Fetret Devri (1402–1413)

Bunalım Devri, Osmanlı Devleti'nde Yıldırım Bayezid'in 1402'de Ankara Savaşı'nda, Timur İmparatorluğu'nun kurucusu olan Timur'a yenilip esir düşmesi sonucu ortaya çıkan ve Yıldırım Bayezid'in oğulları arasındaki taht kavgaları nedeniyle 11 yıl süren kargaşa dönemidir.

Yıldırım Bayezid'in altı oğlu vardır. Bunlar; Emir Süleyman, İsa Çelebi, Musa Çelebi, Mehmet Çelebi, Mustafa Çelebi ve Kasım Çelebi'dir.

En büyük olan ve padişah olması beklenen Mustafa Çelebi, Ankara Savaşı'nda ortadan kaybolmuştur. Ali Paşa, Emir Süleyman'ı Rumeli'ye kaçırdı. Mehmet Çelebi de Amasya'ya çekildi. İsa Çelebi ve Musa Çelebi çatışa çatışa Karesi yöresine gittiler, sonunda Musa Çelebi, İsa Çelebi'yi öldürdü. Oradan Bursa'ya geçti. Emir Süleyman'ın Bursa'ya gelmesi üzerine Karaman Yöresine kaçtı ve Karamanoğulları'na sığındı. Bu arada Emir Süleyman, olabilecek anlaşmazlıklar, Trakya'nın emniyeti ve boğazlardan rahat geçişi sağlamak amacıyla kardeşi Kasım'ı ve kız kardeşi Fatıma'yı Bizans'a rehin olarak verdi. Hemen ardından Karamanoğulları ile barış anlaşması yaptı.

Mehmet Çelebi, ağabeyi Süleyman'a tabi olduğunu ve Hanlığını tanıdığını çeşitli hediyelerle bildirdi. Bu anlaşmalar üzerine can güvenliği iyice azalan Musa Çelebi, Karaman'dan da kaçarak, İsfendiyar Bey'in yardımlarıyla Eflak Kralı Mirçe'ye sığındı. Eflak Kralı, Trakya'da, egemenlik sağlamak için Musa Çelebi'ye çok sayıda asker verdi. Musa Çelebi de yanına verilen bu askerlerle kendini Han ilan edebilmek üzere Edirne'ye saldırdı. Emir Süleyman beklemediği bu saldırıya karşı koyamayarak İstanbul taraflarına yanında çok az sayıda adamıyla ancak kaçmayı başardı. Uğradıkları bir köyde tanınınca, köylüler sırf Musa Çelebi'den bahşiş alabilmek gayesiyle Emir Süleyman'ı katlettiler. Türk geleneğine göre: Saltanat soyundan kim olursa olsun; bir saltanat üyesi, diğer bir saltanat üyesini kendi emri üzerine öldürtür. Başkalarının olaya izinsiz müdehalesine, kişi ise idam, devlet ise savaşla yok etmek cezasını verir ve intikamını mutlakâ alırdı. Musa Çelebi de bu yüzden, köyü içindekilerle beraber yok etti, 1410'da Edirne'ye döndü ve tahta geçti.

Bu olayları öğrenen Mehmet Çelebi de Amasya'dan Bursa'ya gelip burada tahta geçtiğini ilan etti. Emir Süleyman'ı destekleyenlerin hepsi Mehmet Çelebi'yi onayladılar ve tabi oldular. Rumeli'de, Samako'da son kez karşılaştılar ve Çamurlu Derbent Savaşı'nda Mehmet Çelebi, kardeşini yenip çadırında öldürttü.

Mehmet Çelebi (I. Mehmet) tüm kardeşlerinin isyanlarını bastırarak, hükümdar olmuştur. Fetret Dönemi, yeni kurulmuş olan Osmanlı Devleti'nin fiilen parçalanmasına sebep olmuştur. Bu nedenle I. Mehmet için "ikinci kurucu" da denir.

Osmanlı devletinde Ankara savaşından sonra Yıldırım Beyazıt’ın şehzadeleri arasında çıkan taht kavgasının sürdüğü dönem(1402 – 1413)

Bayezit’in savaşı yitirmesi üzerine, Osmanlı devletinin Anadolu kesimindeki bazı toprakları eski beylerine geri veren Timur, Bursa yöresiyle Rumeli yakasını da yendiği padişahîn oğullarina verdi.

Ankara savaşından hemen sonra Çelebi Mehmet, valisi olduğu Amasya’ya çekilirken, kardeşi Süleyman Çelebi de Rumeli’ye geçti., Öteki iki şehzade Isa ile Musa’ya da Bursa ve Balıkesir’i yurtluk olarak veren Timur, Çelebi Mehmet ile Süleyman Çelebi’den yıllık vergi ve bağlılık güvencesi aldıktan sonra Türkistan’a dönünce, dört kardeş arasında amansız bir taht kavgası başladı.

Timur’un buyruğuyla babası Bayezit I’in cenazesini Bursa’ya getirten Musa Çelebi, eski padişaha bağlı bazı komutanların bu nedenle çevresinde toplanmasından yararlanarak Karesi’de bulunan Isa Çelebi’nin üzerine yürüdü ve onu yenilgiye uğrattı. Bursa’da padişahlığını ilan eden Musa Çelebi daha sonra toparlanan Isa Çelebi’nin baskısı karışısında egemen olduğu topraklardan çekilerek Amasya’daki kardeşi Çelebi Mehmet’in yanına sığınmak zorunda kaldı. Çelebi Mehmet’in Anadolu’nun ikisi arasında bölüşülmesi önerisini büyük oğul olduğu gerekçesiyle geri çeviren Isa Çelebi, Bursa üzerine yürüyen kardeşi Çelebi Mehmet’e Ulubat yakınlarında yapılan savaşta yenildi (1404). Bunun üzerine Bizans’a sığınan Isa Çelebi, oradan da Süleyman Çelebi’nin denetimi altındaki Edirne’ye geçti. Böylece Çelebi Mehmet Bursa’da padişahlığını ilan etti ve adına para bastırdı.

Kardeşi Süleyman Çelebi’nin yanına kattığı birliklerle Bursa üzerine yürüyen Isa Çelebi, kent önlerinde ikinci kez yenilince, yanına sığınmak zorunda kaldığı, ancak toprak karşılığında Çelebi Mehmet ile anlasan Karamanoglu Mehmet Bey tarafından öldürüldü (1405).


Çelebi Mehmet’in Anadolu’da güçlenmeye başlamasını kendisi için tehlikeli sayan Süleyman Celebi, Edirne’den Bursa üzerine yürüyünce, bu büyük ordu karsısında Çelebi Mehmet hiç savaşmaksızın Amasya’ya çekildi. Ankara’yı ele geçiren Süleyman Çelebi, kardeşinin egemenlik alanını iyice daralttı. Ancak, bu zaferle yetinerek Bursa’ya çekilen Süleyman Çelebi, burada en zayıf yani olan safahata dalınca, Çelebi Mehmet üst üste birkaç akın düzenlediyse de deneyimli vezir Çandarli Ali Paşa’nın karşı koyması sonucu başarılı olamadı. Bu arada, boş durmayan Çelebi Mehmet, Süleyman Çelebi ile arası açılan Karamanoğlu ile anlaştı ve Anadolu’da yalnız kalmayı tasarladığından, kardeşi Musa Çelebi’yi bir ordunun başında Rumeli’ye gönderdi. Aydinoglu Cüneyt Bey’i yanına alan Süleyman Celebi, kardeşinin ordusunu yendiyse de Eflâk’a kaçan Musa Celebi, burada Eflak voyvodası ve Türk beylerinden yardım sağlayarak oluşturduğu kuvvetlerle Edirne’yi basıp Süleyman Çelebi’yi öldürttü (1410).

Şehzade Süleyman Çelebi (1377 - 1410)
Bu olaydan sonra padişahlığını ilan ederek Çelebi Mehmet'i de tanımadığını duyuran Musa Çelebi, kendisini desteklemekten kaçınan Bizans imparatoru Manuel’den öç almak için İstanbul’u kuşattı (1411). Bunun üzerine imparator tarafından Rumeli’ye geçmeye çağrılan Çelebi Mehmet yaklaşık 15 000 kişilik bir kuvvetin başında Bizans gemileriyle İstanbul boğazından karşıya geçirildi. Çatalca yakınlarındaki Incegiz’de yapılan savaşta Çelebi Mehmet yenik düşünce, İstanbul’a dönerek yine Bizans gemileriyle Anadolu’ya çekildi. Ertesi yıl yine yenilmesi üzerine zor durumda kalan Çelebi Mehmet, kardeşinin buyruğundaki bazı beylerin gizli çağrısıyla yeniden Rumeli’ye geçti. Vize yakınlarında yapılan ilk savaşta Musa Çelebi’nin ordusunun büyük bölümü Çelebi Mehmet’in saflarına geçti. Çamurlu Derbent’te yapılan ikinci savaşta kesin yenilgiye uğrayan Musa Çelebi, yaralı olarak kaçarken yakalandı ve öldürüldü (1413).

Böylece kardeşlerinin üstesinden gelerek taht kavgasını kazanan Çelebi Mehmet’in Mehmet I unvanıyla Osmanlı tahtına çıkması sonucu on bir yıl süren Fetret Devri sona erdi. Osmanlı devletinin güçsüz duruma düşmesine yol açan döneme son veren Çelebi Mehmet I (1413 – 1420), Türk birliğini yeniden sağlayarak devletin ikinci kurucusu oldu. Ancak, bu sonuçta Osmanlı devlet örgütünün sağlamlığı, kuruluşların başında bulunan kişilerin sarsılmaz siyasal ve yönetsel görüşler taşımaları, özellikle devlet kavramına duydukları büyük inanç da önemli rol oynadı.