Güneşten Gelen Işınlara Atmosferin Etkisi
Güneşten gelen solar radyasyonun yüzde 51 i yeryüzüne direk ulaşır, bu enerji yeri ve yere yakın atmosferi ısıtır. Buharlaşmayı sağlar, bitkilerin fotosentez olayını gerçekleştirir. Geriye kalan yüzde 49 un, yüzde 4 ü yer yüzeyinden yansır, yüzde 26 sı bulutlar ve atmosfer tarafından yansıtılır, Yüzde 19 ise atmosferik gazlar, partiküller ve bulutlar tarafından emilir.
Şekil-21 Güneşten gelen ışınların dağılımı
Sera etkisi
Sera etkisi yeryüzünün ve atmosferin ısınması sonucu doğal olarak oluşan bir işlemdir. Karbondioksit, Metan ve Su buharının yeryüzünden gelen uzun dalga radyasyonu tutması sonucu gerçekleşmektedir. Özellikle karbondioksit oranındaki değişim bu süreci hızlandırmıştır.
Şekil-22 Küresel ısınmaya neden olan sera gazları
Tablo-5 Küresel ısınmaya neden olan sera gazlarının değişimleri ve kaynakları
Küresel ısı dengesi
Yıllık yeryüzüne ulaşan kısa ve uzun dalga radyasyon değerlinden görüldüğü gibi ekvatordan 35 nci kuzey ve güney enlemlere kadar olan alanlarda ısı enerjisi fazlalığı, kutuplara yakın alanlarda ise ısı enerjisi azlığı söz konusudur. Enerji fazlalığı olan ekvator alanlarından, azlık olan kutuplara doğru bir enerji transferi vardır buna boylamsal transfer denir. Bu enerji transferi atmosferik ve okyanus sirkülasyonunu oluşturur.
Şekil-23 Ekvatordan kutuplara ısı transferi
Güneşten gelen solar radyasyonun yüzde 51 i yeryüzüne direk ulaşır, bu enerji yeri ve yere yakın atmosferi ısıtır. Buharlaşmayı sağlar, bitkilerin fotosentez olayını gerçekleştirir. Geriye kalan yüzde 49 un, yüzde 4 ü yer yüzeyinden yansır, yüzde 26 sı bulutlar ve atmosfer tarafından yansıtılır, Yüzde 19 ise atmosferik gazlar, partiküller ve bulutlar tarafından emilir.
Şekil-21 Güneşten gelen ışınların dağılımı
Sera etkisi
Sera etkisi yeryüzünün ve atmosferin ısınması sonucu doğal olarak oluşan bir işlemdir. Karbondioksit, Metan ve Su buharının yeryüzünden gelen uzun dalga radyasyonu tutması sonucu gerçekleşmektedir. Özellikle karbondioksit oranındaki değişim bu süreci hızlandırmıştır.
Şekil-22 Küresel ısınmaya neden olan sera gazları
Sera Gazları Yoğunluk 1750 Yoğunluk 2003 Değişim % Doğal ve Suni Kaynaklar
Karbon dioksit 280 ppm 376 ppm 34% Organik çürüme, orman yangınları, volkanlar, fosil yakıtların yanması, ormanların tahrip edilmesi, yanlış toprak kullanımı.
Metan 0.71 ppm 1.79 ppm 152% Islak alanlar, organik çürüme, termitler, doğal gaz ve petrol çıkartılması, pirinç üretimi.
Diazot monoksit 270 ppb 319 ppb 18% Ormanlar, yeşil alanlar, okyanuslar, toprak işleme, gübreleme, fosil yakıtların yanması.
Kloroflora karbon (CFCs) 0 880 ppt - Soğutucular, spreyler, kimyasal çözücüler
Ozon - Atmosferde enlemlere ve yükseltiye bağlı olarak değişmektedir. stratosfer tabakasında azalmakta, yeryüzüne yakın alanlarda artmaktadır. Güneş ışınlarının direkt olarak oksijen molekülleri üzerine olan etkisi ile doğal olarak gerçekleşmektedir.
Karbon dioksit 280 ppm 376 ppm 34% Organik çürüme, orman yangınları, volkanlar, fosil yakıtların yanması, ormanların tahrip edilmesi, yanlış toprak kullanımı.
Metan 0.71 ppm 1.79 ppm 152% Islak alanlar, organik çürüme, termitler, doğal gaz ve petrol çıkartılması, pirinç üretimi.
Diazot monoksit 270 ppb 319 ppb 18% Ormanlar, yeşil alanlar, okyanuslar, toprak işleme, gübreleme, fosil yakıtların yanması.
Kloroflora karbon (CFCs) 0 880 ppt - Soğutucular, spreyler, kimyasal çözücüler
Ozon - Atmosferde enlemlere ve yükseltiye bağlı olarak değişmektedir. stratosfer tabakasında azalmakta, yeryüzüne yakın alanlarda artmaktadır. Güneş ışınlarının direkt olarak oksijen molekülleri üzerine olan etkisi ile doğal olarak gerçekleşmektedir.
Tablo-5 Küresel ısınmaya neden olan sera gazlarının değişimleri ve kaynakları
Küresel ısı dengesi
Yıllık yeryüzüne ulaşan kısa ve uzun dalga radyasyon değerlinden görüldüğü gibi ekvatordan 35 nci kuzey ve güney enlemlere kadar olan alanlarda ısı enerjisi fazlalığı, kutuplara yakın alanlarda ise ısı enerjisi azlığı söz konusudur. Enerji fazlalığı olan ekvator alanlarından, azlık olan kutuplara doğru bir enerji transferi vardır buna boylamsal transfer denir. Bu enerji transferi atmosferik ve okyanus sirkülasyonunu oluşturur.
Şekil-23 Ekvatordan kutuplara ısı transferi
