Defter kayıtlarında Türk parası kullanma zorunluluğu ile ilgili istisnalar
VUK’nun 215’nci maddesinde yapılan düzenleme ile, defterlerde Türkçe kayıtlar bulunmak koşulu ile başka dilden kayıt da yapılabileceği hüküm altına alınmıştır. Ayrıca kayıt ve belgelerde Türk para birimi kullanılacağı hüküm altına alınmakla birlikte, yapılan düzenlemeler kapsamında belgelerin Türk parası karşılığı gösterilmek şartıyla yabancı para birimine göre de düzenlenebileceği, yurt dışında bulunan müşteriler adına düzenlenen belgelerde ise Türk parası karşılığı gösterilme şartının aranılmayacağı belirtilmiştir. Defter kayıtları Türkçe tutulacak ve defterlerde yer alan değerler Türk para birimi ile kayıt altına alınacak, sadece belgelerde yabancı para birimi yer alabilecektir.
Bununla birlikte VUK’nun 215’nci maddesine, ödenmiş sermayesi en az 100 milyon ABD doları yada muadili yabancı para karşılığı Türk Lirası olan ve sermayesinin en az %40’ı ikametgahı, kanuni ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayan kişilere ait bulunan işletmelerin kayıtlarını Türk para birimi dışında yabancı para birimi ile tutabilmelerine Bakanlar Kurulunca karar verilebileceğine ilişkin hüküm eklenmiştir.
Söz konusu düzenleme yabancı sermayeli işletmelerin Türkiye’deki işlemlerinin yabancı para cinsinden daha kolay takip ve tespitini sağlamaya yönelik, teşvik edici bir hüküm olarak getirilmiş bulunmaktadır.
Bakanlar Kurulunca söz konusu işletmelerin yabancı para ile kayıtlarını tutmalarına izin verilmesi durumunda Türk para birimiyle yapılan işlemler, işlemin gerçekleştiği günün TC Merkez Bankası döviz alış kuru ile ilgili para birimine çevrilir ve çevrilen değerler kaydedilir.
İktisadi kıymetlerin değerleri ve vergi matrahının beyanname ile beyan edilmesi durumunda, beyannamede yer alan değerler beyannamenin verilmesi gereken ayın ilk günkü kuruyla Türk parasına çevrilerek Türk parası cinsinden beyan edilir. Vergi ödenmesi, mahsup ve iade işlemleri Türk Lirası ile yapılır.
Vergi Usul Kanununda yer alan kayıt nizamı ile ilgili hükümlere uyulmaması aynı kanunun 352’nci maddesi uyarınca birinci derecede usulsüzlük fiilini teşkil eder ve usulsüzlük cezası kesilmesini gerektirir. Kayıt nizamına aykırılık fiilinin dönem matrahının tam ve doğru olarak tespitine engel teşkil edecek seviyede olması durumunda ise, aynı zamanda dönem matrahının re’sen takdir sebebi sayılır.
VUK’nun 215’nci maddesinde yapılan düzenleme ile, defterlerde Türkçe kayıtlar bulunmak koşulu ile başka dilden kayıt da yapılabileceği hüküm altına alınmıştır. Ayrıca kayıt ve belgelerde Türk para birimi kullanılacağı hüküm altına alınmakla birlikte, yapılan düzenlemeler kapsamında belgelerin Türk parası karşılığı gösterilmek şartıyla yabancı para birimine göre de düzenlenebileceği, yurt dışında bulunan müşteriler adına düzenlenen belgelerde ise Türk parası karşılığı gösterilme şartının aranılmayacağı belirtilmiştir. Defter kayıtları Türkçe tutulacak ve defterlerde yer alan değerler Türk para birimi ile kayıt altına alınacak, sadece belgelerde yabancı para birimi yer alabilecektir.
Bununla birlikte VUK’nun 215’nci maddesine, ödenmiş sermayesi en az 100 milyon ABD doları yada muadili yabancı para karşılığı Türk Lirası olan ve sermayesinin en az %40’ı ikametgahı, kanuni ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayan kişilere ait bulunan işletmelerin kayıtlarını Türk para birimi dışında yabancı para birimi ile tutabilmelerine Bakanlar Kurulunca karar verilebileceğine ilişkin hüküm eklenmiştir.
Söz konusu düzenleme yabancı sermayeli işletmelerin Türkiye’deki işlemlerinin yabancı para cinsinden daha kolay takip ve tespitini sağlamaya yönelik, teşvik edici bir hüküm olarak getirilmiş bulunmaktadır.
Bakanlar Kurulunca söz konusu işletmelerin yabancı para ile kayıtlarını tutmalarına izin verilmesi durumunda Türk para birimiyle yapılan işlemler, işlemin gerçekleştiği günün TC Merkez Bankası döviz alış kuru ile ilgili para birimine çevrilir ve çevrilen değerler kaydedilir.
İktisadi kıymetlerin değerleri ve vergi matrahının beyanname ile beyan edilmesi durumunda, beyannamede yer alan değerler beyannamenin verilmesi gereken ayın ilk günkü kuruyla Türk parasına çevrilerek Türk parası cinsinden beyan edilir. Vergi ödenmesi, mahsup ve iade işlemleri Türk Lirası ile yapılır.
Vergi Usul Kanununda yer alan kayıt nizamı ile ilgili hükümlere uyulmaması aynı kanunun 352’nci maddesi uyarınca birinci derecede usulsüzlük fiilini teşkil eder ve usulsüzlük cezası kesilmesini gerektirir. Kayıt nizamına aykırılık fiilinin dönem matrahının tam ve doğru olarak tespitine engel teşkil edecek seviyede olması durumunda ise, aynı zamanda dönem matrahının re’sen takdir sebebi sayılır.
