Cumhuriyet ve Türkler
Cumhuriyet halkın kendini yönetmesi,Halk Hükümeti demektir.Demokrasinin en gelişmiş şekli olarak Cumhuriyet bir tarihi gelişmenin sonucudur.Bizde şeklen Cumhuriyet 29 Ekim 1923 de ilan edilmesine rağmen kurumların oluşturulması itibarıyla ilanından önce 23 Nisan 1920 de TBMM’nin ve yeni Türk Devletinin kuruluşu ile varlığını ortaya koymuştur.Bu yeni düzen ise Türk Milletine uygunluğundan dolayı tercih edilmiştir.Bir sözünde Atatürk ’’Türk Milletinin tabiat ve adetlerine en uygun idare Cumhuriyettir ‘’ demiştir.Gerçektende öyledir.
Cumhuriyet’in vazgeçilmez unsuru olan seçim sistemine Türk Milleti asla yabancı değildir.Eski Türklerde Hakan’ın liyakat ve yeteneğine bakılarak seçimle işbaşına gelmesi bunun bir göstergesidir.Hatta daha yakın bir Tarihte Osman Gazi nin seçimle aşiretin başına geçtiği bilinmektedir.Daha sonra ki devirlerde Saltanat sistemi uygulansa dahi Atatürk’ün belirttiği şekilde Türk Milletinin seçim sistemine aşinalığı aşikardır.
Yine Eski Türklerde Hakan’a yardımcı olan Kurultay Meclislerinin varlığı ve savaş ,barış gibi önemli kararların bu mecliste tartışılarak alınması da Cumhuriyete olan yatkınlığımızın bir tezahürüdür.
Bunun yanında Türk toplumunda asalet sınıflarının ,Batı Feodalizmindeki gibi imtiyaz ve ayrıcalıkların görülmemeside Cumhuriyetin eşitlik prensibine paralel bir özelliktir.
Cumhuriyetlerde seçilenler kamu yararını kendi menfaatlerinin üzerinde tutmak zorundadırlar.Tarihimize bakıldığında ,devlet yönetimi anlayışımızda seçimle iş başına gelmeselerde kamu yararını üstün tutma anlayışı oldukça gelişmiştir.Türk devletlerinde kamu yararı her şeyin üstündedir.Bilge Kağan Orhun yazıtları vasıtasıyla günümüze şöyle seslenmektedir:
‘’Çıplak milleti elbiseli, fakir milleti zengin kıldım.
Kağan oturup aç, fakir milleti zengin kıldım. Az milleti çok kıldım.’’
Yine Ertuğrul Beyin Osman Gazi ye vasiyetide Kamu yararının gözetilmesi gerekliliği ile ilgili öğütlerle doludur.
Atatürk ‘’Hürriyet ve istiklal karakterimdir.’’ Diye başlayan meşhur sözünde de Cumhuriyetin iki temel dayanağı olan Hürriyet ve istiklal kavramlarının Türk Milleti için taşıdığı öneme dikkat çekmiştir. Türkler hürriyet ve istiklalsiz yaşayamazlar. Bu mana da Cumhuriyet Türk Milletinin hür karakterine gayet uygun bir yönetim şeklidir.
Yine Atatürk 07.04.1924 tarihli bir mülakatında Türklerde Cumhuriyet kabiliyetinin çok eski olduğunu vurgulamış ve buna Ankara Ahi Cumhuriyetini örnek göstermiştir. Anadolu Selçuklu Devletinin yıkılışı döneminde Ankara'yı merkez edinen Ahi hükümeti, bir derviş-esnaf cumhuriyeti olup, bir bakıma Ortaçağ İtalyan site cumhuriyetlerine benzemektedir. 1290'da kurulmuş , 1354 yılına kadar aşağı yukarı 64 yıl devam etmiştir.Atatürk, Ankara insanında hala bu kabiliyetin sürdüğünü ve Türk Milletinin de asla o kabiliyetten uzak olmadığını belirtmiş ve bunu taktir ettiğini vurgulamıştır. Atatürk’e göre 400 senelik idareler içerisinde beşeriyetin çırpına çırpına bulduğu son çaredir.Türk Milletinin tırnakları ile kazıyarak kurduğu istiklalini koruyacak tek vasıtadır.
O halde Türk Milletinin örf ,adet ve öz karakterine son derece uygun daha önce de çeşitli vasıtalarla tecrübe ettiği Cumhuriyet idaresine fazlasıyla layıktır.Cumhuriyet Türk Milletinin kendi özüne dönüşü ve kendinde ki özel kabiliyeti fark etmesi demektir.
Tarkan SUÇIKAR
