Kayın Ağacı, kayıngiller “Fagaceae” familyasının “Fagus” cinsini oluşturan bir türüdür. Anayurdu Kuzey Yarıküre’nin ılıman ve astropikal bölgeleridir.
Çok uzun boylu olan bu küresel ve yaygın taçlı ağaçların gri renkli düzgün kabuğu ve kenarları girintili, ince tüylü ve uçları sivri olan parlak yeşil yaprakları vardır. Bu ağaçlar kışın yapraklarını döken ağaç grupları içine girerler. Sarımsı yeşil renkli, yuvarlak erkek çiçek kümeleri ince dallarda asılı olarak, dişi çiçek kümeleri ise aynı ağacın tüylü, kısa dallarında kümeler halinde bulunurlar. Yumuşak dikenli, üç köşeli fındıksı görünümlü meyveleri ise sert kabukludur.
Avrupa’nın tümünde yaygın olan Avrupa Kayını (F.Sylvatica) ile Kuzey Amerika’nın doğusunda yetişen Amerika Kayını (F.Grandifolia) en iyi bilinen türlerdir. Her iki türden de değerli ve ekonomik değeri yüksek kereste elde edilir.
Kayın, çok düşük ısılarda bile uzun zaman dayanabilmektedir. Gölgelik alanlarda daha sağlıklı yetişir. Kökleri orta derinliğe kadar iner. 700-800 sene yaşayabilir. Gövdesi ince, göğe doğru düz ve dimdik uzanan heybetli görünüşüyle tanınır. Akça olan kırçıllı (bazen gri) gövdesi üzerinde siyah seyrek çizgileriyle dekoratif süs bitkisi olarak da anılır. Amerikan Kayını’nın iri testere dişli mavimsi yeşil yaprakları sonbaharda sarı ve turuncu renge döner. Avrupa Kayını ise aynı mevsimde yapraklarını kırmızıya boyar. Avrupa Kayını’nın düzgün gövdesi yaklaşık 40 metreye kadar ulaşabilir.
Kayın Ağacı’nın 10 kadar türü vardır. Ülkemizde yetiştiği yerler : Marmara, Ege ve Karadeniz bölgeleridir. (Ana Britannica Gnl.Kül.Ansiklp.Cilt.18/ 294- Hürriyet/1994-İst.)
Kayın (Fagus), kayıngiller (Fagaceae) familyasının Fagus cinsinden değerli orman ağaçlarına verilen ad.
Morfolojik özellikleri
Kışın yaprağını döken orman ağaçlarıdır. Sürgünler pseudoterminal tomurcukludur ve yan tomurcuklar iki sıralı sarmal dizilirler. Çok sayıda pullarla örtülmüş bulunan iğ biçimindeki sivri uçlu ve büyük tomurcuklar sürgünlere yatık değil, onlarla açı yapacak şekilde dizilmiştir. Yaprak ayası dişli veya düzdür; nispeten kısa bir sapı, zamanla dökülen şerit halinde kulakçıkları vardır. Açık gri veya koyu gri renkli kabukları ağaçların hayatı boyunca çatlamadan düz ve pürüzsüz kalır. Üç köşeli kızılkestane renkli, sert kabuklu meyve nus büyüktür. Olgulaşınca kupula 4 parçaya ayrılır. İçindeki 2 adet nus meyve dökülür. Meyvelerin tohumu yağlıdır.
Kullanımı
Mobilya, kontrplak, araba, parke, ayakkabı kalıbı, ambalaj sandığı, oyuncak, sandal ve fırın kürekleri, alet sapları, iş ve marangoz tezgahları, maden direği, yakacak odun gibi.
Avrupa Kayını’nın tohumlarından elde edilen yağ, yemek yağı olarak margarin endüstrisinde kullanılır. Kayın katranının distilasyonundan antiseptik olarak kullanılan “kreozot” elde edilir. Bu da romatizma ve deri hastalıklarına karşı kullanılır. Kayın kabuklarının suda kaynatılmasıyla elde edilen su özellikle yüz lekeleri ve istenmeyen çillerin giderilmesinde kullanılmaktadır.
Türkiye'de doğal olarak 2 türü bulunur. Bunlar doğu kayını ve Avrupa kayını'dır.
Türleri
Japon kayını (Fagus crenata)
Çin kayını (Fagus engleriana)
Amerika kayını (Fagus grandifolia)
Tayvan kayını (Fagus hayatae)
Mavi japon kayını (Fagus japonica)
Güney Çin kayını (Fagus longipetiolata)
Parıltılı kayın (Fagus lucida)
Meksika kayını (Fagus mexicana)
Doğu kayını (Fagus orientalis) Türkiye.
Avrupa kayını (Fagus sylvatica ) Türkiye.
Melezler
Fagus x moesiaca
Kırım kayını (Fagus x taurica) (Fagus orientalis x Fagus sylvatica)
Çok uzun boylu olan bu küresel ve yaygın taçlı ağaçların gri renkli düzgün kabuğu ve kenarları girintili, ince tüylü ve uçları sivri olan parlak yeşil yaprakları vardır. Bu ağaçlar kışın yapraklarını döken ağaç grupları içine girerler. Sarımsı yeşil renkli, yuvarlak erkek çiçek kümeleri ince dallarda asılı olarak, dişi çiçek kümeleri ise aynı ağacın tüylü, kısa dallarında kümeler halinde bulunurlar. Yumuşak dikenli, üç köşeli fındıksı görünümlü meyveleri ise sert kabukludur.
Avrupa’nın tümünde yaygın olan Avrupa Kayını (F.Sylvatica) ile Kuzey Amerika’nın doğusunda yetişen Amerika Kayını (F.Grandifolia) en iyi bilinen türlerdir. Her iki türden de değerli ve ekonomik değeri yüksek kereste elde edilir.
Kayın, çok düşük ısılarda bile uzun zaman dayanabilmektedir. Gölgelik alanlarda daha sağlıklı yetişir. Kökleri orta derinliğe kadar iner. 700-800 sene yaşayabilir. Gövdesi ince, göğe doğru düz ve dimdik uzanan heybetli görünüşüyle tanınır. Akça olan kırçıllı (bazen gri) gövdesi üzerinde siyah seyrek çizgileriyle dekoratif süs bitkisi olarak da anılır. Amerikan Kayını’nın iri testere dişli mavimsi yeşil yaprakları sonbaharda sarı ve turuncu renge döner. Avrupa Kayını ise aynı mevsimde yapraklarını kırmızıya boyar. Avrupa Kayını’nın düzgün gövdesi yaklaşık 40 metreye kadar ulaşabilir.
Kayın Ağacı’nın 10 kadar türü vardır. Ülkemizde yetiştiği yerler : Marmara, Ege ve Karadeniz bölgeleridir. (Ana Britannica Gnl.Kül.Ansiklp.Cilt.18/ 294- Hürriyet/1994-İst.)
Kayın (Fagus), kayıngiller (Fagaceae) familyasının Fagus cinsinden değerli orman ağaçlarına verilen ad.
Morfolojik özellikleri
Kışın yaprağını döken orman ağaçlarıdır. Sürgünler pseudoterminal tomurcukludur ve yan tomurcuklar iki sıralı sarmal dizilirler. Çok sayıda pullarla örtülmüş bulunan iğ biçimindeki sivri uçlu ve büyük tomurcuklar sürgünlere yatık değil, onlarla açı yapacak şekilde dizilmiştir. Yaprak ayası dişli veya düzdür; nispeten kısa bir sapı, zamanla dökülen şerit halinde kulakçıkları vardır. Açık gri veya koyu gri renkli kabukları ağaçların hayatı boyunca çatlamadan düz ve pürüzsüz kalır. Üç köşeli kızılkestane renkli, sert kabuklu meyve nus büyüktür. Olgulaşınca kupula 4 parçaya ayrılır. İçindeki 2 adet nus meyve dökülür. Meyvelerin tohumu yağlıdır.
Kullanımı
Mobilya, kontrplak, araba, parke, ayakkabı kalıbı, ambalaj sandığı, oyuncak, sandal ve fırın kürekleri, alet sapları, iş ve marangoz tezgahları, maden direği, yakacak odun gibi.
Avrupa Kayını’nın tohumlarından elde edilen yağ, yemek yağı olarak margarin endüstrisinde kullanılır. Kayın katranının distilasyonundan antiseptik olarak kullanılan “kreozot” elde edilir. Bu da romatizma ve deri hastalıklarına karşı kullanılır. Kayın kabuklarının suda kaynatılmasıyla elde edilen su özellikle yüz lekeleri ve istenmeyen çillerin giderilmesinde kullanılmaktadır.
Türkiye'de doğal olarak 2 türü bulunur. Bunlar doğu kayını ve Avrupa kayını'dır.
Türleri
Japon kayını (Fagus crenata)
Çin kayını (Fagus engleriana)
Amerika kayını (Fagus grandifolia)
Tayvan kayını (Fagus hayatae)
Mavi japon kayını (Fagus japonica)
Güney Çin kayını (Fagus longipetiolata)
Parıltılı kayın (Fagus lucida)
Meksika kayını (Fagus mexicana)
Doğu kayını (Fagus orientalis) Türkiye.
Avrupa kayını (Fagus sylvatica ) Türkiye.
Melezler
Fagus x moesiaca
Kırım kayını (Fagus x taurica) (Fagus orientalis x Fagus sylvatica)
Düzenleyen yönetici:
