Genel Kabul Görmüş Denetim Standartları

Z

ZeyNoO

V.I.P

V.I.P

• 16 Ock 2011

• #1

Denetim Standartları: Bir denetim eyleminin , amaçlara uygun şekilde yapılmasını sağlamak amacıyla yani mali tabloların doğruluğunu ve güvenilirliğini tespit etmek için, denetimin; kimler tarafından, nasıl ve ne şekilde yapılacağını ve sonuçlarının nasıl raporlanıp ilgililere sunulacağını belirleyen ilke ve kurullara genel kabul görmüş denetim standartları denir.

Denetim işlemleri(Yordamları): Kanıt niteliğindeki bilgilerin elde edilmesi için başvurulan yollara denetim işlemleri denir.

1- Genel Standartlar (denetçiye ilişkin standartlar)

• Mesleki eğitim ve yeterlilik standardı
• Bağımsızlık standardı
• Mesleğin özen ve titizlik standardı

2- Çalışma alanı standartları

• Planlama ve gözetim standardı
• İç kontrol sisteminin incelenmesi standardı
• Yeterli kanıt toplama standardı
• Çalışma kağıtlarının hazırlanması standardı

3- Raporlama standartları

• Genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine uygunluk.
• Muhasebe ilkelerinde tutarlılık standardı.
• Tam açıklama ilkesine uyum standardı
• Görüş bildirme standardı.

 

Z

ZeyNoO

V.I.P

V.I.P

• 16 Ock 2011

• #2

1-GENEL STANDARTLAR
Bu standart denetçilerin karakterleri, davranışları ve mesleki eğitimleri ile ilgili esasları içerir.

1-Mesleki Eğitim ve Yetkinlik Standardı:
Denetim bir denetçi olarak yeterli teknik eğitime ve yetkinliğe sahip kişi veya kişilerce yapılmalıdır”

Bağımsız denetçi olarak çalışabilmek için zorunlu olan serbest muhasebeci mali müşavir veya yeminli mali müşavir unvanını alabilmek için meslek yasasının SM, SMM, YMM Kanunu) belirlediği genel ve özel şartları taşımak gerekmektedir.

Özel şartlara göre SMM olabilmek için,
a) Hukuk, iktisat, maliye, işletme, muhasebe, bankacılık, kamu yönetimi ve siyasal bilgiler dallarında en az lisans düzeyinde mezun olmak,
b) Staj amacıyla serbest muhasebeci mali müşavir veya yeminli mali müşavir yanında iki yıl çalışmış olmak,
c) Türmob tarafından yapılan SMMM sınavını kazanmış olmak,ve SMMM ruhsatını almış olmak gerekmektedir.

Özel şartlara göre yeminli mali müşavir olabilmek için:
a) En az on yıl serbest muhasebeci mali müşavirlik yapmış olmak,
b) Türmob tarafından yeminli mali müşavirlik sınavını kazanmış olmak, ve ruhsat almış olmak aranır.

SPK SERİ X: NO:16 tebliğine göre denetçi olabilmenin şartları:
Başdenetçi olabilmek için en az fiilen 10 yıl ,kıdemli denetçi ünvanının kazanılması için 6 yıl, denetçi ünvanının kazanılması için 3 yıl mesleki deneyim şarttır.ayrıca bağımsız denetim kuruluşları mesleki deneyime sahip olmaksızın ilk kez işe aldıkları denetçi yardımcılarını 4 ay süre ile muhasebe denetim standart v eteknikleri, .bilgi işlem para ve sermaye piyasası, ticaret hukuku, vergi mevzuatı ve bankacılık konularında eğitime tabi tutarlar.bu kurslar 200 saatten az olamaz.

2-Bağımsızlık Standardı
“Denetçi veya denetçiler, denetim görevleri ile ilgili tüm konularda bağımsız düşünme mantığı içinde olmalıdırlar.
Denetçi denetleme görevinin sonuçları bakımından kamuya hizmet sunmaktadır.
Bağımsızlığı ortadan kaldıran durumlar:
1-denetçinin ve denetçinin 3.derecede akrabalarının denetlenen şirkette ilişkilerinin olmaması gerekir.
2-geçmiş yıllara ilişkin denetim ücretinin geçerli bir nedene dayanmaksızın müşteri tarafından ödenmemesi
3-denetim ücretinin piyasa rayicinin altında veya çok üstünde olması.


3-Mesleki Özen ve Titizlik Standardı
“ Denetimin yapılmasında ve denetim raporunun düzenlenmesinde mesleğin gerektirdiği dikkat gösterilmelidir”

Denetçi bağımsız ve uzman olsa da denetim çalışmasında mesleğin gerektirdiği dikkat ve özeni göstermedikçe, bildirdiği görüşün bir değeri olmayacağı gibi, bu görüşe güvenip, yanlış kararlar alan ve zarara uğrayan bilgi kullanıcılarına karşı sorumlu olacaklardır.
Denetim mesleği, denetim çalışması sırasında ve raporlama safhasında mesleğin gerektirdiği dikkat ve özenin gösterilmesini, denetim standartlarına eksiksiz bir biçimde uyulmamasını, bilgi, deneyim ve becerilerin en iyi şekilde kullanılmasını gerektiren bir meslektir. Bu koşullara uyulmaması durumunda denetçinin ahlaki, mesleki ve hukuki sorumlulukları doğar. Denetçi, görevini en iyi şekilde yerine getirmekle kendisini yükümlü saydığında, en yüksek sorumluluk olgusuna ulaşır. Denetiler, aynı zamanda üyesi oldukları meslek odasına karşı da sorumludurlar. Disiplin yönetmeliği, meslek mensuplarının meslek ahlakı kurallarını belirlemektedir.
Meslek yasası hükümlerine göre meslek icra edenlerin vergi kanunları ve diğer kanunlardaki sorumlulukları saklıdır.

 

Z

ZeyNoO

V.I.P

V.I.P

• 17 Ock 2011

• #3

2-ÇALIŞMA ALANI STANDARTLARI
Genel kabul görmüş denetim standartlarının kinci grubu olan çalışma alanı standartları, denetim çalışması sırasında denetçinin uymak zorunda olduğu kurallardır.
-denetimi planlama ve gözetim standardı
-iç kontrol sistemi hakkında bilgi edinme standardı
-yeterli ve güvenilir kanıt toplama standardı.

1-DENETİMİ PLANLAMA VE GÖZETİM STANDARDI
“ Denetim çalışması yeterli şekilde planlanmalı ve varsa, yardımcılar gerektiği şekilde gözenmelidir”
Denetimin planlanması, müşteri işletme hakkında bilgi edinilmesi, uygulanacak denetim prosedürlerinin niteliğinin, zamanın ve büyüklüğünün belirlenmesi ve buna uygun olarak personelin görevlendirilmesi çalışmalarından oluşur.
Planlama çalışması için yazılı bir genel planın yapılması uluslar arası standartlara göre zorunludur. Amerikan standartlarında ise zorunluluk yoktur. Her iki standart denetçiden yazılı bir denetim programı hazırlamasını zorunlu tutar. Denetim programı, denetçinin çalışmasında uygulayacağı denetim prosedürlerinin bir listesidir.
SPK Mevzuatına göre yazılı bir denetim programının yapılması zorunludur. Denetim planının yapılması SPK mevzuatına ve GKGDS'na göre zorunlu değildir.
Denetim çalışmalarının yeterli ve etkin bir şekilde gözetimi, denetim amaçlarının ve bu amaçlara ulaşmak için uygulanacak denetim prosedürlerinin anlaşılması bakımından zorunludur. Denetimin yeterli şekilde yürütülmesinden bağımsız denetçi sorumlu olacağından, yardımcılar tarafından bu kağıtların gözden geçirilmesiyle yardımcıların gözetimi yapılır. Ancak, gözetim yalnızca yardımcıların düzenlediği çalışma kağıtlarının gözden geçirilmesi olarak anlaşılmamalıdır.

2-İÇ KONTROL SİSTEMİ HAKKINDA BİLGİ EDİNME STANDARDI
Denetimi planlamak ve yapılacak testlerin niteliğini, zamanını ve büyüklüğünü belirlemek için iç kontrol yapısı hakkında yeterli bilgi edinilmelidir.

Bu standartları üç önemli unsur bulunmaktadır.

• Denetçi, denetimi planlamak için iç kontrol hakkında bilgi edinir.
• Denetçi, iç kontrol sistemi hakkında edindiği bilgiye bağlı kalarak, yapacağı testlerin niteliğini, zamanını büyüklüğünü belirler.
• İç kontrol sistemi hakkında bilgi elde etme süreci, denetimin tamamı değildir.

3-YETERLİ VE GÜVENİLİR KANIT TOPLAMA STANDARDI
“Denetlenen mali tablolara ilişkin bir görüşe yeterli düzeyde temel oluşturmak amacıyla belge incelenmesi gözlem, soru sorma ve doğrulama yoluyla yeterli sayıda ve güvenilir kanıt elde edilmelidir.”

Bu standartta yer alan önemli unsurlar şunlardır:

• Denetçi mali tablolara ilişkin görüşüne etki edecek kanıtları toplamalıdır.
• Kanıtlar, standartta sayılan belge incelemesi, gözlem, soru sorma ve doğrulama prosedürleri ile gerekli diğer denetim prosedürlerinin kullanılmasıyla elde edilir.
• Kanıtlar, görüşe varmak için yeterli sayıda toplanmalıdır. Toplanacak kanıtın sayısını etkileyen başlıca faktörler: denetlenen kalemin nemlilik derecesi ve riskli olma derecesi, işlemlerin büyüklük derecesi ve niteliği ile kanıt toplama maliyetidir.
• Toplanan kanıtlar güvenilir olmalıdır. Kanıtın güvenilirliğini etkileyen başlıca faktörler; kanıtın ilgili olması, kanıtın elde edildiği kaynak kanıtın tarih açısından uygunluğu ve kanıtın objektifliğidir.

Bağımsız denetim çalışmalarının büyük bir kısmı, kanıt toplama ve değerleme çalışmalarından oluşur. Denetim amaçları bakımından, toplanan kanıtların sayısının yeterli olup olmadığına ve güvenilirliğine , denetçi mesleki yargısını kullanarak kendisi karar vermelidir.

Kanıt toplama ile ilgili denetim işlemleri
1-Maddi doğruluğu saptamaya yönelik denetim işlemleri
a-Varlıkların fiziken varoldukları saptanır
b-Değerlemenin doğru olarak yapıldığı saptanır
c-Kayıtlarda doğruluk saptanır
d-Uygun sınıflandırmaya uyulduğu saptanır
e-Kapanışın doğru olarak yapıldığı saptanır
f-Finansal tablolarda açıklama kuralına uyulduğu saptanır.

2-Uygunluğu saptamaya yönelik denetim işlemleri
a-Fiziki güvenlik önlemlerine ne dereceye kadar uyulmakta olunduğunun araştırılması
b-Kredili satışlarla ilgili olarak kredi onaylamalarının öngörülen ilkelere uygun olarak yapıldığının araştırılması
c-Manyetik disklerin dosyalanması ile ilgili esaslara uygun davranıldığının araştırılması

 

Z

ZeyNoO

V.I.P

V.I.P

• 17 Ock 2011

• #4

3. RAPORLAMA STANDARTLARI

Mali tabloların birçok kullanıcısı için, mesleki bir denetimin yapılmış olduğunu gösteren tek kanıt denetçinin raporudur. Bu nedenle, denetim raporunun mesleki bir görüşle hazırlanması hem kullanıcılar hem de denetçi açısından son derece önemlidir. Raporlama standartları, denetçinin raporunu hazırlarken ve raporunda görüşünü belirtirken, denetçinin uymak zorunda olduğu kurallardır.
Bu grupta dört standart yer alır:

• Genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine uygunluk standardı,
• Tutarlılık ilkesine uygunluk (Genel kabul görmüş muhasebe ilkelerinde değişmezlik standardı,)
• Tam açıklama ilkesine uygunluk.
• Görüş bildirme standardı

1-GENEL KABUL GÖRMÜŞ MUHASEBE İLKELERİNE UYGUNLUK STANDARDI
“ Denetim raporu, mali tabloların genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine uygun olarak düzenlenip düzenlenmediğini belirtmelidir.”
Denetim raporu; müşteri işletmenin mali tablolarının müşterinin mali durumunu ve faaliyet sonuçlarını doğru olarak gösterip göstermediğine ilişkin bir görüşün ifadesi olduğundan, denetçi doğruluğu ölçmek için genel kabul görmüş muhasebe ilkelerini (GKGMİ) kriter olarak kullanır. Denetçi muhasebe kayıtlarında ve mali tabloların hazırlanmasında müşterinin kullandığı ilkelerin gerçekten (GKGMİ) olup olmadığına karar vermelidir. Denetçi görüşünü bildirirken, ilkelere uyulup uyulmadığını, uyulmamışsa bunun sonuçlarını açıklamakla yükümlüdür.

2-GENEL KABUL GÖRMÜŞ MUHASEBE İLKELERİNDE DEĞİŞMEZLİK STANDARDI
“ Denetim raporu, denetimin yapıldığı dönemde uygulandığı gözlemlenen GKGMİ ve bunların uygulanmasında kullanılan yöntemler bir önceki dönemdeki uygulamalarla tutarlı değilse, farklı uygulandığı durumları açıklamalıdır.”
Muhasebenin temel kavramlarından biri de değişmezlik ( tutarlılık ) kavramıdır. Bu kavram seçilen muhasebe ilkelerinin ve bunların uygulama yöntemlerinin birbirini izleyen dönemlerde değiştirilmeden uygulanması gereğini ifade eder. Tutarlılık kavramı, işletmelerin yıllar itibariyle mali durumlarının ve faaliyet sonuçlarının karşılaştırılabilir olmasını sağlar. Geçerli nedenlerin bulunduğu durumlarda, işletmeler uyguladıkları ilke ve yöntemlerde değişiklik yapabilirler. Ancak, bu değişiklikler ve bunların parasal etkileri mali tabloların dipnotlarında açıklanır. Denetçi, denetim çalışması boyunca bir önceki dönemde uygulanan ilke ve yöntemlerden sapmaların olup olmadığını araştırır, bir önceki döneme göre değişiklik yoksa, bunu raporunda belirtmez, fakat değişiklikler varsa, yönetim mali tabloların dipnotlarında bu değişikliği açıklasa bile denetçi kendi raporunda da bu değişiklikleri belirtmelidir.

3-MALİ TABLOLARDAKİ AÇIKLAMALARIN YETERLİLİĞİ STANDARDI (tam açıklama ilkesi)
“ Denetim raporunda aksi belirtilmedikçe, mali tablolarda yapılan açıklamaların yeterli olduğu kabul edilmelidir.
Muhasebenin temel kavramlarından biri de tam açıklama kavramıdır. Bu kavram, mali tablolardan yararlanacak kişi ve kuruluşların doğru karar vermelerine yardımcı olacak ölçüde yeterli, açık ve anlaşılır olması gerektiğini ifade eder. Muhasebe bilgilerini kararlarında kullanacak olanlar özellikle ortaklar, potansiyel yatırımcılar ve kredi verenlerdir. Bu kişi ve kuruluşların kararlarında kullanacakları tüm bilgilerin önceden bilinmesi ve mali tablolarda açıklanması olanaksız olduğundan, tam açıklama yerine yeterli açıklama kavramı tercih edilmektedir. Denetçi, mali tablolardaki bilgileri kullanacak kişi ve kuruluşların bilgi ihtiyaçlarını karşılayacak düzeyde mali tablolarda açıklama yapılıp yapılmadığına kendi mesleki yargısını kullanarak karar verecektir. Denetçi bu kararını verirken, tekdüzen muhasebe sistemi uygulama tebliğleri hükümlerini de göz önünde bulundurur. Açıklamaları, denetçi yeterli bulduysa,bunu raporunda belirtmez; yetersiz bulursa, yetersiz bulduğu konulara ilişkin açıklamalara raporunda yer verir.

4-GÖRÜŞ BİLDİRME STANDARTI
“Denetim raporu, ya bir bütün olarak mali tablolara ilişkin bir görüşün bildirilmesini kapsamalı ya da bir görüş bildirilemiyorsa, bu durumu nedenleriyle birlikte açıklamalıdır. Mali tablolarla birlikte denetçinin adının geçtiği bütün durumlarda, denetim çalışmasının niteliği ve varsa denetçinin üstlendiği sorumluluk derecesi denetim raporunda yer almalıdır.”
Denetim raporuyla mali tabloların kullanıcıları, denetçinin görüşüne güvenerek, mali tablolardaki bilgileri doğru ve güvenilir kabul ederler ve alacakları kararlarda kullanırlar.

• Görüş bildirme standardı şu hususlarla ilgilidir.
• Denetim raporu ya bir bütün olarak mali tablolar hakkında bir görüşü açıklamalı veya bu konuda bir görüş belirtilmeyeceğinin açıklamalıdır.
• Şartlı olarak görüş açıklanıyorsa bunun nedenleri belirtilmelidir.
• Mali tablolarla birlikte denetçinin adı geçecekse, denetçinin yaptığı incelemenin mahiyeti ve sorumluluk derecesi raporda yer almalıdır.

Denetim raporunda görüş bildirme şekilleri aşağıdaki gibidir.
1-Olumlu görüş: denetlenen işletmenin mali tabloları genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine tutarlılık ilkesine ve tam açıklama ilkesine uygunsa olumlu görüş bildirir.
2-Olumsuz görüş: Denetlenen işletmenin mali tabloları genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine tutarlılık ilkesine ve tam açıklama ilkesine uygun değilse, denetçi bu uygunsuzluğun önem derecesine karar verir ve bu uygunsuzluğu önemi görürse olumsuz görüş bildirilir.
3-Şartlı Görüş: Denetlenen işletmenin mali tabloları genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine tutarlılık ve tam açıklama ilkesine uygun değilse ve bu uygunsuzluk önemli değilse şartlı görüş bildirilir. Denetçi şartlı görüşe neden olan alayı da raporunda belirtir.
4-Görüş bildirmekten kaçınma: denetçi kısıtlama ve sınırlılık nedeniyle kanıt toplayamıyorsa görüş bildirmekten kaçınır. Görüş bildirmekten kaçınmaya neden olan olaylar şunlardır.
a-Denetim kapsamının görüş bildirilemeyecek kadar sınırlandırılmış olması
b-Yeterli kanıt toplanamaması
c-etkin olmayan bir iç kontrol sisteminin olması
d-Önemli belirsizliklerin olması