İş Ortaklıkları
Kurumlar Vergisi Kanununun 1’inci maddesinde iş ortaklıklarının kurumlar vergisi mükellefi oldukları belirtildikten sonra 2’nci maddesinde de iş ortaklığının tanımı yapılmıştır. Buna göre; sermaye şirketleri, kooperatifler, iktisadi kamu müesseseleri veya dernek ve vakıfların iktisadi işletmelerinin kendi aralarında, şahıs ortaklıkları veya gerçek kişilerle belli bir işin birlikte yapılmasını ortaklaşa yüklenmek ve kazancını paylaşmak amacıyla kurdukları ortaklıklardan bu şekilde mükellefiyet tesis edilmesini talep edenler iş ortaklığını ifade etmektedir.
Yapılan tanımlamadan da anlaşıldığı üzere iş ortaklıklarının belli niteliği bulunmaktadır,
Birinci unsur, sermaye şirketleri, kooperatifler, iktisadi kamu müesseseleri veya dernek ve vakıfların iktisadi işletmelerinin ya kendi aralarında yada şahıs ortaklıkları veya gerçek kişilerle bir araya gelmesi gerekir.
İkinci unsur kurulan ortaklığın belli bir işin yapılmasını üstlenmek ve kazancı paylaşmak amacına yönelik olarak kurulmasıdır.
Üçüncü unsur ise kurulan ortaklığın vergi dairesinde iş ortaklığı olarak mükellefiyet tesis ettirmesi gereğidir.
Söz konusu unsurların bir arada olması gerekmektedir. Bu unsurlardan birinin olmaması durumunda iş ortaklından söz etmek de mümkün değildir.
İş ortaklıklarının tüzel kişiliği bulunmamakla birlikte, ortaklığın tüzel kişiliğinin olmaması da mükellefiyete etkileyen bir husus değildir.
İş ortaklığı müessesesi vergi hukukumuza 3239 sayılı yasa ile 1986 yılından itibaren, özellikle yurt dışında yıllara sari inşaat ve onarım işleri konusunda faaliyette bulunan firmaların daha güçlü hale gelmelerini ve özel vergileme sorunlarının çözümünü temin bakımından getirilmiş bir müessesedir.
İş ortaklığının karakteristik özellikleri bulunmaktadır. Birinci olarak, ortaklardan en az birinin kurumlar vergisi mükellefi olması gerekir. İkincisi, belli bir iş ve belli süre için tesis edilmiş olmasıdır. Taahhüt edilen işin bitmesi durumunda iş ortaklığı da o iş itibariyle bitmiş sayılır. Ancak yapılan iş ile ilgili vergisel mükellefiyetlerden ortakların sorumluluğu, mükellefiyet bitse dahi devam eder. İş ortaklığının üçüncü karakteristik özelliği, ortakların taahhüt edilen işin tamamından sorumlu olmalarıdır.
Kurumların kendi aralarında iş ortaklığı tesis edebilmeleri mümkün olmakla birlikte, sadece gerçek kişiler, adi şirketler veya kollektif yada adi komandit şirketlerin kendi aralarında iş ortaklığı tesis etmeleri mümkün değildir. Bu anlamda iş ortaklıklarının kurumlar vergisi mükellefi olmaları istisnai bir durum göstermektedir.
Yasa maddesinde yer alan İş Ortaklığı tanımında “bu şekilde mükellefiyet tesis edilmesini talep edenler” şeklinde düzenleme getirilmiş ve bu suretle, yukarıdaki usule göre kurulan her ortaklığın iş ortaklığı olmadığı, iş ortaklığının olabilmesi için aynı zamanda mükellefiyetin de iş ortaklığı şeklinde tesis edilmesinin talep edilmesi gerektiği hüküm altına alınmıştır. Böylelikle iş ortaklığı müessesesi mükellefiyet kaydına bağlanmış ve bir anlamda mükellefiyet tesisi bakımından ihtiyarilik getirilmiştir. İş ortaklığı olarak mükellefiyet tesis edilmemesi halinde, ortaklığın her bir ortağın kendi hukuki durumuna göre mükellef olması söz konusu olacaktır.
Kurumlar Vergisi Kanununun 1’inci maddesinde iş ortaklıklarının kurumlar vergisi mükellefi oldukları belirtildikten sonra 2’nci maddesinde de iş ortaklığının tanımı yapılmıştır. Buna göre; sermaye şirketleri, kooperatifler, iktisadi kamu müesseseleri veya dernek ve vakıfların iktisadi işletmelerinin kendi aralarında, şahıs ortaklıkları veya gerçek kişilerle belli bir işin birlikte yapılmasını ortaklaşa yüklenmek ve kazancını paylaşmak amacıyla kurdukları ortaklıklardan bu şekilde mükellefiyet tesis edilmesini talep edenler iş ortaklığını ifade etmektedir.
Yapılan tanımlamadan da anlaşıldığı üzere iş ortaklıklarının belli niteliği bulunmaktadır,
Birinci unsur, sermaye şirketleri, kooperatifler, iktisadi kamu müesseseleri veya dernek ve vakıfların iktisadi işletmelerinin ya kendi aralarında yada şahıs ortaklıkları veya gerçek kişilerle bir araya gelmesi gerekir.
İkinci unsur kurulan ortaklığın belli bir işin yapılmasını üstlenmek ve kazancı paylaşmak amacına yönelik olarak kurulmasıdır.
Üçüncü unsur ise kurulan ortaklığın vergi dairesinde iş ortaklığı olarak mükellefiyet tesis ettirmesi gereğidir.
Söz konusu unsurların bir arada olması gerekmektedir. Bu unsurlardan birinin olmaması durumunda iş ortaklından söz etmek de mümkün değildir.
İş ortaklıklarının tüzel kişiliği bulunmamakla birlikte, ortaklığın tüzel kişiliğinin olmaması da mükellefiyete etkileyen bir husus değildir.
İş ortaklığı müessesesi vergi hukukumuza 3239 sayılı yasa ile 1986 yılından itibaren, özellikle yurt dışında yıllara sari inşaat ve onarım işleri konusunda faaliyette bulunan firmaların daha güçlü hale gelmelerini ve özel vergileme sorunlarının çözümünü temin bakımından getirilmiş bir müessesedir.
İş ortaklığının karakteristik özellikleri bulunmaktadır. Birinci olarak, ortaklardan en az birinin kurumlar vergisi mükellefi olması gerekir. İkincisi, belli bir iş ve belli süre için tesis edilmiş olmasıdır. Taahhüt edilen işin bitmesi durumunda iş ortaklığı da o iş itibariyle bitmiş sayılır. Ancak yapılan iş ile ilgili vergisel mükellefiyetlerden ortakların sorumluluğu, mükellefiyet bitse dahi devam eder. İş ortaklığının üçüncü karakteristik özelliği, ortakların taahhüt edilen işin tamamından sorumlu olmalarıdır.
Kurumların kendi aralarında iş ortaklığı tesis edebilmeleri mümkün olmakla birlikte, sadece gerçek kişiler, adi şirketler veya kollektif yada adi komandit şirketlerin kendi aralarında iş ortaklığı tesis etmeleri mümkün değildir. Bu anlamda iş ortaklıklarının kurumlar vergisi mükellefi olmaları istisnai bir durum göstermektedir.
Yasa maddesinde yer alan İş Ortaklığı tanımında “bu şekilde mükellefiyet tesis edilmesini talep edenler” şeklinde düzenleme getirilmiş ve bu suretle, yukarıdaki usule göre kurulan her ortaklığın iş ortaklığı olmadığı, iş ortaklığının olabilmesi için aynı zamanda mükellefiyetin de iş ortaklığı şeklinde tesis edilmesinin talep edilmesi gerektiği hüküm altına alınmıştır. Böylelikle iş ortaklığı müessesesi mükellefiyet kaydına bağlanmış ve bir anlamda mükellefiyet tesisi bakımından ihtiyarilik getirilmiştir. İş ortaklığı olarak mükellefiyet tesis edilmemesi halinde, ortaklığın her bir ortağın kendi hukuki durumuna göre mükellef olması söz konusu olacaktır.
