Kenarlı hebra egzaması
kasıklarda ve uylukta görülen mantar hastalığı. Bir dermatofitondan (Epidermophyton floccosum, Tricadan rubrum, T. interdigatele) ileri gelen kenarlı egzamalar erkeklerde daha sık görülür. Kaba etin iç yüzeyinde, kenarları grintili çıkıntılı, ortası daha soluk, kırmızı lekeler ortaya çıkar. Lekeler bir yan da ya da iki yanda olur, kaşıntılıdır ve kenarları kabarcıklarla sınırlıdır. Mantar ilaçlarıyla tedavi edilir.
Seboreik egzama
Seborenin görüldüğü bölgelerde yerleşen kırmızı, pullu, yağlı görnümlü lezyonları içeren deri hastalığı. Seboreli egzama, saçlı deride ve bunun kenarlarında, alında (seboreli kask), kaşların üzerinde ya da aralarında, burun-yanak oluklarında, kulak arası girintilerde, kulak yolunda, göğüs kemiğinin orta yerinde (seboreli madalyon) görülür. Bazı egzamamsı (egzamatit) deri hastalıkları ile sınırları pek belirsizdir. Tedaviden kolaylıkla sonuç alınabilir (indirgenler özellikle yerel kortikoitler) fakat bu egzama tipi bir hastalıktan fazla bir durumu belirtiğinden yinelemeler her zaman olasıdır.
Edinsel egzama
Edinsel egzama ya bir iç etmene karşı duyarlılıktan (nispeten ender rastlanır, çünkü iç etmenlerden doğan deri hastalığı çoğunlukla kurdeşen biçiminde ortaya çıkar) ya da bir dış etmene karşı duyarlılıktan gelebilir.
Temas egzaması
Aslında ayrım kesin değildir, çünkü temas egzamasının ortaya çıkması için genellikle önceden hazırlıklı bir bünye gerekir. Temas egzaması genellikle meme çocuklarında görülen egzama tipidir. 3 aylığa doğru ortaya çıkar ve ilk olarak yüzden başlar. Evrim belirsizdir. 2 ya da 7 yaşlarında kesin olarak iyileşebildiği gibi, büyük çocuklukta ve yetişkinde yavaş yavaş süreğen hale de gelebilir. Bazen astım gibi başka alrjik hastalıklar buna eşlik edebilir. Temas egzaması sayıca çok azdır ve çoğunlukla mesleklere bağlıdır.
Egzamayı oluşturan etkenler
Egzama nasıl oluşuyor?
Egzama, zamansız uygulanan bir ilaç yüzünden de ortaya çıkabilir (kükürt, civa, antihistaminikler, sülfamitler, penisilin, vb. ile yapılmış tozlar ya da merhemler).
Ev kadınlarında görülen egzama (el egzaması) çamaşır suyundaki potasyum bikromata, çeşitli çamaşır sularına, hatta lastik eldivenlere bağlıdır.
En sık görülen temas egzamalarından biri kozmetiklerden ve saç boyasından (para grubu) ileri gelir. Güzellik müstahzarları, özellikle kokulu oldukları zaman, sayısız yüz egzamalarına neden olabilirler. Tırnak cilasının özel bir yeri vardır, tırnaklarda egzama yapmaz, ama göz kapaklarında yapar.
Giysilerin yaptığı egzamalar genellikle kauçuktan ve sentetik dokumalardan ileri gelir (oysa, aslı nedeni boyadır, özellikle siyah,mavi ve yeşil renkli boyalar, yoksa hep söylendiği gibi kumaş değil). Boyundaki egzama çoğunlukla yüksek yakalı hırka giyilmesinden ileri gelir. Ayak egzaması ayakkabıdan ileri gelebilir (deri boya, cila ya da yapıştırıcı). Madenler (özellikle nikel) bir temas egzamasına neden olabilir (saat bileziği, zincir vb.). Deri testleri bazen temas egzamasının nedenini ortaya çıkarabilir.
Enfeksiyon egzamaları mikrop ya da mantar kökenlidir. Ama enfeksiyon mu egzamaya neden olmuştur, yoksa enfeksiyon mikrop kapan egzamanın mı sonucudur, kestirmek zordur.
Egzama nasıl tedavi edilir?
Egzama tehlikeli sayılabilecek ağır bir hastalık değildir; ama rahatsızlık verebilir. Egzamalıların rahat etmek için almaları gereken önlemlerin başında yarayı kaşımamak gelir.
Kronik egzama zaman zaman tekrar edecektir.Stresten uzak durmak, uykusuz kalmamak, yüzü temiz tutmak iyi gelecektir.
Egzama (dermatit) en yaygın cilt hastalıklarından biridir fakat aynı zamanda, sebepleri ve kesin tedavisi ile ilgili de tıp dünyasının net konuşamadığı bir rahatsızlıktır. Egzamada cilt, vücut kaynaklı veya çevresel faktörler nedeniyle savunmaya geçerek iltihap yoluyla tepki verir. Ciltte kaşıntıya, döküntüye, kızarıklığa, kuruluğa ve çatlamaya yol açan bir durumdur. Sinirsel, alerjik, yağlı deri, temas egzaması gibi farklı egzama türleri vardır. En yaygın türü, ‘atopik dermatit’ olarak da bilinen, alerjik egzamadır ve daha çok kalıtsal olduğu düşünülür. Hastalarda genellikle benzer belirtiler görülür. Ciltte kabarma, tahriş ve kaşıntı en çok görülen şikayetlerdir.
Bazı egzama türleri, örneğin temas egzaması tek bir nedenden dolayı meydana gelirken, diğer egzama türleri pek çok faktörün bir araya gelmesiyle oluşabilir. Çocuklarda görülen egzama zamanla kendiliğinden iyileşebilir ancak yetişkinlerdeki egzamanın kesin tedavisi yoktur. Hastalığı tetikleyen etkenlerden uzak durularak, egzama kontrol altına alınabilir.
Çevresel Faktörler Cilt Tahrişi: Egzama cildi tahriş eden herhangi bir şeyden dolayı kaynaklanabilir. Örneğin temas egzaması (kontakt dermatit) söz konusuysa cilt, sabun, deterjan, şampuan, dezenfektan, çamaşır suyu ve parfüm gibi cildin sürekli maruz kaldığı hafif veya daha güçlü tahriş edici maddelere karşı zamanla hassaslaşır. Bazen de cilt, bir maddeye sürekli maruz kalmasa da, cildi kurutan ve cildin doğal yağını alan bu maddeye tepki verir. Kulağa öyle gelir ama bu tip egzama alerjik değil, temas egzamasıdır. Ciltte kızarıklığa, kurumaya, çatlamaya ve kaşıntıya yol açar.
Egzamanyı Tetikleyen Nedenler Hormonlar vücut tarafından üretilen, kuvvetli kimyasallardır ve pek çok farklı etileri sıralanabilir. Bazı kadınlarda, hormon seviyelerindeki değşikliklerin egzama semptomlarını arttırdığı görülmüştür. Hormonlar egzamanın ortaya çıkış nedeni değildir ama egzamanın semptomlarının artmasına, kötüleşmesine neden olabilir. Regl ya da hamilelik dönemindeki bazı kadınlarda, egzamaya dair şikayetlerin arttığı görülür.
Diğer Tetikleyiciler Uzun ve sıcak banyo Sık sabunlanma Kuru cilt Terlemek Ani hava değişimi Yün benzeri kumaşlar Sigara içmek Toz Kum
Egzama Tedavisi Hakkında
Pek çok egzama hastası, doktor doktor gezdiğinden ve her bir doktorun da kendisine bir ilaç verip gönderdiğinden, hastalığın geçmediğinden şikayet eder. Burada sorun, hastaların doktorun verdiği ilaçla hastalığı kökünden kurutmayı istemelerinde / beklemelerinde yatar. Oysa yetişkinlerde egzama tamamen ortandan kalkmayan ancak belirtilerin kontrol altına alınabildiği bir rahatsızlıktır.
Kaşıntı benzeri belirtilere iyi gelecek ilacın bulunması zaman ister. Doktorla uzun süreli bir işbirliği yapılması, belki de çeşitli ilaçların sırayla denenmesi gerekir. Doktor doktor gezmek çoğu kez tedavi sürecini baştan başlatmaktan başka işe yaramaz.
Egzama İçin Ne Yapılmalı?
Egzama ciltte çok kuru, kaşıntılı, kızarık pullanmalara yol açan, alerjik ve kronik bir cilt hastalığıdır. Genellikle kalıtsal olduğu düşünülür. Stres en büyük tetikleyicileri arasındadır. Egzama sorununuz varsa ilk yapmanız gereken bir cilt uzmanına başvurmaktır. Pek çok kişi doktora gitmesine rağmen egzamadan bir türlü kurtulamadığından yakınır ama buradaki asıl sorun, hastaların egzamanın hemen ve tamamen iyileşmesini beklemeleridir.
Oysa günümüzde egzamayı bir daha tekrar etmeyecek şekilde iyileştirmenin bir yolu yoktur. Yalnızca bebek ve çocuklarda görülen egzamanın ergenlik çağına dek zamanla kaybolduğuna sık rastlanır. Bazı çocuklarda ise egzama yetişkinliğe de taşınır. Çaresi yok desek de, neyse ki günümüzde egzamayı kontrol altına almayı sağlayan pek çok tedavi şekli vardır.
Cilt doktoru egzamanın türünü belirleyecek, kaynağını tespit etmeye çalışacak, belki alerji testi isteyecek ve çeşitli ilaç tedavileri önerecektir. Ancak bu süre zarfında sabırlı olmak ve ilaçları düzenli ve tavsiye edildiği şekilde kullanmak önemlidir. Uygulanan tedavi olumlu sonuç vermezse yeni bir tedavi planı yapılması gerekir.
Eğer egzamayı tetikleyenfaktörler bilinirse, bu tetikleyicilerden uzak durarak egzamanın alevlenmesinin önüne geçilebilir. Örneğin ev tozu akarı ya da güneş ışınları egzamayı tetikliyorsa bunlardan korunarak önlem alınabilir. Bu tip bir alerjiniz olup olmadığını alerji testi ile öğrenebilirsiniz.
Egzama Bulaşıcı Mı?
Egzama kesinlikle bulaşıcı değildir. Bulaşıcı ve kalıtsal terimleri karıştırılmamalıdır. Araştırmacılar egzamada genetik bir bağlantının söz konusu olduğuna ve egzaması olan kişinin genellikle bunu anne veya babanın genlerinden aldığına inanırlar.
Egzama Nasıl Geçer? Doktor Tedavisi
Önce mutlaka bir ciltuzmanına görünün. Egzamanızın türünü öğrenin. Doktorla tedavi planı yapın ve bu plana sabırla uymaya özen gösterin. İlaçları size söylendiği şekilde kullanın.
Cilt doktorunun önereceği kremleri veya antibiyotik benzeri ilaçları kullanın. Eğer sonuç alamazsanız yine doktorunuzla görüşüp farklı bir ilaç önerisi isteyin. Hemen ‘olmadı‘ deyip süreci yarıda kesmeyin.
Egzaması alevlenmiş kişilerin günde bir veya iki kez kullandıkları özel bir egzama kremleri olmalıdır. Elinizin altında böyle biri ürün yoksa doktora veya eczaneye danışın.
Tetikleyiciler
Egzamanızın alevlendiği zamanlarda bir günlük tutun. Şüphelendiğiniz tetikleyicileri not alın. Egzamanın yeniden ortaya çıkmasına veya kötüleşmesine neden olan faktörü-faktörleri bulmaya çalışın. Böylece gelecekte bu tetikleyicilerden kaçınabilirsiniz.
Stres önemli egzama tetikleyicilerinden biridir. Çoğu zaman strese neden olan etkenlerden kaçınmak mümkün olmaz. Eğer durum böyleyse, stresle nasıl baş edeceğinizi doktorunuza danışabilirsiniz. Çeşitli nefes teknikleri, meditasyon, doğa yürüyüşleri, aromaterapi gibi yöntemleri deneyebilirsiniz. Çoğu zaman egzamanın kendisi de bir stres kaynağı olur. Egzamayla yaşamayı öğrenmek, diğer kişilerle iletişim kurmak rahatlamanıza yardımcı olabilir.
Bol ve pamuklu giysiler giyin. Vücudunuzu terden ve giysilerin tahriş etme ihitmalinden koruyun.
Nemlendirici
Cildinizi egzamadan korumak için nemli tutmanız son derece önemlidir. Hassas cilde uygun, yoğun bir nemlendirici edinin. Sıradan vücut losyonları fayda etmeyecektir. Cildinizin kurumasına izin vermemeniz egzamanın alevlenmemesi için başlıca öneridir.
Egzamalı bölgeye uygulamak üzere nemlendirici ya da temizleyici ürün alırken egzama için özel olarak üretilmiş, doktorun tavsiye ettiği ürünlere yönelin.
Uygun nemlendiriciyi bulamadığınızı düşünüyorsanız, egzamanın şiddetlendiği bölgeye, kızarık pullanmalara nemlendirici yerine tedavi amaçlı egzama kreminizi sürebilir ve vücudun geri kalanına nemlendirici uygulayabilirsiniz.
Banyo
Günlük olarak hassas ciltlere özel, yumuşak bir sabun veya cilt temizleyicisiyle kısa ve ılık duşlar almak ve ardından nemlendirici kullanmak epey fark yaratabilir. Duşta 10 dakikadan fazla geçirmeyin yoksa bu kez cildinizin iyice kurumasına yol açarsınız. Aynı sebeple sıcak sudan da kaçınmalısınız.
Duştan sonra veya yüzünüzü ya da ellerinizi yıkadıktan sonra cildi havluyla kurulamak yerine vücudun kendi kendine kurumasını beklemeniz tavsiye edilir. Fazla suyu almak istiyorsanız temiz ve yumuşak bir havlu ile hafif hafif dokunarak cildinizi kurulayabilirsiniz. Su vücudunuzda ne kadar kalırsa o kadar iyi gelir.
Cilt Bakımı Ürünleri
Kullanacağınız her cilt bakımı ve temizlik ürününü dikkatle seçin. Sabun, vücut şampuanı, nemlendirici gibi ürünleri doktorunuza veya eczaneye danışarak, egzamayı alevlendirmeyecek, kötüleştirmeyecek, test edilmiş ürünler arasından seçin.
Cildinizi temizlemek için hangi ürünü kullanmanız gerektiğini doktorunuza danışın. Parfümsüz, kokusuz, boyasız ve alerji yapmayan, size uygun bir ürün önerecektir.
Boyalı, kokulu, alkollü ve diğer cilde dokunacağı muhtemel içeriği olan kozmetik ürünlerinden kaçının.
Saç Ürünleri
Seboreik dermatit şikayeti olanların çinko – prition (pyrithione zinc) veya selenyum içerikli kepek önleyici tıbbi şampuanları kullanmaları önerilir. Salisilik asit içerikli şampuanlar da günlük kullanılabilir. Bir tür şampuan fayda etmediğinde diğer bir türe geçiş yaparak size en iyi gelen şampuanı bulmanız gerekecektir.
Günlük şampuanın yanı sıra haftada iki kere mantar önleyici ketokonazol içerikli bir şampuan da kullanılabilir.
Kafa derisindeki pullanmayı yumuşatmak için kafa derisine zeytin yağı uygulayıp bir saat kadar bekleyin. Ardından saçınızı fırçalayın ve yıkayın.
Kaşıntı
Belki zor olacak ama egzamalı bölgeyi kaşımamaya çalışın. Hassas ve alerjik ciltlere uygun bir nemlendirici sürün.
Tırnaklarınızın kısa olmasına özen gösterin.
Eğer cilt çok tahriş olmuşsa ve istemeden kaşımaya devam ediyorsanız, bir süreliğine egzamalı bölgeyi hafif bir bandajla kapatabilirsiniz.
Kaşıntıyı önlemek üzere antihistaminik ilaç (alerji ilacı) kullanabilirsiniz.
Beslenme
Yiyecek alerjiniz olup olmadığını öğrenin. Yumurta, süt, fıstık, buğday, soya ve balık en çok alerjiye neden olan yiyecekler arasındadır. Ancak herhangi başka bir gıda da size dokunuyor olabilir.
Egzaması olan kişilerde genellikle esansiyel yağ asitleri yetersizliğine de rastlanır. Bu durumda eğer balığa karşı alerjiniz olmadığı kesinleşmişse, Omega-3 bakımından zengin somon balığı gibi yağlı balıkları daha sık tüketebilir veya Omega-3 takviyesi kullanabilirsiniz.
Katkı maddesi içeren, hazır, boyalı, şekerli gıdalar vücutta pek çok sağlık sorununun tetikleyicisidir. Beslenmenize özen gösterin. Su içmeyi ihmal etmeyin.
Burada daha çok egzamayı nasıl kontrol altına alabileceğiniz ve alevlenmesini önlemek için neler yapabileceğinizi sıralamaya çalıştık. Ancak farklı egzama türleri olduğunu ve bir hasta için faydalı olabilecek önerinin bir diğeri için aynı etkiyi göstermeyebileceğini unutmayın.
Kaynaklar
American Academy of Dermatology (AAD): Preventing Flare-Ups
National Institutes of Health: MedlinePlus: Atopic Dermatitis
The National Institute of Arthritis and Musculoskeletal and Skin Diseases: Atopic Dermatitis
Mayo Clinic: Seborrheic Dermatitis
National Eczema Association: Bathing & Moisturizing
Egzama, derinin iltihaplanması (tahriş olması) olayıdır. Genellikle kaşıntılı, belirgin derecede tahrişin olduğu bir süreçtir. Kesin çözümü olmamakla birlikte, vücuda zararı olan tahriş edici maddeden uzaklaşıldığında tedavi süreci başlamış olur. Derimizin kendi nem ve yağ oranı vardır. Eğer bu oran dengeliyse deri kendini bir çok çevresel faktörden rahatlıkla korur ancak kış ile soğuyan hava nedeniyle cilt kurur ve hastanın buna bağlı olarak şikayetleri artar.
Egzamadan korunmak için neler yapılabilir?
• Hafif sabunlar, duş jelleri ve şampuanlar tercih edilmelidir.
• Banyoda aşırı sıcak sudan kaçınılmalıdır.
• Banyodan sonra uygun nemlendiricileri sürülmelidir.
• Giysi seçiminde özellikle yünlü ve plastik içerenden kaçınılmalıdır.
• Yaşam alanınız olan odanın nem ve sıcaklık oranı iyi ayarlanmalıdır.
Tedavide önemli olan egzamayı engellemektir. Alerjiye sebep olan neyse saptanmalı ve uzak durulmalıdır. Eğer egzamanız olduğunu düşünüyorsanız en yakın sağlık kuruluşuna başvurmanızı tavsiye ederiz.
