Genel ya da Kısmi Veri Derleme
Hakkında bilgi edinilmek istenen kütlenin tamamının gözlenmesine “genel veri derleme” adı verilir. Genel nüfus ve tarım sayımları birer genel veri derlemedir. Açıktır ki, bu tür veri derleme hem pahalı hem de güçtür. Öte yandan, genel veri derlemede bilgi edinilmek istenen kütlenin zaman içindeki değişim hızı da önem taşır. Eğer kütlenin değişimi, araştırmada öngörülen zaman içinde sonuçları etkileyebilecek düzeydeyse, genel veri derleme kendisinden beklenen yararları sağlayamayacağı için tercih edilmemelidir. Ayrıca gözlem ya da deneyler, gözlendikleri anda fiziksel zararlara uğruyorsa, böyle durumlarda da genel veri derleme uygulanamaz. Örneğin, yeni bir teknolojiyle üretilen top mermilerinin hedef üzerindeki etkilerinin denenmesi gibi. Harcanan her mermi yok olacağından, istenilen sonuçlara ne derece ulaşıldığı, ancak üretilen mermilerin bir kısmının denenmesiyle araştırılabilir. Elbette ki genellemelerin yapılabilmesi için, denenecek mermilerin belirli kurallara göre seçilmesi gerekir.
Hakkında bilgi edinilmek istenen kütleyi oluşturan birimler arasından, belirlenen amaçlar doğrultusunda yalnızca bir kısmının seçilip gözlenmesine, “kısmi veri derleme” adı verilir. Kısmi veri derleme, genel veri derlemenin pahalı oluşu, zaman alışı, gözlem birimlerinin fiziksel zarara uğraması gibi nedenlerle yapılmak istenmediği zaman uygulanır.
Anımsanacağı gibi belirlenen amaçlar doğrultusunda hakkında bilgi edinilmek istenen yığının tümüne ana kütle (ya da sadece kütle) adı verilir. Bir ana kütleden uygun tekniklerle seçilen birimlerin oluşturduğu topluluğaysa “örneklem” adı verilir.
Belirlenen amaçlar uyarınca bir örneklem oluşturulurken, örneği oluşturmak için seçilen tekniğe göre de kısmi veri derleme, rassal ve iradi olama üzere iki kısma ayrılır. Konu örnekleme bölümünde ayrıntılarıyla ele alınacağından, burada sadece tanımlarla yetinilecektir.
Eğer örneklem seçilirken, ana kütledeki birimlerin hepsine örnekleme girebilmek için eşit şans verilirse oluşturulan örnekleme, “rassal örneklem” adı verilir. Eğer, bir örneklem oluşturulurken, kütledeki tüm birimlere eşit seçilme şansı verilmez, örneğe girmesi mümkün birimler arasında fark gözetilirse, “iradi örnekleme” yapılmış olur.
Hakkında bilgi edinilmek istenen kütlenin tamamının gözlenmesine “genel veri derleme” adı verilir. Genel nüfus ve tarım sayımları birer genel veri derlemedir. Açıktır ki, bu tür veri derleme hem pahalı hem de güçtür. Öte yandan, genel veri derlemede bilgi edinilmek istenen kütlenin zaman içindeki değişim hızı da önem taşır. Eğer kütlenin değişimi, araştırmada öngörülen zaman içinde sonuçları etkileyebilecek düzeydeyse, genel veri derleme kendisinden beklenen yararları sağlayamayacağı için tercih edilmemelidir. Ayrıca gözlem ya da deneyler, gözlendikleri anda fiziksel zararlara uğruyorsa, böyle durumlarda da genel veri derleme uygulanamaz. Örneğin, yeni bir teknolojiyle üretilen top mermilerinin hedef üzerindeki etkilerinin denenmesi gibi. Harcanan her mermi yok olacağından, istenilen sonuçlara ne derece ulaşıldığı, ancak üretilen mermilerin bir kısmının denenmesiyle araştırılabilir. Elbette ki genellemelerin yapılabilmesi için, denenecek mermilerin belirli kurallara göre seçilmesi gerekir.
Hakkında bilgi edinilmek istenen kütleyi oluşturan birimler arasından, belirlenen amaçlar doğrultusunda yalnızca bir kısmının seçilip gözlenmesine, “kısmi veri derleme” adı verilir. Kısmi veri derleme, genel veri derlemenin pahalı oluşu, zaman alışı, gözlem birimlerinin fiziksel zarara uğraması gibi nedenlerle yapılmak istenmediği zaman uygulanır.
Anımsanacağı gibi belirlenen amaçlar doğrultusunda hakkında bilgi edinilmek istenen yığının tümüne ana kütle (ya da sadece kütle) adı verilir. Bir ana kütleden uygun tekniklerle seçilen birimlerin oluşturduğu topluluğaysa “örneklem” adı verilir.
Belirlenen amaçlar uyarınca bir örneklem oluşturulurken, örneği oluşturmak için seçilen tekniğe göre de kısmi veri derleme, rassal ve iradi olama üzere iki kısma ayrılır. Konu örnekleme bölümünde ayrıntılarıyla ele alınacağından, burada sadece tanımlarla yetinilecektir.
Eğer örneklem seçilirken, ana kütledeki birimlerin hepsine örnekleme girebilmek için eşit şans verilirse oluşturulan örnekleme, “rassal örneklem” adı verilir. Eğer, bir örneklem oluşturulurken, kütledeki tüm birimlere eşit seçilme şansı verilmez, örneğe girmesi mümkün birimler arasında fark gözetilirse, “iradi örnekleme” yapılmış olur.
