Cumhuriyet egemenliğin halkta olduğu devlet yönetimi demektir.
Cumhuriyet, demokrasinin bir uygulama şekli olup halkın kendi kendini yöneterek, yönetimde söz sahibi olduğu rejim demektir.
Cumhuriyetçilik Ne Demektir ?
Cumhuriyetçiliğin kelime anlamı : “Yönetim biçimi olarak millet egemenliğine dayalı, cumhuriyet rejimini öngörmek ve bunu bir yaşam biçimi olarak benimsemektir. “ Batı dillerinde cumhuriyetin karşılığı ise, ulusun kendisini yönetmesidir.
Detaylı açıklamamız gerekirse;
Cumhuriyetçilik devlet yönetiminde cumhuriyetin bulunması demektir. Cumhuriyet adlı yönetim biçiminin yönetime egemen kılınmasını; devlet iktidarının ve yönetiminin kişilerin, ailelerin, grupların tekeline bırakılmamasını; vatandaşların yönetime etkin bir biçimde katılmasının sağlanmasını amaçlayan anlayışa “cumhuriyetçilik” denilmektedir.
Arapça halk demek olan "cumhur" kelimesinden gelir. Bu bakımdan, halk ve yönetim kelimelerinin bir araya geldiği "demos" ve "kritos", yani demokrasi sözcüğünün eş anlamlısı kabul edilebilir.
Atatürk, Cumhuriyet için; “Türk milletinin karakter ve adetlerine en uygun olan idare” ifadesini kullanmıştır.
Atatürk'e göre, "Türk milletinin tabiatına ve geleneklerine en uygun olan yönetim, cumhuriyet yönetimidir". atatürk, demokrasinin osmanlı saltanatı içinde yeşeremediğini açıkça görmüştür. demokrasi ancak cumhuriyetle kökleşip gelişebilirdi. bunun içindir ki, türk inkılâbının baş ilkeleri arasında cumhuriyetçilik sayılmıştır. milletin kendi yönetimi olan cumhuriyete içten bağlılık, yücelme yolunu aşmanın baş şartıdır.
Mustafa Kemal'e göre, "Yeni Türkiye Devleti" bir halk devletiydi. Oysa geçmişteki devlet, bir "kişi devleti" idi.
Atatürk Cumhuriyet rejiminden ne anladığını ise şöyle anlatıyordu:
"Cumhuriyet rejimi demek, demokrasi sistemi ile devlet şekli demektir. Biz Cumhuriyeti kurduk, on yaşını doldururken demokrasinin bütün gereklerini sırası geldikçe uygulamaya koymalıdır... Milli egemenlik esasına dayanan memleketlerde siyasi partilerin var olması tabiidir. Türkiye Cumhuriyeti'nde de birbirini denetleyen partilerin doğacağına şüphe yoktur."
Cumhuriyet yönetimi 1923 yılından itibaren anayasaya eklenmiştir ve anayasanın birinci maddesidir. Anayasanın ikinci maddesinde de cumhuriyetin nitelikleri belirtilmiştir. Buna göre, Türkiye Cumhuriyeti, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, demokratik, laik, sosyal bir hukuk devletidir.
Atatürk demokratik cumhuriyeti benimsemiştir. Bununla ilgili olarak “Demokrasinin tam ve en belirgin şekli cumhuriyettir” demiştir. Aynı zamanda Atatürk, cumhuriyeti Türk gençliğine emanet ederek ülkenin sürekli yenileşme ve çağdaşlaşma içinde olmasına çalışmıştır.
Cumhuriyetçiliğin Özellikleri
- Halkin kendi kendisini yönetmesi ilkesine dayanir.
- Çok partili sistemi öngörür.
- Türk Inkilabinin siyasal görünüsüdür.
- Cumhuriyet yönetimlerinin temeli seçimdir.
- Egemenligin halka ait oldugu tek yönetim biçimidir.
- Cumhuriyet rejiminde yasalari koyacak kisiler, yani meclis seçim ile belirlenir.
- Sinif ve cins ayrimi olmaksizin herkesin yönetime katildigi yönetim biçimidir.
Kisaca halkin kendi kendisini yönetebildigi, egemenligin ulusa ait oldugu ve herkesin esit haklara sahip ve özgürce haklarini kullandigi yönetim biçimidir.
