A-DENETİMİN KONUSUNA VE AMACINA GÖRE DENETİM TÜRLERİ
1-Mali tablolar denetimi(finansal tablolar denetimi)
2-Uygunluk denetimi(usul denetimi)
3-faaliyet denetimi(performans denetimi)
1- MALİ (FİNANSAL ) TABLOLARIN DENETİMİ
Finansal tabloların genel amaçlı denetimi, genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine uygunluğu açısından yapılır.Mali tablolar denetimi Bağımsız denetçiler ile kamu denetçileri tarafından yapılır. Bu denetimin konusu ortaklara veya vergi dairelerine verilen mali tablolardır.
Mali tabloların denetiminde temel alınacak ölçütler
Finansal tabloların denetiminde denetçinin ilişkide bulunacağı gruplar:
2- UYGUNLUK DENETİMİ
İşletme içinde(yetkili bir üst makam) veya dışında saptanmış olan kurallara (ana sözleşme , işletme politikaları vb.) uygunluğunun incelenmesidir. örneğin muhasebe yönetmeliğine uygun kayıt yapılıp yapılmadığının belirlenmesi veya kanun koyucunun çıkardığı yasalara uyulup uyulmadığının araştırılmasıdır. Denetçi koyulan kuralları değiştiremez, sadece veri olarak kabul eder.
VERGİ DENETİMİ dendiğinde uygunluk denetiminden bahsedildiği anlaşılmalıdır.
3- FAALİYET DENETİMİ (Performans Denetimi)
Bir örgütün faaliyetlerinin verimliliği ve etkinliğini değerlemek amacıyla bu faaliyetlerle ilişkili usul ve yöntemlerin uygulanışının gözden geçirilmesini kapsar.
İç denetimden daha geniş bir denetimdir. her türlü denetçi tarafından yapılabilirse de genellikle iç denetçi veya kamu denetçileri tarafından yapıldığı gözlenir. faaliyet denetimi işletmenin;
Bu nedenle işletmenin saptanmış amaçlarına ulaşıp ulaşmadığını ölçmeye çalışır. başka bir ifadeyle iç denetim finansal nitelikteki olayları incelerken, faaliyet denetimi;
Denetimin sonunda faaliyetlerde etkinlik ve verimliliğin artırılmasına ilişkin önerilerde bulunulur. Faaliyet denetimi, kamu ve özel sektör işletmelerinde iç denetçiler tarafından ayrıca kamu kuruluşlarında kamu denetçileri tarafından yürütülür. Genel anlamda işletme dışındaki uzman kişilerce yapılır.
Faaliyet denetimini yapmaya yetkili olanlar:
1-Mali tablolar denetimi(finansal tablolar denetimi)
2-Uygunluk denetimi(usul denetimi)
3-faaliyet denetimi(performans denetimi)
1- MALİ (FİNANSAL ) TABLOLARIN DENETİMİ
Finansal tabloların genel amaçlı denetimi, genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine uygunluğu açısından yapılır.Mali tablolar denetimi Bağımsız denetçiler ile kamu denetçileri tarafından yapılır. Bu denetimin konusu ortaklara veya vergi dairelerine verilen mali tablolardır.
Mali tabloların denetiminde temel alınacak ölçütler
- Genel kabul görmüş muhasebe ilkeleri ile
- Vergi kaynaklarındaki düzenlemelerden oluşur
Finansal tabloların denetiminde denetçinin ilişkide bulunacağı gruplar:
- Yönetim: İşletmede çalışan memurlar, muhasebeci ve kilit noktadaki görevliler kastedilmektedir.
- Ortaklar: Ortaklar yönetimin sorumluluklarını yerine getirip getirmediklerini saptamak için denetlenmiş finansal tablolara başvururlar. Bu açıdan denetçinin birinci derecede sorumluluğu ortaklara karşıdır. Denetim anlaşmasının yerine getirilmesi sırasında denetçi ile işletme içinde çalışmayan ortaklar arasında doğrudan bir temas olmaz.
- Yönetim kurulu: Yönetim kurulu işletme faaliyetlerinin ortakların çıkarları doğrultusunda yürütülmesinden sorumludur. Denetçi ile yönetim kurulu arasındaki ilişkiler yönetim kurulunun oluş şekline bağlıdır. Yönetim kurulu işletmede çalışan kişilerden oluşuyorsa direkt ilişki sözkonusu olmakta yönetim kurulunun işletme dışından kişilerden oluşması durumunda bir aracının kullanılması sözkonusu olmaktadır. Denetçinin bağımsızlığının kuvvetlendirilmesi işletme içinde kurulacak denetim komitelerinin kurulmasıyla gerçekleştirilir.
Muhasebe ve Denetim İlişkisi
Muhasebe bir ekonomik birime(işletmeye) etki yapan olayların ve işlemlerin saptanmasını esas alır. Finansal tabloların denetimi ise muhasebe sürecini gözden geçirerek kritik bir gözle incelemek ve finansal tabloların dürüstlüğü hakkında bir yargıya ulaşmaktır.
FİNANSAL TABLOLARIN DENETİMİNDE BAĞIMSIZ DENETÇİNİN
SORUMLULUKLARI:
Finansal Tabloların bağımsız bir denetçi tarafından denetlenmesinin amacı; finansal tabloların bir bütün olarak finansal durumu, faaliyet sonuçlarını ve finansal durumdaki değişmeleri genel kabul görmüş muhasebe ilkeleri ışığında bağımsız ve dürüst bir biçimde ortaya koymak ve belirli bir yargıya ulaşmaktır. Denetçi ulaştığı sonuçları denetim raporunda bildirir, Denetim raporu denetlenen şirketin yayınladığı yıllık faaliyet raporu kapsamında ortaklara ve diğer ilgi duyanlara dağıtılmak üzere müşteri işletmeye veya yönetim kuruluna verilir. Denetçinin esas sorumluluğu hata ve hilelerin ortaya çıkarılması değildir denetçinin sorumluluğu mesleki standartlara uygun bir inceleme yapmak ve bulgularını raporlamaktır. Denetçinin işlevi finansal tabloların güvenilirliğini pekiştirip açıklamak, bu raporların kredisini arttırmaktır.
FİNANSAL TABLOLARIN DENETİMİNDE YÖNETİMİN SORUMLULUĞU:
Denetçinin sorumluluğu yayınlanmış finansal tabloların dürüstlüğü hakkında bir yargıya varmak ve bunu açıklamaktır. Finansal tabloların hazırlanması ile ilgili sorumluluk ise işletme yönetimine aittir. Yönetim ortaklara ve kredi verenlere karşı doğrudan sorumludur. Denetçi ise sadece fininsal bilgileri gözden geçirmektedir. Bu bilgileri yaratan veya hazırlayan taraf denetçi değildir.
Muhasebe bir ekonomik birime(işletmeye) etki yapan olayların ve işlemlerin saptanmasını esas alır. Finansal tabloların denetimi ise muhasebe sürecini gözden geçirerek kritik bir gözle incelemek ve finansal tabloların dürüstlüğü hakkında bir yargıya ulaşmaktır.
FİNANSAL TABLOLARIN DENETİMİNDE BAĞIMSIZ DENETÇİNİN
SORUMLULUKLARI:
Finansal Tabloların bağımsız bir denetçi tarafından denetlenmesinin amacı; finansal tabloların bir bütün olarak finansal durumu, faaliyet sonuçlarını ve finansal durumdaki değişmeleri genel kabul görmüş muhasebe ilkeleri ışığında bağımsız ve dürüst bir biçimde ortaya koymak ve belirli bir yargıya ulaşmaktır. Denetçi ulaştığı sonuçları denetim raporunda bildirir, Denetim raporu denetlenen şirketin yayınladığı yıllık faaliyet raporu kapsamında ortaklara ve diğer ilgi duyanlara dağıtılmak üzere müşteri işletmeye veya yönetim kuruluna verilir. Denetçinin esas sorumluluğu hata ve hilelerin ortaya çıkarılması değildir denetçinin sorumluluğu mesleki standartlara uygun bir inceleme yapmak ve bulgularını raporlamaktır. Denetçinin işlevi finansal tabloların güvenilirliğini pekiştirip açıklamak, bu raporların kredisini arttırmaktır.
FİNANSAL TABLOLARIN DENETİMİNDE YÖNETİMİN SORUMLULUĞU:
Denetçinin sorumluluğu yayınlanmış finansal tabloların dürüstlüğü hakkında bir yargıya varmak ve bunu açıklamaktır. Finansal tabloların hazırlanması ile ilgili sorumluluk ise işletme yönetimine aittir. Yönetim ortaklara ve kredi verenlere karşı doğrudan sorumludur. Denetçi ise sadece fininsal bilgileri gözden geçirmektedir. Bu bilgileri yaratan veya hazırlayan taraf denetçi değildir.
2- UYGUNLUK DENETİMİ
İşletme içinde(yetkili bir üst makam) veya dışında saptanmış olan kurallara (ana sözleşme , işletme politikaları vb.) uygunluğunun incelenmesidir. örneğin muhasebe yönetmeliğine uygun kayıt yapılıp yapılmadığının belirlenmesi veya kanun koyucunun çıkardığı yasalara uyulup uyulmadığının araştırılmasıdır. Denetçi koyulan kuralları değiştiremez, sadece veri olarak kabul eder.
VERGİ DENETİMİ dendiğinde uygunluk denetiminden bahsedildiği anlaşılmalıdır.
Uygunluk denetimi örgüt denetçileri ve örgüt dışındaki denetçiler tarafından da yapılabilir. Örneğin, işletmelerin sosyal sigorta bildiriminin doğruluğu ücret işlemleri ve ilgili belgelerin sosyal sigorta mevzuatına uygunluğunun SSK denetçileri tarafından araştırılması ile belirlenir. Bu denetimde kriter SSK mevzuatıdır.
Sayıştay denetçileri tarafından kamu kurum ve kuruluşlarının mali işlemlerinin ilgili mevzuata uygunluğunun araştırılması da uygunluk denetimi kapsamına girer.
Sayıştay denetçileri tarafından kamu kurum ve kuruluşlarının mali işlemlerinin ilgili mevzuata uygunluğunun araştırılması da uygunluk denetimi kapsamına girer.
3- FAALİYET DENETİMİ (Performans Denetimi)
Bir örgütün faaliyetlerinin verimliliği ve etkinliğini değerlemek amacıyla bu faaliyetlerle ilişkili usul ve yöntemlerin uygulanışının gözden geçirilmesini kapsar.
İç denetimden daha geniş bir denetimdir. her türlü denetçi tarafından yapılabilirse de genellikle iç denetçi veya kamu denetçileri tarafından yapıldığı gözlenir. faaliyet denetimi işletmenin;
Örgüt yapısını
İç kontrol sistemini
İş akışlarını
Yönetim başarısını saptamaya yönelik incelemelerdir.
İç kontrol sistemini
İş akışlarını
Yönetim başarısını saptamaya yönelik incelemelerdir.
Bu nedenle işletmenin saptanmış amaçlarına ulaşıp ulaşmadığını ölçmeye çalışır. başka bir ifadeyle iç denetim finansal nitelikteki olayları incelerken, faaliyet denetimi;
İşletmenin amaçlarına ne derece yaklaştığını
Yöneticilerin performansının derecesini inceler
Yöneticilerin performansının derecesini inceler
Denetimin sonunda faaliyetlerde etkinlik ve verimliliğin artırılmasına ilişkin önerilerde bulunulur. Faaliyet denetimi, kamu ve özel sektör işletmelerinde iç denetçiler tarafından ayrıca kamu kuruluşlarında kamu denetçileri tarafından yürütülür. Genel anlamda işletme dışındaki uzman kişilerce yapılır.
Faaliyet denetimini yapmaya yetkili olanlar:
- Kamu ve özel sektörlerde iç denetçiler
- Kamu kuruluşlarında kamu denetçileri
