Kask
Bir motosiklet sürücüsünün en önemli koruma ekipmanı kasktır. Sürüşün keyifli ve güvenli olması, ancak başta kask olmak üzere diğer koruma donanımları ile sağlanabilir.Yapılan bir çok araştırma , ölümle sonuçlanan motosiklet kazalarında kask kullanılmadığını ortaya çıkarmıştır. Kaskı sadece yasaların bir gereği olarak değil,motosiklet sürüşünde ayrılmaz bir ekipman olarak düşünebilmek,bilinç gerektiren, eğitimlerde kazandırılması gereken bir olgudur.
Kaskın ne işe yaradığını anlamanın en acı yolu maalesef bir kazaya karışmaktan geçmektedir.Fakat,elinize alacağınız bir pinpon topunu, pinpon masasına çarptığınızda göreceğiniz zıplayan top ile, belirli bir hızda giderken düşen bir sürücünün kafasının yerde sekmesi aynı mantıkla izah edilebilir. Bu bağlamda, pinpon topu olmamanın en iyi yolu, kask kullanmaktan geçmektedir.
Kask kullanıldığında, fiziksel olarak yere çarpmalarda, pinpon topu örneğindeki sekme ister istemez olacaktır ancak bilinmesi gereken en önemli şey, bu sekmeler esnasında, çarpma etkisini kask absorbe edecektir.
Öyleyse, kullanılacak kaskın belli bir kalite standardına haiz olması gerekir.Çünkü, çarpma esnasında, parçalanabilecek bir kaskın görüntüden başka hiçbir yararı yoktur.
Kask Kullanmanın Faydaları
Kask kullanmak başlıca şu faydaları sağlar:
· Kazalarda,düşmelerde kafatasını,yüzü,çeneyi korur.
· Dışarıdan gelen sesi azaltır.
· Rüzgar, böcek vb. etkenlerin gözü rahatsız etmesini önler.
· Dış etkenlerden sürücüyü koruyarak,sürücüye konfor ve güvenli sürüş sağlar.
· Sürüş esnasında karşılaşılan değişik hava akımlarını sürücünün anlamamasını sağlar, bu suretle güvenli sürüş sağlar.
· Soğuktan, yağmurdan, rüzgardan ve güneşten korur.
· Sürücüye, sürüş esnasında belli açıda görüş alanı verir, buda,sürücünün çevresel etkenlerden dolayı dikkatini dağıtmasını engeller.
· Aerodinamik yapıları ile, hızlanmalarda, alansal engel değil, alansal katkı sağlarlar, böylece hızlanma güvenli olur.
· Trafik cezası ödemekten kurtulursunuz J.
Yukarıda sıralanan maddeler, kaskın önemini ortaya çıkartmaktadır. Kaskın, özellikle motosiklet kazalarında,ne kadar hayat kurtarıcı bir ekipman olduğunu araştırmalara, deney ve tecrübelere dayandırmaya gerek yok aslında. Bir otomobilde emniyet kemeri ne kadar önemliyse, motosiklette de kask aynı önemdedir. Hatta daha önemlidir. Çünkü, motosiklette kaporta sürücüdür. Ancak ne yazık ki, ülkemizde motosikleti hobi amaçlı olarak kullanan bilinçli sürücüler dışında genel olarak kask, trafik cezasından kurtulmak için kullanılmaktadır.
NHTSA’ya göre; ABD’de 2006 yılında kasklar 1658 hayat kurtardı. Eğer bütün sürücüler kask takmış olsalardı 752 hayat daha kurtulacaktı. Kasklar %37 oranında kazalarda hayat kurtarıcı rol oynamaktadırlar. Kask takma zorunluluğu kaldırılan eyaletlerde, kask takma oranı %99 dan %50 ye düşmüşken, tekrar yasaklanmasıyla %95’e yükselmiştir-
Bir kask genel olarak beş bölümden oluşur:
1.Dış kısım
2. Darbe emici kısım
3. Astar
4. Çene altı bağı
5.Vizör
Dış kısım, genellikle sıkıştırılmış termoplastikten (polikarbonat ) yapılır.Çarpmanın ilk absorbe edildiği kısım burasıdır. Kaygan bir materyal ile sağlamlaştırılmış olması (boya vb.) darbe anında sürtünmeyi azaltarak, zararı en aza indirger.
Darbe emici kısım genellikle genişletilmiş polistiren den yapılır ( genellikle plastik mantar olarak düşünülür). Kaskın iç kısmı yumuşak görünse de darbelere karşı çok dayanıklıdır ve kafaya uygulanan kuvvetin eşit olarak dağılmasını sağlar. Kaskın iç kısmının tam kafanıza oturacak şekilde olması gerekir. Bu çok katlı kaplama, darbe etkisinin hızını keser.
Çok hızlı bir çarpma esnasında koruyucu astar ve kaskın dış yüzeyi etki gösterir, çarpışma esnasında meydana gelen etkiyi dağıtır. Çarpma esnasında ne kadar çok enerjiyi ve etkiyi çekerse, hasarı da o kadar çok aza indirir. Bazı kaskların dış yüzeyleri çarpma anında etkiyi tabaka halinde alırlar, bazıları da bir kaç çarpışma sonrasında ya çatlar, ya da kırılırlar. Yeterli koruma direnci olmayan astarlarda, çarpmanın yarattığı hasar gözle görünemeyebilir ve hatta sağlam bile görünebilir, fakat büyük bir olasılıkla bunların koruma etkisi azalmıştır ve yenisi ile değiştirilmelidir.
Astar bölgesi yumuşak köpük ve kumaş kaplamalıdır.Dolgu malzemesi kaskın iç ve şakak bölgesini sarar.İçindeki kumaşın terletmeyen cinsten ve değiştirilebilir olması avantajdır.
Çene altı bağı,adı üstünde kask kafaya takıldığında kaskın kafada durmasını sağlayan çene altı bandıdır.Bu bandın sürüş esnasında mutlaka kilitli veya bağlı olması gerekmektedir.Aksi taktirde,düşme esnasında kask sekecek ve kafadan çıkacaktır.
Vizör ise, kaskın ön tarafında, gözü koruyan, UV ışıkları süzen şeffaf bölümdür.
Kask alırken nelere dikkat etmek gerekir?
Kask alırken nelere dikkat etmek gerekir? Sorusuna cevap arayarak,bir kaskta, güvenli sürüş açısından olması gereken kıstaslarında ortaya çıkması sağlanacaktır.
· Kompozit malzemeden üretilmiş olmasına dikkat edilmelidir. Kompozit malzeme; makroskobik olarak birbirinden ayrı iki ya da daha fazla malzemenin bir araya getirilmesi ile imal edilen malzeme türüdür. Örneğin sadece sıkıştırılmış mikadan imal edilmiş kasklar tercih edilmemelidir.
· Ağırlığı maksimum 1100 gram civarında olmalıdır. Kaskın ağır olması, içeriğinde basit materyallerin kullanıldığına işaret olabilir ayrıca sürüş esnasında sürücüyü rahatsız eder ve rahat hareket etmesini engeller.
· Görüş açısı geniş olmalıdır.
· Ses yalıtımı ve konforunun iyi olması gerekir.
· Çizilmeye karşı hassasiyetini gösterir testlerden geçmiş olmalıdır (Uluslararası kask standartlarına haiz kasklar bu testlerden geçmiş kasklardır.)
· Vizör kısmının buğulanmaya karşı folyosunun olmasına özen gösterilmelidir.(Bu konuda bir püf nokta sunacak olursak... vizörü amonyak ile sildiğimizde, buğu yapmaz).
· Vizörün UV ışıklarına karşı hassasiyeti test edilmiş olmalıdır.Gözü yoracak ve güneş ışıklarını direk alacak, plastik vizörlerden kaçınılmalıdır.Vizör için ayrıca uluslar arası standart ibaresi bulunması tercih sebebi olmalıdır.
· Kafaya iyi oturması gerekmektedir. Bu konudaki ölçü, kaskın ne sıkı nede geniş olmasıdır.Kask denenirken, alın,şakak ve yanak kısmı ile kaskın içi arasına serçe parmağının girmemesi gerekir. Kafada öne veya arkaya doğru sallanmamalı- kafa yanlara hızlıca çevrildiğinde yanlara dönmemelidir.Kısaca kafa ile hareket etmelidir. Ancak kask, kullanılmaya başlandıktan sonra zamanla kafanın anatomik ölçüsüne uyup biraz genişleyecektir. Bu durum, ayakkabının zamanla ayağın şeklini alması gibidir.
· Kaskların ömrü yaklaşık beş yıldır.Bu yüzden hiç düşmemiş olsa bile kaskı beşinci senede değiştirmekte fayda vardır. Kask düştükten sonra özelliğini genel olarak yitirdiğinden, düşürülmüş kaska güvenilmemelidir.
· Kullandığımız motosikletin sürüş fiziğine, kullanım amacına uygun cinste kask almak gerekir. Kasklar, kullanım amaçlarına göre dizayn edildiklerinden, farklı motosiklet çeşitlerinde güvenli olmayabilirler. Örneğin, bir yarış motosikletinde yarım kask kullanılmamalı, full face olarak tabir ettiğimiz, çenelik kısmı kapalı-sabit kasklar kullanılmalıdır.
· Markalarına göre kasklar; numaraları aynı olsa bile bedenleri farklı olabilir. Bu yüzden, kaskın bedenine göre değil, kafa ölçüsüne göre kaskı denemek suretiyle almak gerekir. Kask bedeni meziro yardımı ile alın bölgesinden kaşların üzeri ve şakak üzerinden kulakları saracak şekilde ölçülür.
· Kaskın hava giriş düzeneği ve arka kısmında hava tahliye kanallarının olması tercih sebebi olmalıdır.
· Hangi motosiklet türü olursa olsun kaskın çeneyi koruyan tipi tercih edilmelidir.
· Kaskın boynu sarması gerekir,boyun açıkta kalmamalıdır.
· Kaskın beyaz renkli olması, görünülebilirlik açısından avantajdır.Yeni Zellanda’nın Auckland bölgesinde yapılan bilimsel bir araştırmaya göre, beyaz kask giymek, diğer kasklara oranla görünürlük açısından %24 oranında daha fazla avantaj sağlamaktadır(Wells ve diğerleri; 2004).
· Yukarıda sayılan özelliklerin hemen hemen hepsini kapsayan test ve standartlar içeren uluslar arası kask standartlarına uyması gerekir.Bunu da kaskın üzerindeki : ECE22-05 (Avrupa Birliği), D.O.T.(ABD), TUV (Alman), BSI (İngiliz),DOT FMVSS(ABD), Snell (ABD);NZ (Yeni Zellanda),CSA CAN3(Kanada), JIS (Japonya) gibi ibarelerden anlayabiliriz. Bu standartlardan en makbulü Avrupa Birliği standartları yani “ECE” standardıdır.
ECE;Birleşmiş Milletler, Avrupa Ekonomik Komisyonunu’ na üye devletlerin kabul ettiği standardizasyon kriterlerine uygun anlamına gelen bir markadır.
Avrupa Birliği Uluslararası Kask Standart Numaraları
(ECE /TRANS/505 Regulation No. 22)
E1 Almanya E13 Lüksemburg E25 Hırvatistan E37 Türkiye
E2 Fransa E14 İsviçre E26 Slovenya E38
E3 İtalya E15 E27 Slovakya E39 Azerbeycan
E4 Hollanda E16 Norveç E28 Belarus E40 Makedonya
E5 İsveç E17 Finlandiya E29 Estonya E41
E6 Belçika E18 Danimarka E30 E42 Avrupa Topluluğu
E7 Macaristan E19 Romanya E31 Bosna Hersek E43 Japonya
E8 Çekoslovakya E20 Polonya E32 Letonya E44
E9 İspanya E21 Portekiz E33 E45 Avustralya
E10 Yugoslavya E22 Rusya E34 Bulgaristan E46 Ukrayna
E11 İngiltere E23 Yunanistan E35 E47 G.Afrika
E12 Avusturya E24 Irlanda E36 Litvanya E48 Y.Zellanda
Kask Çeşitleri
Kask çeşitleri, kaskın görünüm ve kullanış amacına göre sınıflansa da, motosikletin kullanım amacı doğrultusunda geliştirilirler. Dolayısıyla, motosikletin cinsi ile kask aynı kulvarda olmaktadır. Mantıksal olarak, 280-300km/s hız yapabilen bir yarış motosikletinin(racing) kaza anında, sürücünün kafasını koruyabilmek için, kafatasını tamamen saran ve darbe hızını en aza indirgeyen bir kask giymesi gerekir ki bu yarım veya çeneliği açılabilen bir kask olamaz...Sonuçta kask, motosikletin yapabileceği en kötü kaza düşünülerek seçilmelidir.
Tam Kapalı (Full-Face) Kasklar
Yüzü tamamen örten, göz kısmını vizörle kapatan ve vizörün alt tarafında çeneyi koruyan çeneliği bulunan kasklardır. Vizörsüz ve çenelik kısmı havalandırmalı olup, kros motosiklet sürücüleri için olan versiyonu da mevcuttur. Ancak bu tür kros ‘full-face’ ler sportif amaçlı olarak kullanılmaktadır. Tam kapalı kaskların vizör haricinde oynayan parçası yoktur. Kafada tam koruma yaparlar. Genel olarak yarış motosikletleri, enduro motosikletler, kros ve touringlerde kullanılmak üzere tasarlanmışlardır. Güvenli sürüş açısından en çok tercih edilmesi gereken, tam koruma yapabilecek kasklardır.
Çeneliği Açılabilen Kapalı Kasklar (Flip Up-Moduler)
Yüzü tamamen örten,tam kapalı kaskların, çenelikle beraber ön kısmını açabildiğimiz kasklardır.Cadde kullanımı içindir. Literatürde Convertible veya Flip Face şeklinde de isimlendirilmektedir.Genelde Enduro motosikletler sürücüleri kullandığı gibi, touring ve chopper sürücülerinin de rağbet ettiği bir kask çeşididir.Özellikle ön kısmı açılabildiğinden, yavaş hızlarda sürücünün rüzgar almasını, artçısı ile konuşabilmesini sağladığından oldukça tercih edilen bir kasktır. Bluetooth ve çeşitli telsiz konuşmalarının yapılabileceği düzeneklerin kurulması kolaydır.Kullanım kolaylığı açısından genel olarak motosikletli polislerin de tercih ettiği bir kasktır.
Çeneliksiz-Açık Kasklar (Open Face-3/4)
Bu kaskların çeneyi koruyan, çenelik kısmı yoktur. Vizör, yüzü çeneye kadar örter.Bu haliyle özellikle scooter tarzı motosikletlerde kullanımı uygundur. Herhangi bir düşme esnasında sadece kafatası ve alın bölgesini koruyabilir. Yüksek hacimli motosikletlerde kullanımı uygun değildir.
Çarpışmaların % 35'inde en büyük etkinin çene bölgesinde olduğu dikkat çekmektedir. Bu demektir ki sürüş sırasında yüz kısmı açık bir kask takıyorsanız başınız için verebileceği korumanın sadece % 65'ini almış/kullanmış olursunuz - Erişim:02.06.2008). Bu tür kasklar sadece ve sadece çok düşük hızlarda kullanacağınız bir scooter ile tavsiye edilebilir.
Yarım Kasklar (Half-Shorty)
Bu kaskların çeneyi koruyan çenelik kısmı olmadığı gibi,çoğunda vizör de yoktur.normalde,open-face kasklar da olduğu gibi, kafatasını enseye kadar değil,kulak arkasına kadar sarar.Kulağı tamamen içine almaz.Bu haliyle,rüzgar ve çevresel etkenlere karşı herhangi bir koruyuculuğu yoktur.
Genelde fiber-glass gibi hafif materyalden imal edilmesinin sebebi, özellikle bayanların, scooter tarzı ufak hacimli motosiklet kullanırken rahat etmelerini sağlamaktır. Güvenlik açısından pek koruyuculuk özelliği yoktur.Open-face kasklar gibi sadece scooter tarzı motosikletlerde ve düşük hızlarda kullanımı uygundur.Özellikle sıcak iklimi olan bölgelerde tercih edilen kasklardır.
Kase Kasklar (Novelty)
Kase şeklinde, sadece motosikletin cinsine göre tarz oluşturmak amacıyla kullanılan, hiçbir koruyuculuk özelliği olmayan kafanın sadece tepe kısmını kapatan bir kasktır.
Hiçbir şekilde kullanılması tavsiye edilmemektedir.
Oktay ÇELİK
Motosiklet Eğitmeni
Bir motosiklet sürücüsünün en önemli koruma ekipmanı kasktır. Sürüşün keyifli ve güvenli olması, ancak başta kask olmak üzere diğer koruma donanımları ile sağlanabilir.Yapılan bir çok araştırma , ölümle sonuçlanan motosiklet kazalarında kask kullanılmadığını ortaya çıkarmıştır. Kaskı sadece yasaların bir gereği olarak değil,motosiklet sürüşünde ayrılmaz bir ekipman olarak düşünebilmek,bilinç gerektiren, eğitimlerde kazandırılması gereken bir olgudur.
Kaskın ne işe yaradığını anlamanın en acı yolu maalesef bir kazaya karışmaktan geçmektedir.Fakat,elinize alacağınız bir pinpon topunu, pinpon masasına çarptığınızda göreceğiniz zıplayan top ile, belirli bir hızda giderken düşen bir sürücünün kafasının yerde sekmesi aynı mantıkla izah edilebilir. Bu bağlamda, pinpon topu olmamanın en iyi yolu, kask kullanmaktan geçmektedir.
Kask kullanıldığında, fiziksel olarak yere çarpmalarda, pinpon topu örneğindeki sekme ister istemez olacaktır ancak bilinmesi gereken en önemli şey, bu sekmeler esnasında, çarpma etkisini kask absorbe edecektir.
Öyleyse, kullanılacak kaskın belli bir kalite standardına haiz olması gerekir.Çünkü, çarpma esnasında, parçalanabilecek bir kaskın görüntüden başka hiçbir yararı yoktur.
Kask Kullanmanın Faydaları
Kask kullanmak başlıca şu faydaları sağlar:
· Kazalarda,düşmelerde kafatasını,yüzü,çeneyi korur.
· Dışarıdan gelen sesi azaltır.
· Rüzgar, böcek vb. etkenlerin gözü rahatsız etmesini önler.
· Dış etkenlerden sürücüyü koruyarak,sürücüye konfor ve güvenli sürüş sağlar.
· Sürüş esnasında karşılaşılan değişik hava akımlarını sürücünün anlamamasını sağlar, bu suretle güvenli sürüş sağlar.
· Soğuktan, yağmurdan, rüzgardan ve güneşten korur.
· Sürücüye, sürüş esnasında belli açıda görüş alanı verir, buda,sürücünün çevresel etkenlerden dolayı dikkatini dağıtmasını engeller.
· Aerodinamik yapıları ile, hızlanmalarda, alansal engel değil, alansal katkı sağlarlar, böylece hızlanma güvenli olur.
· Trafik cezası ödemekten kurtulursunuz J.
Yukarıda sıralanan maddeler, kaskın önemini ortaya çıkartmaktadır. Kaskın, özellikle motosiklet kazalarında,ne kadar hayat kurtarıcı bir ekipman olduğunu araştırmalara, deney ve tecrübelere dayandırmaya gerek yok aslında. Bir otomobilde emniyet kemeri ne kadar önemliyse, motosiklette de kask aynı önemdedir. Hatta daha önemlidir. Çünkü, motosiklette kaporta sürücüdür. Ancak ne yazık ki, ülkemizde motosikleti hobi amaçlı olarak kullanan bilinçli sürücüler dışında genel olarak kask, trafik cezasından kurtulmak için kullanılmaktadır.
NHTSA’ya göre; ABD’de 2006 yılında kasklar 1658 hayat kurtardı. Eğer bütün sürücüler kask takmış olsalardı 752 hayat daha kurtulacaktı. Kasklar %37 oranında kazalarda hayat kurtarıcı rol oynamaktadırlar. Kask takma zorunluluğu kaldırılan eyaletlerde, kask takma oranı %99 dan %50 ye düşmüşken, tekrar yasaklanmasıyla %95’e yükselmiştir-
Bir kask genel olarak beş bölümden oluşur:
1.Dış kısım
2. Darbe emici kısım
3. Astar
4. Çene altı bağı
5.Vizör
Dış kısım, genellikle sıkıştırılmış termoplastikten (polikarbonat ) yapılır.Çarpmanın ilk absorbe edildiği kısım burasıdır. Kaygan bir materyal ile sağlamlaştırılmış olması (boya vb.) darbe anında sürtünmeyi azaltarak, zararı en aza indirger.
Darbe emici kısım genellikle genişletilmiş polistiren den yapılır ( genellikle plastik mantar olarak düşünülür). Kaskın iç kısmı yumuşak görünse de darbelere karşı çok dayanıklıdır ve kafaya uygulanan kuvvetin eşit olarak dağılmasını sağlar. Kaskın iç kısmının tam kafanıza oturacak şekilde olması gerekir. Bu çok katlı kaplama, darbe etkisinin hızını keser.
Çok hızlı bir çarpma esnasında koruyucu astar ve kaskın dış yüzeyi etki gösterir, çarpışma esnasında meydana gelen etkiyi dağıtır. Çarpma esnasında ne kadar çok enerjiyi ve etkiyi çekerse, hasarı da o kadar çok aza indirir. Bazı kaskların dış yüzeyleri çarpma anında etkiyi tabaka halinde alırlar, bazıları da bir kaç çarpışma sonrasında ya çatlar, ya da kırılırlar. Yeterli koruma direnci olmayan astarlarda, çarpmanın yarattığı hasar gözle görünemeyebilir ve hatta sağlam bile görünebilir, fakat büyük bir olasılıkla bunların koruma etkisi azalmıştır ve yenisi ile değiştirilmelidir.
Astar bölgesi yumuşak köpük ve kumaş kaplamalıdır.Dolgu malzemesi kaskın iç ve şakak bölgesini sarar.İçindeki kumaşın terletmeyen cinsten ve değiştirilebilir olması avantajdır.
Çene altı bağı,adı üstünde kask kafaya takıldığında kaskın kafada durmasını sağlayan çene altı bandıdır.Bu bandın sürüş esnasında mutlaka kilitli veya bağlı olması gerekmektedir.Aksi taktirde,düşme esnasında kask sekecek ve kafadan çıkacaktır.
Vizör ise, kaskın ön tarafında, gözü koruyan, UV ışıkları süzen şeffaf bölümdür.
Kask alırken nelere dikkat etmek gerekir?
Kask alırken nelere dikkat etmek gerekir? Sorusuna cevap arayarak,bir kaskta, güvenli sürüş açısından olması gereken kıstaslarında ortaya çıkması sağlanacaktır.
· Kompozit malzemeden üretilmiş olmasına dikkat edilmelidir. Kompozit malzeme; makroskobik olarak birbirinden ayrı iki ya da daha fazla malzemenin bir araya getirilmesi ile imal edilen malzeme türüdür. Örneğin sadece sıkıştırılmış mikadan imal edilmiş kasklar tercih edilmemelidir.
· Ağırlığı maksimum 1100 gram civarında olmalıdır. Kaskın ağır olması, içeriğinde basit materyallerin kullanıldığına işaret olabilir ayrıca sürüş esnasında sürücüyü rahatsız eder ve rahat hareket etmesini engeller.
· Görüş açısı geniş olmalıdır.
· Ses yalıtımı ve konforunun iyi olması gerekir.
· Çizilmeye karşı hassasiyetini gösterir testlerden geçmiş olmalıdır (Uluslararası kask standartlarına haiz kasklar bu testlerden geçmiş kasklardır.)
· Vizör kısmının buğulanmaya karşı folyosunun olmasına özen gösterilmelidir.(Bu konuda bir püf nokta sunacak olursak... vizörü amonyak ile sildiğimizde, buğu yapmaz).
· Vizörün UV ışıklarına karşı hassasiyeti test edilmiş olmalıdır.Gözü yoracak ve güneş ışıklarını direk alacak, plastik vizörlerden kaçınılmalıdır.Vizör için ayrıca uluslar arası standart ibaresi bulunması tercih sebebi olmalıdır.
· Kafaya iyi oturması gerekmektedir. Bu konudaki ölçü, kaskın ne sıkı nede geniş olmasıdır.Kask denenirken, alın,şakak ve yanak kısmı ile kaskın içi arasına serçe parmağının girmemesi gerekir. Kafada öne veya arkaya doğru sallanmamalı- kafa yanlara hızlıca çevrildiğinde yanlara dönmemelidir.Kısaca kafa ile hareket etmelidir. Ancak kask, kullanılmaya başlandıktan sonra zamanla kafanın anatomik ölçüsüne uyup biraz genişleyecektir. Bu durum, ayakkabının zamanla ayağın şeklini alması gibidir.
· Kaskların ömrü yaklaşık beş yıldır.Bu yüzden hiç düşmemiş olsa bile kaskı beşinci senede değiştirmekte fayda vardır. Kask düştükten sonra özelliğini genel olarak yitirdiğinden, düşürülmüş kaska güvenilmemelidir.
· Kullandığımız motosikletin sürüş fiziğine, kullanım amacına uygun cinste kask almak gerekir. Kasklar, kullanım amaçlarına göre dizayn edildiklerinden, farklı motosiklet çeşitlerinde güvenli olmayabilirler. Örneğin, bir yarış motosikletinde yarım kask kullanılmamalı, full face olarak tabir ettiğimiz, çenelik kısmı kapalı-sabit kasklar kullanılmalıdır.
· Markalarına göre kasklar; numaraları aynı olsa bile bedenleri farklı olabilir. Bu yüzden, kaskın bedenine göre değil, kafa ölçüsüne göre kaskı denemek suretiyle almak gerekir. Kask bedeni meziro yardımı ile alın bölgesinden kaşların üzeri ve şakak üzerinden kulakları saracak şekilde ölçülür.
· Kaskın hava giriş düzeneği ve arka kısmında hava tahliye kanallarının olması tercih sebebi olmalıdır.
· Hangi motosiklet türü olursa olsun kaskın çeneyi koruyan tipi tercih edilmelidir.
· Kaskın boynu sarması gerekir,boyun açıkta kalmamalıdır.
· Kaskın beyaz renkli olması, görünülebilirlik açısından avantajdır.Yeni Zellanda’nın Auckland bölgesinde yapılan bilimsel bir araştırmaya göre, beyaz kask giymek, diğer kasklara oranla görünürlük açısından %24 oranında daha fazla avantaj sağlamaktadır(Wells ve diğerleri; 2004).
· Yukarıda sayılan özelliklerin hemen hemen hepsini kapsayan test ve standartlar içeren uluslar arası kask standartlarına uyması gerekir.Bunu da kaskın üzerindeki : ECE22-05 (Avrupa Birliği), D.O.T.(ABD), TUV (Alman), BSI (İngiliz),DOT FMVSS(ABD), Snell (ABD);NZ (Yeni Zellanda),CSA CAN3(Kanada), JIS (Japonya) gibi ibarelerden anlayabiliriz. Bu standartlardan en makbulü Avrupa Birliği standartları yani “ECE” standardıdır.
ECE;Birleşmiş Milletler, Avrupa Ekonomik Komisyonunu’ na üye devletlerin kabul ettiği standardizasyon kriterlerine uygun anlamına gelen bir markadır.
Avrupa Birliği Uluslararası Kask Standart Numaraları
(ECE /TRANS/505 Regulation No. 22)
E1 Almanya E13 Lüksemburg E25 Hırvatistan E37 Türkiye
E2 Fransa E14 İsviçre E26 Slovenya E38
E3 İtalya E15 E27 Slovakya E39 Azerbeycan
E4 Hollanda E16 Norveç E28 Belarus E40 Makedonya
E5 İsveç E17 Finlandiya E29 Estonya E41
E6 Belçika E18 Danimarka E30 E42 Avrupa Topluluğu
E7 Macaristan E19 Romanya E31 Bosna Hersek E43 Japonya
E8 Çekoslovakya E20 Polonya E32 Letonya E44
E9 İspanya E21 Portekiz E33 E45 Avustralya
E10 Yugoslavya E22 Rusya E34 Bulgaristan E46 Ukrayna
E11 İngiltere E23 Yunanistan E35 E47 G.Afrika
E12 Avusturya E24 Irlanda E36 Litvanya E48 Y.Zellanda
Kask Çeşitleri
Kask çeşitleri, kaskın görünüm ve kullanış amacına göre sınıflansa da, motosikletin kullanım amacı doğrultusunda geliştirilirler. Dolayısıyla, motosikletin cinsi ile kask aynı kulvarda olmaktadır. Mantıksal olarak, 280-300km/s hız yapabilen bir yarış motosikletinin(racing) kaza anında, sürücünün kafasını koruyabilmek için, kafatasını tamamen saran ve darbe hızını en aza indirgeyen bir kask giymesi gerekir ki bu yarım veya çeneliği açılabilen bir kask olamaz...Sonuçta kask, motosikletin yapabileceği en kötü kaza düşünülerek seçilmelidir.
Tam Kapalı (Full-Face) Kasklar
Yüzü tamamen örten, göz kısmını vizörle kapatan ve vizörün alt tarafında çeneyi koruyan çeneliği bulunan kasklardır. Vizörsüz ve çenelik kısmı havalandırmalı olup, kros motosiklet sürücüleri için olan versiyonu da mevcuttur. Ancak bu tür kros ‘full-face’ ler sportif amaçlı olarak kullanılmaktadır. Tam kapalı kaskların vizör haricinde oynayan parçası yoktur. Kafada tam koruma yaparlar. Genel olarak yarış motosikletleri, enduro motosikletler, kros ve touringlerde kullanılmak üzere tasarlanmışlardır. Güvenli sürüş açısından en çok tercih edilmesi gereken, tam koruma yapabilecek kasklardır.
Çeneliği Açılabilen Kapalı Kasklar (Flip Up-Moduler)
Yüzü tamamen örten,tam kapalı kaskların, çenelikle beraber ön kısmını açabildiğimiz kasklardır.Cadde kullanımı içindir. Literatürde Convertible veya Flip Face şeklinde de isimlendirilmektedir.Genelde Enduro motosikletler sürücüleri kullandığı gibi, touring ve chopper sürücülerinin de rağbet ettiği bir kask çeşididir.Özellikle ön kısmı açılabildiğinden, yavaş hızlarda sürücünün rüzgar almasını, artçısı ile konuşabilmesini sağladığından oldukça tercih edilen bir kasktır. Bluetooth ve çeşitli telsiz konuşmalarının yapılabileceği düzeneklerin kurulması kolaydır.Kullanım kolaylığı açısından genel olarak motosikletli polislerin de tercih ettiği bir kasktır.
Çeneliksiz-Açık Kasklar (Open Face-3/4)
Bu kaskların çeneyi koruyan, çenelik kısmı yoktur. Vizör, yüzü çeneye kadar örter.Bu haliyle özellikle scooter tarzı motosikletlerde kullanımı uygundur. Herhangi bir düşme esnasında sadece kafatası ve alın bölgesini koruyabilir. Yüksek hacimli motosikletlerde kullanımı uygun değildir.
Çarpışmaların % 35'inde en büyük etkinin çene bölgesinde olduğu dikkat çekmektedir. Bu demektir ki sürüş sırasında yüz kısmı açık bir kask takıyorsanız başınız için verebileceği korumanın sadece % 65'ini almış/kullanmış olursunuz - Erişim:02.06.2008). Bu tür kasklar sadece ve sadece çok düşük hızlarda kullanacağınız bir scooter ile tavsiye edilebilir.
Yarım Kasklar (Half-Shorty)
Bu kaskların çeneyi koruyan çenelik kısmı olmadığı gibi,çoğunda vizör de yoktur.normalde,open-face kasklar da olduğu gibi, kafatasını enseye kadar değil,kulak arkasına kadar sarar.Kulağı tamamen içine almaz.Bu haliyle,rüzgar ve çevresel etkenlere karşı herhangi bir koruyuculuğu yoktur.
Genelde fiber-glass gibi hafif materyalden imal edilmesinin sebebi, özellikle bayanların, scooter tarzı ufak hacimli motosiklet kullanırken rahat etmelerini sağlamaktır. Güvenlik açısından pek koruyuculuk özelliği yoktur.Open-face kasklar gibi sadece scooter tarzı motosikletlerde ve düşük hızlarda kullanımı uygundur.Özellikle sıcak iklimi olan bölgelerde tercih edilen kasklardır.
Kase Kasklar (Novelty)
Kase şeklinde, sadece motosikletin cinsine göre tarz oluşturmak amacıyla kullanılan, hiçbir koruyuculuk özelliği olmayan kafanın sadece tepe kısmını kapatan bir kasktır.
Hiçbir şekilde kullanılması tavsiye edilmemektedir.
Oktay ÇELİK
Motosiklet Eğitmeni