Kar, diğer yağışlara göre çok ayrı bir olaydır. Nedeni yalnızca daha nadir yaşanıyor olması değil, aynı zamanda muazzam bir doğa olayı olmasıdır.
Kış mevsiminin en yoğun dönemlerine girmemizle birlikte Türkiye’nin pek çok şehrine kar düşmeye başladı. BBC Earth, Anadolu’nun beyaz örtüyle kaplanmasıyla birlikte kar hakkında pek çok kişi tarafından bilinmeyen 15 ilginç bilgiyi derledi. İşte karın adı kadar basit bir şey olmadığını gösteren 15 bilgi;
1- Kar aslında beyaz değildir
Yukarıdaki paragrafta da kullanmış olduğumuz ‘beyaz örtü’ terimini çok duymuşsunuzdur. Fakat kar aslında beyaz değil şeffaftır. Karın çoğunlukla beyaz görünmesine neden olan şey, kar tanelerinin ışık spektrumundaki renkleri farklı yönlere dağıtmasıdır. Ayrıca kar, toz ve kirlilik nedeni ile farklı renklerde de görünebilir.
2- Her bir kar tanesi farklı şekle sahiptir
Kar tanelerinin şeklini ortam sıcaklığı belirler. -2 derece sıcaklıkta sivri ve uzun kristaller oluşurken, -5 derecelik sıcaklık düz, tabak şeklinde kristaller oluşmasına neden olur. Kar tanelerinin düşerken farklı sıcaklıklara maruz kalması, kristalin her bir kolunun farklı şekle sahip olmasına neden olabilir.
3- Kar tanelerinin merkezi
Kar taneleri, havadaki toz, polen gibi maddelerin etrafında oluşan kristal yapıdır. Yani havada kendi kendine oluşmaz. Ayrıca sulu kar dediğimiz olay, kar tanelerinin donmuş su damlacıklarının etrafında oluşmasına denir. Bu nedenle doludan tamamen farklıdır.
4- Kar tanelerinin büyüklüğü
Kar taneleri genellikle uzak mesafeden görünmeyecek kadar küçüktür. Fakat bilim insanlarına göre kar tanelerinin 15-30 santimetre çapa sahip olması mümkün. Belki de gezegenin herhangi bir yerinde, tabak büyüklüğünde kar kristalleri keşfedilmeyi bekliyor olabilir.
5- Kar yağışı ortam sesini etkiler
Yeni yağmış, yoğunlaşmamış haldeki kar, ses dalgalarını absorbe ettiği için ortamın daha sessiz olmasına neden olur. Bununla birlikte donarak buzlaşmış kar ise ses dalgalarını direkt olarak yansıtacağından ortamın olduğundan daha gürültülü olmasına neden olur.
6- Kar için geniş bir terimler sözlüğü
Önce yalanlanmış, ancak daha sonra doğrulanmış bir bilgiye göre Eskimoların kar için 50 farklı terimi bulunuyordu. Glasgow Üniversitesi'ndeki araştırmacılara göre İskoçlar’ın kar ile ilgili olarak toplam 421 terimi bulunuyor. Coğrafi bir dil özelliği olsa gerek…
7- Her kar fırtınası tipi değildir
Kar fırtınaları genellikle direkt olarak tipi olarak adlandırılır. Ancak bir kar fırtınasının tipi olarak adlandırılması için görüş mesafesinin 200 metrenin altına inmesi ve rüzgar hızının 48km/s hızı aşmış olması gerekir.
8- Mars’a da kar yağıyor
Kızıl gezegen Mars, ince de olsa bir atmosfere sahip. Dahası, gezegenin kuzey ve güney kutuplarında su buzulları bulunuyor. NASA simülasyonlarına göre Mars’ın yaz mevsimlerinde bu kutup noktalarında kar yağışı söz konusu olabiliyor.
9- Karla oynamak insanlara özgü bir huy değil
Yapılan araştırmalara göre ‘kar maymunu’ olarak da adlandırılan Japon makak maymunları, kartopu yaparak birbirlerine fırlatıyorlar ve yer yer birbirlerinden kar topları çalıyorlar.
10- Karla uzun süre içli dışlı olmak iyi bir şey değil
Uzun süre soğuk ve karlı ortamda kalmak, Arktik histeri adı verilen ve hastalık olup olmadığı tam olarak belirlenemeyen bir rahatsızlığa neden oluyor. Bu rahatsızlığa kapılanlar anlamsız şeyler konuşup tekrarlıyor; mantıksız ve tehlikeli olabilecek davranışlarda bulunuyor. Daha da önemlisi sonradan yaptıkları ve konuştukları şeyleri unutuyorlar.
11- Kardan korkmak psikolojik bir hastalık
Çocuklukta karla ilgili bir travma yaşamaya bağlı olduğu düşünülen Sinofobi adlı bir psikolojik rahatsızlıkta kişiler, tek tük kar yağmaya başladığında bile karlar altında gömülme korkusu yaşıyorlar.
12- Bağırarak çığ düşüremezsiniz
Filmlerin aksine gürültü çıkararak çığ düşürmek pek de mümkün değildir. Bir kayakçının buz üzerine attığı bir adımın çığ düşürme ihtimali, bağırarak çığ düşürme ihtimalinizden fazladır.
13- Kar, ısı yalıtkanı bir yapıdır
Birinci maddede karın şeffaf olduğunu belirtmiştik. Bunun nedeni kar tanelerinin %90-95 oranında hava içeriyor olması. Kar tanelerinde bu denli hava boşluğu bulunması, onları muhteşem bir ısı yalıtkanına dönüştüryor. Eskimoların sıkıştırılmış kar külçelerinden kulübeler inşa etmelerinin nedeni de tam olarak budur.
14- Kar için gereken sıcaklık
Normal şartlarda kar yağması için havanın donma sıcaklığına yakın bir sıcaklığa sahip olması gerekir. Ancak uzun süren yağmurun ardından serinleyen hava, yeryüzünde 6 derecelik bir sıcaklık varken bile kar yağmasını sağlayabilir.
15- Kar tanelerinin hızı
Kar taneleri 1 ile 14 km/s arasında bir hız ile hareket eder. Bu hıza düşüş sırasında topladıkları su miktarı ve rüzgarın yönü de etki eder. Kar tanelerinin oluştukları andan itibaren yeryüzüne ulaşmaları 1 saat kadar sürebilir.
Kış mevsiminin en yoğun dönemlerine girmemizle birlikte Türkiye’nin pek çok şehrine kar düşmeye başladı. BBC Earth, Anadolu’nun beyaz örtüyle kaplanmasıyla birlikte kar hakkında pek çok kişi tarafından bilinmeyen 15 ilginç bilgiyi derledi. İşte karın adı kadar basit bir şey olmadığını gösteren 15 bilgi;
1- Kar aslında beyaz değildir
Yukarıdaki paragrafta da kullanmış olduğumuz ‘beyaz örtü’ terimini çok duymuşsunuzdur. Fakat kar aslında beyaz değil şeffaftır. Karın çoğunlukla beyaz görünmesine neden olan şey, kar tanelerinin ışık spektrumundaki renkleri farklı yönlere dağıtmasıdır. Ayrıca kar, toz ve kirlilik nedeni ile farklı renklerde de görünebilir.
2- Her bir kar tanesi farklı şekle sahiptir
Kar tanelerinin şeklini ortam sıcaklığı belirler. -2 derece sıcaklıkta sivri ve uzun kristaller oluşurken, -5 derecelik sıcaklık düz, tabak şeklinde kristaller oluşmasına neden olur. Kar tanelerinin düşerken farklı sıcaklıklara maruz kalması, kristalin her bir kolunun farklı şekle sahip olmasına neden olabilir.
3- Kar tanelerinin merkezi
Kar taneleri, havadaki toz, polen gibi maddelerin etrafında oluşan kristal yapıdır. Yani havada kendi kendine oluşmaz. Ayrıca sulu kar dediğimiz olay, kar tanelerinin donmuş su damlacıklarının etrafında oluşmasına denir. Bu nedenle doludan tamamen farklıdır.
4- Kar tanelerinin büyüklüğü
Kar taneleri genellikle uzak mesafeden görünmeyecek kadar küçüktür. Fakat bilim insanlarına göre kar tanelerinin 15-30 santimetre çapa sahip olması mümkün. Belki de gezegenin herhangi bir yerinde, tabak büyüklüğünde kar kristalleri keşfedilmeyi bekliyor olabilir.
5- Kar yağışı ortam sesini etkiler
Yeni yağmış, yoğunlaşmamış haldeki kar, ses dalgalarını absorbe ettiği için ortamın daha sessiz olmasına neden olur. Bununla birlikte donarak buzlaşmış kar ise ses dalgalarını direkt olarak yansıtacağından ortamın olduğundan daha gürültülü olmasına neden olur.
6- Kar için geniş bir terimler sözlüğü
Önce yalanlanmış, ancak daha sonra doğrulanmış bir bilgiye göre Eskimoların kar için 50 farklı terimi bulunuyordu. Glasgow Üniversitesi'ndeki araştırmacılara göre İskoçlar’ın kar ile ilgili olarak toplam 421 terimi bulunuyor. Coğrafi bir dil özelliği olsa gerek…
7- Her kar fırtınası tipi değildir
Kar fırtınaları genellikle direkt olarak tipi olarak adlandırılır. Ancak bir kar fırtınasının tipi olarak adlandırılması için görüş mesafesinin 200 metrenin altına inmesi ve rüzgar hızının 48km/s hızı aşmış olması gerekir.
8- Mars’a da kar yağıyor
Kızıl gezegen Mars, ince de olsa bir atmosfere sahip. Dahası, gezegenin kuzey ve güney kutuplarında su buzulları bulunuyor. NASA simülasyonlarına göre Mars’ın yaz mevsimlerinde bu kutup noktalarında kar yağışı söz konusu olabiliyor.
9- Karla oynamak insanlara özgü bir huy değil
Yapılan araştırmalara göre ‘kar maymunu’ olarak da adlandırılan Japon makak maymunları, kartopu yaparak birbirlerine fırlatıyorlar ve yer yer birbirlerinden kar topları çalıyorlar.
10- Karla uzun süre içli dışlı olmak iyi bir şey değil
Uzun süre soğuk ve karlı ortamda kalmak, Arktik histeri adı verilen ve hastalık olup olmadığı tam olarak belirlenemeyen bir rahatsızlığa neden oluyor. Bu rahatsızlığa kapılanlar anlamsız şeyler konuşup tekrarlıyor; mantıksız ve tehlikeli olabilecek davranışlarda bulunuyor. Daha da önemlisi sonradan yaptıkları ve konuştukları şeyleri unutuyorlar.
11- Kardan korkmak psikolojik bir hastalık
Çocuklukta karla ilgili bir travma yaşamaya bağlı olduğu düşünülen Sinofobi adlı bir psikolojik rahatsızlıkta kişiler, tek tük kar yağmaya başladığında bile karlar altında gömülme korkusu yaşıyorlar.
12- Bağırarak çığ düşüremezsiniz
Filmlerin aksine gürültü çıkararak çığ düşürmek pek de mümkün değildir. Bir kayakçının buz üzerine attığı bir adımın çığ düşürme ihtimali, bağırarak çığ düşürme ihtimalinizden fazladır.
13- Kar, ısı yalıtkanı bir yapıdır
Birinci maddede karın şeffaf olduğunu belirtmiştik. Bunun nedeni kar tanelerinin %90-95 oranında hava içeriyor olması. Kar tanelerinde bu denli hava boşluğu bulunması, onları muhteşem bir ısı yalıtkanına dönüştüryor. Eskimoların sıkıştırılmış kar külçelerinden kulübeler inşa etmelerinin nedeni de tam olarak budur.
14- Kar için gereken sıcaklık
Normal şartlarda kar yağması için havanın donma sıcaklığına yakın bir sıcaklığa sahip olması gerekir. Ancak uzun süren yağmurun ardından serinleyen hava, yeryüzünde 6 derecelik bir sıcaklık varken bile kar yağmasını sağlayabilir.
15- Kar tanelerinin hızı
Kar taneleri 1 ile 14 km/s arasında bir hız ile hareket eder. Bu hıza düşüş sırasında topladıkları su miktarı ve rüzgarın yönü de etki eder. Kar tanelerinin oluştukları andan itibaren yeryüzüne ulaşmaları 1 saat kadar sürebilir.
