erkek üreme hücresi sperm (spermatozoon) adını almaktadır. Eşey hücreleri (gametler) gonad adı verilen organlarda oluşur. Bunlardan yumurta hücresini meydana getiren gonada ovaryum (yumurtalık); erkek üreme hücresini meydana getiren gonada ise testis denir. Basit hayvansal organizmaların bazılarında bu iki organ aynı bireyde bulunan canlılara hermafrodit canlı denir. Gelişmiş hayvanlarda bunlar ayrı bireyler üzerinde bulunurlar.Partenogenez
Eşeyli çoğalmanın değişikliğe uğrayarak meydana getirdiği eşeysiz bir üreme şeklidir. Dişi eşey hücresinin erkek eşey hücresi ile birleşmeden gelişme gösterir. Partenogenetik çoğalma farklı hayvan gruplarında görülür. Yaprak bitleri, arılar, karıncalar, supireleri, çalıçekirgeleri, bazı kelebekler ve omurgalılardan Kafkas kertenkelesi bu tip çoğalma gösterir. Tavuk yumurtalarının 1/10.000'i döllenmeden gelişerek bir horoz meydana getirebilir. Kraliçe bal arısı tüm yaşamı boyunca bir erkekle yaptığı birleşmeyle erkekten aldığı spermleri sperm kesesinde biriktirir. Yumurtlama sırasında bu kesenin ağzını açarak döllediği yumurtalardan dişi işçi bireyler gelişirken, kesenin kapalı tutulması sonucu döllenmeyen ve partenogenetik olarak gelişen yumurtalardan da erkek bireyler gelişirler.Merogoni
Ya da Androgenez; anadan gelen kromozomlar olmadan gerçekleşen üremeye denir. Denizkestanelerinde, tulumlularda ve amfibilerde görülür. Yumurta hücresi plazmasının enerji değişimi ve yapıya katılma, babadan gelen spermanın çekirdek konumunu yerine getirdiği bilinir.Paedogenez
Larva evresinde bulunur.
Neoteni
Larva evresinnde eşey organlarının erginleşerek yumurta yapabilme yeteneğine denir. Paedogeneze benzer. En güzel örneklerinden biri necterus türü semenderdir. Yapısında tiroksin hormonu olmadan başkalaşım geçiremektedir.
Hermafroditizm
Bazı organizmalarda erkek ve kadın eşey hücrelerinin aynı zamanda ya da birbirlerini izleyen zamanlarda aynı bireyde bulunmasına denir. Bu canlılar yine hermafrodit bireylerle döllenme yapabildikleri gibi, kendi kendini de dölleyebilir. Genellikle ilkel hayvanlarda, bir yere yapışarak yaşayan hayvanlar ve parazitlerde görülür.
