Forex Piyasalarında Kullanılan Analiz Yöntemleri
FX piyasalarında oluşan yüksek hacimli işlemler bu piyasaların analiz edilme ve bu analiz sonuçlarına göre karar verme gerekliliğini getirmektedir. Analiz yöntemleri kullanılarak gelecekteki fiyat hareketlerinin yönü tahmin edilmeye çalışılmaktadır. Piyasalar Temel ve Teknik Analiz olarak iki yöntemle incelenmektedir.
Temel Analiz
Temel analiz, gelecekteki fiyat hareketlerini, makro ekonomik, politik ve çevresel benzeri faktörlere dayandırarak, dövizin gerçek fiyatını tahmin etmeye yarayan bir yöntemdir. Bu veriler, yatırımcılar üzerinde psikolojik etki bırakarak piyasadaki arz ve talep miktarını etkilemektedir. Temel analizin amacı makro düzeyde inceleme yaparak bir pariteye ait iki para birimini temsil eden ülkelerin para politikasını, ekonomisini, açıklanan ekonomik datalarını, çevresel koşullarını, arz- talep durumunu, hatta hava durumunu bile göz önüne alarak tahminde bulunmaktır. Forex piyasalarında temel analiz, borsalardaki hisse senetlerine göre daha kapsamlı olmalıdır çünkü, burada ilgilenilen parite ve içinde iki farklı değer taşır. Örneğin EUR/USD paritesinde hem Avrupa'daki hem Amerika'daki gelişmeler, haberler, olaylar, siyasi beklentiler, ekonomik açıklamalar önem taşımaktadır.
Temel analiz yönteminde yatırımcılar tarafından önemli olarak görülen ve sonuçları açılandıkdan sonra arz talep dengelerini değiştirdiği gözlenilen bazı öncü ekonomik göstergeler bulunmaktadır. Piyasadaki sert hareketler öncelikle Amerika olmak üzere, Almanya, İngiltere, Japonya gibi işlem hacmi yüksek ülkelerin ekonomik verileriyle ortaya çıkmaktadır.
Temel Analizde Kullanılan Bazı Öncü Göstergeler
Öncü gösterge olarak genellikle ABD' den yayınlanan veriler kullanıldığından zamanlama ABD zaman verilerine göre yapılmıştır.
GDP Gayri Safi Yurt İçi Hasıla
Her çeyreğin son günü (3 ay sonucu), Türkiye saati ile 15.30 itibariyle açıklanan veriler ekonomik büyüklük ölçütüdür, piyasadaki üretimi ve hareketi gösterir. Yükselen GDP rakamları ülkenin ekonomik gidişatı hakkındaki en kapsamlı bilgiyi verdiğinden artışı veya azalışı kur hareketlerinde doğru orantılı olarak etki gösterebilir.
Tarım Dışı İstihdam
Ekonomik aktiviteyi ölçmede kullanılan önemli verilerden birisi olan tarım dışı istihdam, büyümeyle doğrudan ilgili olduğu için piyasaya etkisi yüksektir. Her ayın ilk Cuma günü, Türkiye saati ile 15.30 da açıklanan bir veridir. ABD içindeki çalışanlara ödenen ücretlerin toplamını gösterir. Kamu görevlileri, ev hanımları, sivil toplum kuruluşlarında çalışanlar ve tanım işçileri bu hesaplamanın dışında kalmaktadır
Parakende Satışlar
Parakende sartışlar ele aldığı dönem içinde yapılan perakende satışları takip ederler ve bu satışlar için müşterilerin toplam ne kadar harcama yaptığını hesaplarlar. Bu hesaplamalara hizmet sektörü dâhil olmamakla birlikte açıklanan veri, hesaplanan ay ile bir önceki ay arasındaki farkı yansıtır. Veri, genellikle kişisel gelir raporu için taşınabilir ve taşınamaz mal harcamalarının alt bileşelenlerini ortaya çikarmakta kullanılır. Perakende satışlar ayrıca GDP'deki kişisel harcamada kayıp ayların verileri için de kullanılabilirler.
Ekonominin genel gidişatı hakkında bilgi veren parakende sarışlar da açıklanan verinin eksi çıkması satışların, geçen aya göre azalmış olması anlamına gelir, ve piyasalara daolayısıyla ilgili ülke kuruna etkisi olumsuz olabilir.
Tüketici Güven Endeksi
Örnekleme olarak alınan 5.000 hane halkı ile ücretlerin artıp, faizin düştüğü zamanlarda, halkın güvenini ve harcama gücünü ölçmektedir. Katılımcılar sorulara, kişisel gelirleri ve piyasa koşullarına bakıp, yorumlarını yaparak cevap verirler. Amerikan ekonomisinin 2/3 sinin özel tüketim olduğunu göz önüne alırsak, ne denli önemli bir veri olduğunu daha net görebiliriz.
Tüketici Fiyat Endeksi (CPI)
Fiyat değişiklikleri çalışmaları, makroekonomik koşulların analizinde önemli rol oynar. Tüketici fiyat indeksi fiyat değişiklerindeki anahtar indikatörlerden birisidir. TÜFE, incelenen toplumun tüketim için kullandığı yada satın aldığı mal ve hizmetlerin, fiyat genel seviyelerinde zaman içinde meydana gelen değişikliği ölçmektedir. ILO'da açıklandığı üzere TÜFE'nin kullanımı şu şekilde belirlenmiştir.
- Enflasyonun genel ölçümü,
- Hükümet tarafından yapılan indexlemede,
- Özel kontratlardaki fiyat, ücret ve maaş düzenlemelerinde
- Maliyet muhasebesinde
- Perakende satış fiyatları deflasyonunda
Tüketici harcamaları ekonomik faaliyetlerin üçte ikilik bir kısmını gösterdiğinden TÜFE en önemli enflasyon göstergesi olarak yorumlanmaktadır. Yüksek TÜFE verileri genellikle kısa vadede faiz artışlarına ve bu nedenden dolayı da kısa vadede o para biriminin güçlenmesine neden olurken, uzun süreli enflasyon verileri o para birimine duyulan güveni azaltır ve değer kaybetmesine sebep olmaktadır.
İstihdam Raporları
Ekonomide açılanan en önemli verilerden biri olan istihdam verileri genellikle her ayın ilk cuma günü açıklanmaktadır. İstihdam verisi, tarım ve kamusal işletmeler hariç tutularak ücretli kaç kişinin olduğu hakkında bilgi verir. Ücretli sayısındaki değişimler aylık bazda kaç tane iş yaratıldığının ya da kaybedildiğinin bir göstergesidir ve ekonomik faaliyetler açısından çok önemli bir gösterge olduğundan yatırımcıların karar alma aşamasında önemli bir yeri vardır. İstihdam verilerinde görülen büyük artışlar güçlü bir ekonomik faaliyete sahip olunduğunun göstergesi olarak yorumlanmaktadır.
Faiz Oranları ve Merkez Bankaları
Yatırımcılar merkez bankalarının siyasal baskılardan bağımsız olup olmadığıyla ilgilenirler. Örneğin, Avrupa merkez bankası, 2004 ve 2005 yılındaki büyümeye ve güçlü euroya rağmen faiz oranlarını düşürmeye yönelik ısrarlı ve yoğun siyasi baskıya hiç yanıt vermemiştir. Avrupa merkez bankası en yeni merkez bankası olarak siyasi müdahalelerden bağımsız olduğunu göstermek istemiştir.
Bunun yanında her döviz cinsinin kendi ülke merkez bankaları tarafından belirlenen gecelik borç oranı bulunmaktadır. Piyasaların yakından takip ettiği FED (ABD Merkez Bankası) faiz oranları Amerika Merkez Bankası temsilcilerinin yılda 8 kere düzenlediği toplantılar sonucunda (Türkiye saati ile 21.45 civarı ) açıklanmaktadır.180 Düşük faiz oranları genelde o para biriminin değer kaybetmesine neden olurken, yatırımcılar yüksek faiz veren diğer bir para birimine geçebilirler. Açıklanan faiz oranlarının beklenenden yüksek olması durumunda ise getiri sağlamak isteyen yatırımcıların o para birimine olan talepleri artacaktır.
Tankan Açıklamaları
ABD'nin yanı sıra, Japonya' da dünyadaki en geniş ekenomik indikatörlere sahip bir ülke olarak yatırımcılar tarafından takip edilmektedir. Uluslararası yatırımcılar ve çokuluslu şirket yöneticileri, Tankan raporunu inceleyerek Japonya ekonomisinin durumu ve aylar sonrası iş aktivite tahminlerini incelemektedirler. Bu araştırmaya ekstra güvenilirlik kazandıran ise, ülkenin merkez bankasi olan Japon Bankası tarafından çıkarılmasıdır. Araştırmanın sonuçları da para politikası ve faiz oranlarının gelecekteki seyriyle ilgili ipuçları vermektedir.
Tankan araştırması her ne kadar business confıdence (güvenilirlik) araştırması olarak tanımlansa da aslında bundan çok daha fazlasını içerir. Özellikle, Amerikan ekonomik indikatörlerine kıyaslandığında, Tankan araştırması iş çevrelerinin ne düşündüğünü de ortaya koymaktadır. Eğer sermaye yatırımı, istihdam, ya da fıyatlama gücü beklentileri ve gelecekte yen'in nerede değerleneceğine dair tahminler yapılmak isteniyorsa, tankan araştırmasının dikakte alınması gerekmektedir.
Araştırma, Japon bankasının araştırma ve istatistik bölümü tarafından 3 ayda bir çıkarılır. İş dünyası ve ticaret hakkında yapılan bu anketler 9000 firmaya gönderilir. Bu şirketler büyüklükleri açısından farkılık göstermekte ve sanayi çeşidi açısından da imalatçı olamayanlar %58 iken imalatçı %42 oranındadır.
FX piyasalarında oluşan yüksek hacimli işlemler bu piyasaların analiz edilme ve bu analiz sonuçlarına göre karar verme gerekliliğini getirmektedir. Analiz yöntemleri kullanılarak gelecekteki fiyat hareketlerinin yönü tahmin edilmeye çalışılmaktadır. Piyasalar Temel ve Teknik Analiz olarak iki yöntemle incelenmektedir.
Temel Analiz
Temel analiz, gelecekteki fiyat hareketlerini, makro ekonomik, politik ve çevresel benzeri faktörlere dayandırarak, dövizin gerçek fiyatını tahmin etmeye yarayan bir yöntemdir. Bu veriler, yatırımcılar üzerinde psikolojik etki bırakarak piyasadaki arz ve talep miktarını etkilemektedir. Temel analizin amacı makro düzeyde inceleme yaparak bir pariteye ait iki para birimini temsil eden ülkelerin para politikasını, ekonomisini, açıklanan ekonomik datalarını, çevresel koşullarını, arz- talep durumunu, hatta hava durumunu bile göz önüne alarak tahminde bulunmaktır. Forex piyasalarında temel analiz, borsalardaki hisse senetlerine göre daha kapsamlı olmalıdır çünkü, burada ilgilenilen parite ve içinde iki farklı değer taşır. Örneğin EUR/USD paritesinde hem Avrupa'daki hem Amerika'daki gelişmeler, haberler, olaylar, siyasi beklentiler, ekonomik açıklamalar önem taşımaktadır.
Temel analiz yönteminde yatırımcılar tarafından önemli olarak görülen ve sonuçları açılandıkdan sonra arz talep dengelerini değiştirdiği gözlenilen bazı öncü ekonomik göstergeler bulunmaktadır. Piyasadaki sert hareketler öncelikle Amerika olmak üzere, Almanya, İngiltere, Japonya gibi işlem hacmi yüksek ülkelerin ekonomik verileriyle ortaya çıkmaktadır.
Temel Analizde Kullanılan Bazı Öncü Göstergeler
Öncü gösterge olarak genellikle ABD' den yayınlanan veriler kullanıldığından zamanlama ABD zaman verilerine göre yapılmıştır.
GDP Gayri Safi Yurt İçi Hasıla
Her çeyreğin son günü (3 ay sonucu), Türkiye saati ile 15.30 itibariyle açıklanan veriler ekonomik büyüklük ölçütüdür, piyasadaki üretimi ve hareketi gösterir. Yükselen GDP rakamları ülkenin ekonomik gidişatı hakkındaki en kapsamlı bilgiyi verdiğinden artışı veya azalışı kur hareketlerinde doğru orantılı olarak etki gösterebilir.
Tarım Dışı İstihdam
Ekonomik aktiviteyi ölçmede kullanılan önemli verilerden birisi olan tarım dışı istihdam, büyümeyle doğrudan ilgili olduğu için piyasaya etkisi yüksektir. Her ayın ilk Cuma günü, Türkiye saati ile 15.30 da açıklanan bir veridir. ABD içindeki çalışanlara ödenen ücretlerin toplamını gösterir. Kamu görevlileri, ev hanımları, sivil toplum kuruluşlarında çalışanlar ve tanım işçileri bu hesaplamanın dışında kalmaktadır
Parakende Satışlar
Parakende sartışlar ele aldığı dönem içinde yapılan perakende satışları takip ederler ve bu satışlar için müşterilerin toplam ne kadar harcama yaptığını hesaplarlar. Bu hesaplamalara hizmet sektörü dâhil olmamakla birlikte açıklanan veri, hesaplanan ay ile bir önceki ay arasındaki farkı yansıtır. Veri, genellikle kişisel gelir raporu için taşınabilir ve taşınamaz mal harcamalarının alt bileşelenlerini ortaya çikarmakta kullanılır. Perakende satışlar ayrıca GDP'deki kişisel harcamada kayıp ayların verileri için de kullanılabilirler.
Ekonominin genel gidişatı hakkında bilgi veren parakende sarışlar da açıklanan verinin eksi çıkması satışların, geçen aya göre azalmış olması anlamına gelir, ve piyasalara daolayısıyla ilgili ülke kuruna etkisi olumsuz olabilir.
Tüketici Güven Endeksi
Örnekleme olarak alınan 5.000 hane halkı ile ücretlerin artıp, faizin düştüğü zamanlarda, halkın güvenini ve harcama gücünü ölçmektedir. Katılımcılar sorulara, kişisel gelirleri ve piyasa koşullarına bakıp, yorumlarını yaparak cevap verirler. Amerikan ekonomisinin 2/3 sinin özel tüketim olduğunu göz önüne alırsak, ne denli önemli bir veri olduğunu daha net görebiliriz.
Tüketici Fiyat Endeksi (CPI)
Fiyat değişiklikleri çalışmaları, makroekonomik koşulların analizinde önemli rol oynar. Tüketici fiyat indeksi fiyat değişiklerindeki anahtar indikatörlerden birisidir. TÜFE, incelenen toplumun tüketim için kullandığı yada satın aldığı mal ve hizmetlerin, fiyat genel seviyelerinde zaman içinde meydana gelen değişikliği ölçmektedir. ILO'da açıklandığı üzere TÜFE'nin kullanımı şu şekilde belirlenmiştir.
- Enflasyonun genel ölçümü,
- Hükümet tarafından yapılan indexlemede,
- Özel kontratlardaki fiyat, ücret ve maaş düzenlemelerinde
- Maliyet muhasebesinde
- Perakende satış fiyatları deflasyonunda
Tüketici harcamaları ekonomik faaliyetlerin üçte ikilik bir kısmını gösterdiğinden TÜFE en önemli enflasyon göstergesi olarak yorumlanmaktadır. Yüksek TÜFE verileri genellikle kısa vadede faiz artışlarına ve bu nedenden dolayı da kısa vadede o para biriminin güçlenmesine neden olurken, uzun süreli enflasyon verileri o para birimine duyulan güveni azaltır ve değer kaybetmesine sebep olmaktadır.
İstihdam Raporları
Ekonomide açılanan en önemli verilerden biri olan istihdam verileri genellikle her ayın ilk cuma günü açıklanmaktadır. İstihdam verisi, tarım ve kamusal işletmeler hariç tutularak ücretli kaç kişinin olduğu hakkında bilgi verir. Ücretli sayısındaki değişimler aylık bazda kaç tane iş yaratıldığının ya da kaybedildiğinin bir göstergesidir ve ekonomik faaliyetler açısından çok önemli bir gösterge olduğundan yatırımcıların karar alma aşamasında önemli bir yeri vardır. İstihdam verilerinde görülen büyük artışlar güçlü bir ekonomik faaliyete sahip olunduğunun göstergesi olarak yorumlanmaktadır.
Faiz Oranları ve Merkez Bankaları
Yatırımcılar merkez bankalarının siyasal baskılardan bağımsız olup olmadığıyla ilgilenirler. Örneğin, Avrupa merkez bankası, 2004 ve 2005 yılındaki büyümeye ve güçlü euroya rağmen faiz oranlarını düşürmeye yönelik ısrarlı ve yoğun siyasi baskıya hiç yanıt vermemiştir. Avrupa merkez bankası en yeni merkez bankası olarak siyasi müdahalelerden bağımsız olduğunu göstermek istemiştir.
Bunun yanında her döviz cinsinin kendi ülke merkez bankaları tarafından belirlenen gecelik borç oranı bulunmaktadır. Piyasaların yakından takip ettiği FED (ABD Merkez Bankası) faiz oranları Amerika Merkez Bankası temsilcilerinin yılda 8 kere düzenlediği toplantılar sonucunda (Türkiye saati ile 21.45 civarı ) açıklanmaktadır.180 Düşük faiz oranları genelde o para biriminin değer kaybetmesine neden olurken, yatırımcılar yüksek faiz veren diğer bir para birimine geçebilirler. Açıklanan faiz oranlarının beklenenden yüksek olması durumunda ise getiri sağlamak isteyen yatırımcıların o para birimine olan talepleri artacaktır.
Tankan Açıklamaları
ABD'nin yanı sıra, Japonya' da dünyadaki en geniş ekenomik indikatörlere sahip bir ülke olarak yatırımcılar tarafından takip edilmektedir. Uluslararası yatırımcılar ve çokuluslu şirket yöneticileri, Tankan raporunu inceleyerek Japonya ekonomisinin durumu ve aylar sonrası iş aktivite tahminlerini incelemektedirler. Bu araştırmaya ekstra güvenilirlik kazandıran ise, ülkenin merkez bankasi olan Japon Bankası tarafından çıkarılmasıdır. Araştırmanın sonuçları da para politikası ve faiz oranlarının gelecekteki seyriyle ilgili ipuçları vermektedir.
Tankan araştırması her ne kadar business confıdence (güvenilirlik) araştırması olarak tanımlansa da aslında bundan çok daha fazlasını içerir. Özellikle, Amerikan ekonomik indikatörlerine kıyaslandığında, Tankan araştırması iş çevrelerinin ne düşündüğünü de ortaya koymaktadır. Eğer sermaye yatırımı, istihdam, ya da fıyatlama gücü beklentileri ve gelecekte yen'in nerede değerleneceğine dair tahminler yapılmak isteniyorsa, tankan araştırmasının dikakte alınması gerekmektedir.
Araştırma, Japon bankasının araştırma ve istatistik bölümü tarafından 3 ayda bir çıkarılır. İş dünyası ve ticaret hakkında yapılan bu anketler 9000 firmaya gönderilir. Bu şirketler büyüklükleri açısından farkılık göstermekte ve sanayi çeşidi açısından da imalatçı olamayanlar %58 iken imalatçı %42 oranındadır.
