Haiku (Japonca 俳句, Türkçesi eğlenceli mısra) bugün tüm dünyada meşhur olan geleneksel bir Japon şiir türüdür. Dünyanın en kısa şiir türü sayılır.
En önemli Haiku şairleri arasında Matsuo Bashō (1644-1694), Yosa Buson (1716-1783), Kobayashi Issa (1763-1827) ve Masaoka Shiki (1867-1902) gösterilebilir. Bashō öğrencileriyle Haikai şiirini yenilemiş ve ona ciddi bir edebiyat saygınlığı kazandırmıştır. Shiki modern Haiku'nun kurucusu sayılır. Aynı zamanda Haiku kavramının (Haikai veya Hokku karşısında) yerleşmesini sağlayan da o olmuştur.
Japon Haiku'ları çoğunlukla 5-7-5 ölçülü üçlü kelime öbeklerinden oluşup kelimeler sütun halinde yan yana sıralanır. Haiku'nun vazgeçilmez bir unsuru da somutluğu ve halihazıra olan bağlantısıdır. Bilhassa geleneksel Haikular Kigo ile mevsimlere imada bulunurlar. Temel özellikleri olarak okuyanın kendi tecrübesiyle tamamladığı bitmemiş, açık metin karakteri de gösterilebilir. Metinde her şey söylenmezken duygular nadiren isimlendirilir ve bunların şiirde yer alan somut şeyler ve bağlamdan çıkarılmaları lazım gelir.
Modern Haiku ekolleri tüm dünyada sadece geleneksel şekilleri değil, aynı zamanda bazı metin biçimlendirme kurallarını da sorgulayıp yeni yollar bulmaya çalışıyorlar.
Japon şiiri hece ölçüsünden ziyade niceliğe bakar. Geleneksel örneklere göre bir Haiku her biri beş, yedi ve beş Japon ses birimi olan üç kelimeden müteşekkil birer mısradan oluşur: 5-7-5.
Bir japon hecesi, kısa sesli ve sonu açık bitiyorsa bir birim taşır. Uzun sesler iki birim taşır. Hece sonunda n harfi veya çift sessiz varsa da tek birim gelir. Saf Japonca kelimelerin çoğu tek birimli hecelerden oluşur. Çoklu birimi olan heceler genelde Sino-Japon kökenlidir.
Mesela:
Nippon wa bir Haiku'nun ilk hecesidir ve aşağıdaki gibi beş birimden oluşur:
Ni + p + po + n + wa
Türkiye'de haiku tarzında şiir yazmış olan bazı şairler: Orhan Veli, İlhan Berk, Sina Akyol, Turgay Kantürk, Enis Batur,Melisa Gürpınar, Mustafa Köz, İbrahim Berksoy, Oruç Aruoba, Gökçenur Ç., Kadir Aydemir ve Hakan Cem.
***
poyraz
dokunup omuzlarına
uyandırıyor düşlerini
Dowd Edward Rebinson
***
ay batıya uzanırken
doğuya kayıyor
gölgesi çiçeklerin
Buson
***
damla dolunca,
-yatağına uzanır..
akarsu olur---
Toiku
***
ne bil, ne bilme
gelsin hepsi yeniden
sen bilmeden, hiç
Oruç Aroba
***
sokak lambası
her gece yalnız kalır
yalnız ve aydınlık
Toiku
***
hava soğuk değil mi?
evet çok
cevabının sıcaklığı
Otsuji
***
kendi malım diye düşününce
hafiftir
şemsiyenin üzerindeki kar
Enomoto Kikau
***
her yerde kiraz çiçekleri
kuzeye gitsen de olur
güneye gitsen de..
Onitsura
***
dağda batan güneş
sonbahar yapraklarının
kızılını çalıyor sanki.
Taniguçi Buson
***
yıldızlar kayıyor
ve bir çocuk
gökyüzünü boyuyor gözleriyle
Smiljka Gagic
