Dünyanın En Eski Heykeli

Dünyanın En Eski Heykeli "Schelklingen Venüsü" ya da "Hohle Fels Venüsü"

Almanya'nın doğusunda bulunan Baden-Württemberg eyaletine bağlı Schelkingen şehri yakınlarındaki Hohle Fels (Oyuk Kaya) adı verilen mağarada yapılan arkeolojik kazı çalışmaları sonucu bulunan bir kadın figürü büyük olasılıkla dünya tarihinde bilinen eski sanat eseri olmasıyla arkeoloji ve sanat tarihi çevrelerinde büyük bir şaşkınlık ve heyecan yarattı.



Tuebingen Enstitüsü tarafından gerçekleştirilen kazılarda ele geçirilen ve "Schelklingen Venüsü" ya da "Hohle Fels Venüsü" olarak adlandırılan ve sadece 6 santimetre uzunluğundaki heykelcik geçtiğimiz yılın Eylül ayında bulunmasına rağmen bu büyük keşif bugüne kadar kamuoyuna duyurulmamıştı.

Kazı Başkanı arkeolog Profesör Nicholas Conard'ın geçtiğimiz günlerde saygın İngiliz bilim dergisi "Nature"da yayınlanan makalesi ile varlığını dünyaya duyurduğu "Hohle Fels Venüsü" günümüzden 35.000 ila 40.000 yıl önceye tarihlenerek günümüze kadar bulunabilmiş en eski sanat eseri olma ünvanını kazanıyor. Aşırı vurgulanmış dişi hatlara sahip olmasıyla dikkat çeken heykelcik Profesör Conard ve meslektaşı tarafından Pau Mellars "aşırı cinsel içerikli" ve hatta "pornografik" olarak tanımlanıyor ve tarih öncesi insanının zihni ve sosyo-kültürel yapısı estetik ve moral değerleri gibi konular hakkında yepyeni fikirler vermesi açısından da gayet önemli görülüyor.
Mamut dişinden oyulmuş olan "Hohle Fels Venüsü" heykelciği mağaranın girişinden 20 metre içerde yer seviyesinin 3 metre derininde altı parçaya bölünmüş halde bulundu. Sol kolu kayıp durumda olan kadın figürünün başı ise bulunmuyor. Heykel figüratif sanatın tarihini bilinenden en az beş bin yıl önceye götürmekle kalmıyor Erken Paleolotik dönem kültürü ile ilgili mevcut tüm kuramları da radikal biçimde değiştiriyor. "Venüs" önümüzüdeki Eylül ayının 18'inden itibaren Stuttgart'ta bulunan Kunstgebaude Müzesi’nde "Buzul Çağı Sanat ve Kültürü" başlıklı sergi kapsamında meraklıların ilgisine sunulacak. Sergi 10 Haziran 2010'a değin açık kalacak.
Heykelin bulunduğu Hohle Fels mağarası ören yeri Tuna nehrinin bir kolu olan Ach Nehri Vadisi'nde 534 metre irtifada bulunuyor. Halen Tuebingen Enstitüsü'ne bağlı arkeologlar Nicholas J. Conard ve Hans-Peter Uerpmann tarafından idare edilen tarih öncesi kazıları 1977 yılından itibaren aralıksız olarak sürdürülüyor. Mağaradaki bu kazılar sonucunda günümüzden 13.000 yıl önceki Magdelanianve 29.000 yıl önceki Gravettian dönemlerine ait binlerce obje bulundu. Bu buluntuların arasında muhtelif taş aletler süs eşyaları takılar ocak kalıntıları ve ren geyiği at mamut ve tüylü gergedan gibi av hayvanı kalıntıları bulunuyor.
Mevcut deliller modern insanın 40.000 yıl kadar önce Avrupa'ya ayak basmasının ardından güneybatı Almanya'da bulunan "Schwäbische Alb" platosunun kültürel gelişimin merkez bölgelerinden biri olduğuna işaret ediyor.
Tuebingen Üniversitesi tarafından sürdürülmekte olan Hohle Fels kazıları Avrupa'nın en büyük araştırma kurulu olan Deutsche Forschungsgemeinschaft (Alman Araştırma Vakfı) Heidelberger Zement Şirketi Schelklingen Şehri Belediyesi Baden-Württemberg Eyaleti Devlet Arkeoloji Ofisi ve Deutsche Gesellschaft für Urgeschichte (Alman Tarihöncesi Cemiyeti) tarafından da destekleniyor.

En Eski Pornografi​

Stuttgart yakınlarında bulunan 35 bin yıllık kadın heykeli çok eski zamanlarda da sanatçıların kadın bedeniyle ayrıntılı bir şekilde ilgilendiğini gösteriyor. Bilimciler bu heykelin şaman ritüellerinde ya da basitçe pornografik bir figür olarak kullanıldığını düşünüyor
Almanya’da bulunan ve bilinen en eski tarihli heykel olduğu düşünülen kadın biblosunda belirgin cinsel ayrıntılar dikkati çekmekte. Tübingen Üniversitesi arkeologlarından Nicholas Conard geçtiğimiz sonbahar Stuttgart yakınlarındaki bir kazıda bulunan heykelin bir kadını temsil eden en eski heykel olduğunu söylemektedir. Heykelin 35 bin yıllık olduğu düşünülmektedir.

3.4 santimetre genişliğinde ve 6 santimetreden kısa olan heykelin mamut dişinden yapıldığı anlaşılmıştır. Dramatik büyüklükte göğüsleri ve ayrıntılarıyla şekillendirilmiş bir vulvası bulunmaktadır. Conard kafası bulunmayan heykelin baş kısmında bir kordona bağlanabilmesi için bir parça bulunduğunu ve kolye ya da bir süs eşyası olarak kullanılıyor olabileceğini düşündüğünü söylemektedir. Heykel 20-25 bin yıl önce Avrupa’ya yayıldığı düşünülen Venüs heykellerinden en ünlüsü olan “Willendorf Venüsü”nün Avusturya’da bulunmasından (1908) neredeyse yüz yıl sonra bulunmuştur. Venüs heykeli taştan yapılmıştır bahsedilen biblonun yaklaşık iki katı büyüklüktedir ve iri göğüslerle ayrıntılı bir vulvaya sahiptir.

Bölgedeki İlk ve Tek İnsan Figürü​

Nature dergisinin mayıs sayısındaki makalesinde Conard biblonun Avusturya heykelinden neredeyse 10 bin yıl daha eski olduğunu söylemektedir. Stuttgart’a yakın Swabian Jura bölgesinde çıkarılan Taş Devri heykellerinin sonuncusu olup bu bölgenin toprak yapısı heykellerin en ince ayrıntılarına kadar bozulmadan kalabilmelerini sağlamaktadır. Aynı bölgeden çıkarılan diğer heykeller çeşitli hayvan kuş figürleri içermekteyken bu heykel bulunan ilk ve tek insan figürüdür. Conard’ın ekibi ayrıca Hohle Fels adı verilen kazı bölgesinde yarı insan yarı aslan olan gizemli bir heykel ve olasılıkla en eski müzik aletleri olan kemikten yapılmış flütler bulmuşlardır.

Bilimciler bu heykelin şaman ritüellerinde ya da basitçe pornografik bir figür olarak kullanıldığını düşünseler de yapılış amacını ve kullanım şeklini tam olarak bilmek mümkün değildir. Stony Brook Üniversitesi’nden antropolog Paul Mellars aynı döneme ait bulunan diğer figürlerdeki cinsel özelliklerle karşılaştırarak -bizon boynuzundan yapılmış fallus ve kayalara kazılmış vulva gibi- heykeldeki kadın figürünün cinsel özelliklerinin pornografik olduğunu düşündürtecek kadar abartıyla vurgulanmış olduğu yorumunu yapmaktadır.

‘Erken Modern’in Tanınmasına Katkı​

Conard ve ekibi radyokarbon kullanarak yaptıkları yaş belirleme çalışmaları sonucunda heykelin en az 35 bin yıllık bir geçmişe sahip olduğunu açıklamıştır. Heykelin bulunduğu bölgenin yakınlarında bulunan başka bazı parçaların da Aurignacian dönemi olarak bilinen modern insanın Avrupa’ya ilk gelişini temsil eden ve günümüzden 40 bin yıl öncesine karşılık gelen bir sürece ait olduğu belirtilmektedir. Bununla birlikte heykelin gerçek yaşı konusunda tartışmalar sürmektedir. Heykelin tarihinin belirlenmesinin insan davranışlarının kökeni ve erken modern insanların Neandertallerden bilişsel olarak daha ileri düzeyde olup olmadığı tartışmalarına da katkıda bulunacağı düşünülmektedir. Conard heykelin yaşı ne olursa olsun çok eski zamanlarda da sanatçıların kadın bedeniyle ayrıntılı bir şekilde ilgilendiğini gösteriyor oluşunun önem taşıdığını söylemekte ve heykeli gösterdiği bir erkek meslektaşının şu yorumu yaptığını belirtmektedir: “40 bin yıldan bu yana değişen pek de bir şey olmamış!”