Dadaloğlu

Türkmen Aşıklarının önde gelenlerinden Kul Mustafa mahlasını kullanan Aşık Musa'nın oğlu olarak dünyaya gelen Dadaloğlu'nun asıl adı Veli'dir. 19. yüzyılda yaşayan ünlü ozan sık sık resmi otoriteye karşı çıkmış bu yönde şiirler söylemiştir. Eğitim göçebe bir toplumun üyesi olarak ona da geçmişteki benzerleri gibi şifai olarak verildi. Sözlü kültürün ve destansı bilgilerin eğittiği Dadaloğlu Şiirlerinde, göçerlik koşullarını, dönemin orta Anadolu'da hüküm süren aşiret kavgaları ve aşiretlerin Osmanlı'ya karşı ayaklanmalarını yansıtır. Dili Türkmenlerin kullandığı halk Türçesi'dir. Yüz kadar şiiri sözlü kaynaklardan derlenerek günümüze kadar ulaştı.

Dadaloğlu (gerçek adı: Veli), Osmanlı Devleti'nin Anadolu Türkmenlerini iskân etme politikasına karşı koymuş bir halk ozanıdır. 18. yüzyılın son çeyreğinde Kayseri'nin Tomarza ilçesinde doğup 19. yüzyılın ortalarında öldüğü bilinmektedir. Çukurova ve Binboğa dağları arasında yarı göçebe bir hayat sürmüştür. Doğum ve ölüm tarihleri hakkında kesin bilgi yoktur.

Dönemi​

Osmanlı İmparatorluğu'nda iki ayrı edebiyat çeşidi vardı. Halk edebiyatı ve divan edebiyatı. Divan Edebiyatı Osmanlı Türkçesi, Farsça ve Arapça kelimelerin harmanlanmış hali ile yazılıyordu. Bu dil, günlük konuşmada kullanılmıyordu ve nüfusun çoğu için anlaşılabilir değildi. Öte yandan Halk Edebiyatı, halkın kullandığı günlük konuşma dili ile oluşturuluyor ve çoğunlukla sözlü edebiyat eserleri üretiliyordu. Halk edebiyatının bilinen en yaygın türü koşma adlı şiir türüdür. Koşma şiir türünün özel bir ezgiyle söylenenine ise varsağı denirdi.

Biyografi​

Dadaloğlu Güney Anadolu'da (Nur Dağları ve muhtemelen Toros Dağları) dağlık bölgelerde yaşıyordu. Diğer adı Veli idi. Bu isim şairlerin kullandığı mahlas (takma ismi) ismiydi. Oğuzların Avşar boyundandı. Osmanlı Devleti'nin konar-göçer Avşar, Karsantı(Aladağ), Sırkıntı, Bozdoğan, Kırıntı, Berber, Menemenci gibi Türkmen aşiretlerini yerleşik hayata geçirmek için verdiği uğraş, yer yer başkaldırılara ve çatışmalara neden olmuştur. Dadaloğlu'nun şiirleri, yerleşik hayata geçmek istemeyen Türkmen aşiretlerinin sesi ve sözlü tarihi sayılabilir. Bu itirazlardan dolayı Osmanlı, Avşarlara tarım arazileri verdi. Ama o yine de kabile üyelerinin en geleneksel göçebe yaşam tarzını tercih etti ve Osmanlı'ya karşı mücadele etti.

Dadaloğlu mücadelesini şiirlerine de yansıtmış, halkının duygularını ve tepkilerini konu almıştı. Bunun için şu sözleri söylemiştir:[2]

Ferman padişahınsa, dağlar bizimdir!

Mücadelenin sonunda, Dadaloğlu ile maiyetindeki Avşar ve Cerit Türkmenleri çoğunlukla İç Anadolu Bölgesi'ne yerleşti. Dadaloğu Kırşehir'in Kaman ilçesinde ölmüştür. Mezarı Kaman'ın Ziyaret Tepe Mahallesinde ilçeye hakim bir noktada bulunmaktadır.

Dadaloğlu, Türk halk ozanlarından biri olarak, tarihi ve kültürel anlamda önemli bir figürdür. Osmanlı’ya karşı çıkarak Türkmen aşiretlerinin sesi olmuş, göçerlik yaşam tarzını sürdürmek istemiş ve kendi halkının duygularını şiirlerinde yansıtmıştır. Özgün tarzı ve şiirlerindeki derin anlamlar, onu Türk halk edebiyatının önemli isimlerinden biri yapmaktadır. Ayrıca, Dadaloğlu'nun yaşamı hakkında kesin bilgiler olmamasına rağmen, destansı bir figür olarak Türk kültürel mirasında yer etmiştir. Şiirleri ve mücadelesi günümüzde de Türk halkı üzerinde etkisini sürdürmektedir.