Zengin çeşnili ve nişasta temelli olan kestane, kuzey yarım kürenin soğuk dönemlerinde popüler gıdalardan biri olarak raflarda yerini alır. Kestane doğal yollardan Çin, Japonya, Avrupa ve Kuzey Amerika’da yetişir. Botanik olarak kayıngiller familyasına ait olup bilimsel ismi Castanea sativa olarak geçer.
Kestane ağaçları genellikle çok büyük olup, bünyesinde hem erkek hem de dişi çiçekleri barındırır. Dişi çiçekler tozlandıktan sonra, 2-3 yenilebilir kestaneyi barındıracak dikenli bir kabuk veya burum haline dönüşür. Kabuğun içinde bulunan her bir kestane de koyu kahverengi ve pürüzsüz yapılı ayrı bir kabuğa sahiptir. Boyutları değişkenlik göstermekle birlikte ortalama 3 santimetre civarında olup ağırlıklar da yaklaşık 10 gramdır. Kahverengi kabuğun içindeki yenilebilir meyve kısmı kremsi beyaz renginde, hafif şekerli ve nişastalı’dır.
Avrupa’da Castanea sativa, Kuzey Amerika’da C. Dentana, Çin’de C. Mollissima ve Jaopnya’da C. crenata olmak üzere genel olarak dünyada dört temel cinsi yetiştirilmektedir. Dünya üzerindeki kestane üretiminin büyük bir kısmı Çin’de gerçekleştirilmektedir. Avrupa’da yetiştirilen kestanelerin de en büyük ithalatçısı Amerika’dır.
Diğer kuru yemişlerle karşılaştırıldığında, başlıca yapı taşı kalori, protein ve yağca zengin olan nişastadır. Besin bileşenleri, patates ve mısır gibi diğer nişasta temelli gıdalarınkine benzemektedir. Bununla birlikte, iyi bir mineral, vitamin ve kaliteli protein kaynağıdır. 100 gramında ortalama 8.1 gram diyet lifi bulunur ve bu açıdan bakıldığında iyi bir lif kaynağı olarak değerlendirilebilir. Diyet lifi bağırsakların aşırı kolesterol absorbsiyonunu engelleyerek kandaki kolesterol seviyesinin kontrolüne katkıda bulunur.
Kestane, belirgin besin profili nedeni ile diğer kuru yemişlere göre ayrı bir yerde tutulabilir. C vitamini bakımından oldukça zengindir. 100 gram kestanede 43 miligram C vitamini bulunmaktadır. C vitamini, diş, iskelet yapısı ve kan damarlarının oluşumunda temel yapıtaşıdır. Aynı zamanda kuvvetli antioksidan özelliği nedeni ile serbest radikallere karşı iyi bir koruma sağlamaktadır.
Bununla birlikte kestane, yeşil yapraklı sebzeler gibi folik asit açısından da zengindir ve bu özelliği açısından kuru yemişlerde tektir. 100 gram kestane ortalama 62 mikrogram folik asit içermektedir. Folik asit kırmızı kan hücrelerinin oluşumu için gereklidir. Folik asit açısından zengin gıdaların hamilelik öncesi ve hamileliğin ilk dönemlerinde tüketilmesi, fetüsün korunması bakımından önemlidir.
Oleik asit (18:1) ve palmitoleik (16:1) asit gibi tekli doymamış yağ asitleri açısından zengindir. Yapılan çalışmalara göre tekli doymamış yağ asitleri kandaki kötü kolestrolün (LDL) azalıp, iyi kolestrolün (HDL) artmasına katkıda bulunmaktadır.
Kestane, demir, kalsiyum, magnezyum, mangan, fosfor ve çinko bakımından çok zengin olmakla beraber muazzam bir potasyum kaynağıdır (518 mg/10kg). Potasyum, sodyumun tansiyon arttırıcı etkisini dengeleyici rol oynar. Kan basıncını ve kalp atış hızını düşürür. Demir de özellikle bayanlarda görülen anemi hastalığı için iyidir. Magnezyum ve fosfor ise kemik gelişimi için önemlidir. Ayrıyeten B vitamini bakımından da zengindir. Kestane de fındık ve badem gibi gluten içermez. Bu sebeple gluten içermeyen besinlerin hazırlanmasında kullanılırlar.
Kestane soğuk havada yetiştiği için marketlerde Ekim ile Mart ayları arasında bulunup Aralık ayında zirve yapmaktadır. Asya ve Avrupa’da halen geleneksel metotlarla üretilip hasat edilmektedir.
Marketlerde büyük hacimli olanlar daha yüksek fiyatlarda satışa sunulmaktadır. Diğer kuru yemişlere nazaran daha yüksek nişasta ve daha az yağ içermesine rağmen saklama koşullarının zorluğu nedeni ile diğer yemişler gibi yılın her ayında satışa sunulamamaktadır. Uzun zaman aşırı miktarda hava ve neme maruz kaldığında, diğer kuru yemişlere oranla çok daha kolay çürüme eğilimindedir. Kabuğunun pürüzsüz yapısı nedeni ile bozulduğunu dışarıdan bakarak anlamak güçtür bu nedenle tazeliğini kontrol etmek için muhakkak keserek iç kısmına bakmak gerekir.
Kestane market veya evde kuru yemiş yerine sebze saklama koşullarında bulundurulmalıdır. Bu bağlamda düşük nem sağlayan buzdolaplarında saklanarak, taze kalma süresi birkaç haftaya uzatılabilir.
Kestane ağaçları genellikle çok büyük olup, bünyesinde hem erkek hem de dişi çiçekleri barındırır. Dişi çiçekler tozlandıktan sonra, 2-3 yenilebilir kestaneyi barındıracak dikenli bir kabuk veya burum haline dönüşür. Kabuğun içinde bulunan her bir kestane de koyu kahverengi ve pürüzsüz yapılı ayrı bir kabuğa sahiptir. Boyutları değişkenlik göstermekle birlikte ortalama 3 santimetre civarında olup ağırlıklar da yaklaşık 10 gramdır. Kahverengi kabuğun içindeki yenilebilir meyve kısmı kremsi beyaz renginde, hafif şekerli ve nişastalı’dır.
Avrupa’da Castanea sativa, Kuzey Amerika’da C. Dentana, Çin’de C. Mollissima ve Jaopnya’da C. crenata olmak üzere genel olarak dünyada dört temel cinsi yetiştirilmektedir. Dünya üzerindeki kestane üretiminin büyük bir kısmı Çin’de gerçekleştirilmektedir. Avrupa’da yetiştirilen kestanelerin de en büyük ithalatçısı Amerika’dır.
Kestanenin Sağlık Açısından Faydaları
Kestane, diğer çekirdek veya kuru yemişlere nispeten daha düşük kaloridirler ve yağ içerikleri daha düşüktür. Bunun yanında sağlık açısından faydalı olan mineral, vitamin ve fito-besinler bakımından çok zengindir.Diğer kuru yemişlerle karşılaştırıldığında, başlıca yapı taşı kalori, protein ve yağca zengin olan nişastadır. Besin bileşenleri, patates ve mısır gibi diğer nişasta temelli gıdalarınkine benzemektedir. Bununla birlikte, iyi bir mineral, vitamin ve kaliteli protein kaynağıdır. 100 gramında ortalama 8.1 gram diyet lifi bulunur ve bu açıdan bakıldığında iyi bir lif kaynağı olarak değerlendirilebilir. Diyet lifi bağırsakların aşırı kolesterol absorbsiyonunu engelleyerek kandaki kolesterol seviyesinin kontrolüne katkıda bulunur.Kestane, belirgin besin profili nedeni ile diğer kuru yemişlere göre ayrı bir yerde tutulabilir. C vitamini bakımından oldukça zengindir. 100 gram kestanede 43 miligram C vitamini bulunmaktadır. C vitamini, diş, iskelet yapısı ve kan damarlarının oluşumunda temel yapıtaşıdır. Aynı zamanda kuvvetli antioksidan özelliği nedeni ile serbest radikallere karşı iyi bir koruma sağlamaktadır.
Bununla birlikte kestane, yeşil yapraklı sebzeler gibi folik asit açısından da zengindir ve bu özelliği açısından kuru yemişlerde tektir. 100 gram kestane ortalama 62 mikrogram folik asit içermektedir. Folik asit kırmızı kan hücrelerinin oluşumu için gereklidir. Folik asit açısından zengin gıdaların hamilelik öncesi ve hamileliğin ilk dönemlerinde tüketilmesi, fetüsün korunması bakımından önemlidir.
Oleik asit (18:1) ve palmitoleik (16:1) asit gibi tekli doymamış yağ asitleri açısından zengindir. Yapılan çalışmalara göre tekli doymamış yağ asitleri kandaki kötü kolestrolün (LDL) azalıp, iyi kolestrolün (HDL) artmasına katkıda bulunmaktadır.
Kestane, demir, kalsiyum, magnezyum, mangan, fosfor ve çinko bakımından çok zengin olmakla beraber muazzam bir potasyum kaynağıdır (518 mg/10kg). Potasyum, sodyumun tansiyon arttırıcı etkisini dengeleyici rol oynar. Kan basıncını ve kalp atış hızını düşürür. Demir de özellikle bayanlarda görülen anemi hastalığı için iyidir. Magnezyum ve fosfor ise kemik gelişimi için önemlidir. Ayrıyeten B vitamini bakımından da zengindir. Kestane de fındık ve badem gibi gluten içermez. Bu sebeple gluten içermeyen besinlerin hazırlanmasında kullanılırlar.
Kestane soğuk havada yetiştiği için marketlerde Ekim ile Mart ayları arasında bulunup Aralık ayında zirve yapmaktadır. Asya ve Avrupa’da halen geleneksel metotlarla üretilip hasat edilmektedir.
Marketlerde büyük hacimli olanlar daha yüksek fiyatlarda satışa sunulmaktadır. Diğer kuru yemişlere nazaran daha yüksek nişasta ve daha az yağ içermesine rağmen saklama koşullarının zorluğu nedeni ile diğer yemişler gibi yılın her ayında satışa sunulamamaktadır. Uzun zaman aşırı miktarda hava ve neme maruz kaldığında, diğer kuru yemişlere oranla çok daha kolay çürüme eğilimindedir. Kabuğunun pürüzsüz yapısı nedeni ile bozulduğunu dışarıdan bakarak anlamak güçtür bu nedenle tazeliğini kontrol etmek için muhakkak keserek iç kısmına bakmak gerekir.
Kestane market veya evde kuru yemiş yerine sebze saklama koşullarında bulundurulmalıdır. Bu bağlamda düşük nem sağlayan buzdolaplarında saklanarak, taze kalma süresi birkaç haftaya uzatılabilir.
