Ali Tezel yazdı...
Hükümet programına da konulan Kıdem Tazminatı Fonu'nun olumlu ve olumsuz yönleri var. Son günlerde kamuoyunu yönlendirmek için sadece olumlu yönleri ele alınıyor ancak işçi için de işveren için de olumlu-olumsuz yönleri bulunuyor...
İŞÇİ İÇİN OLUMLU YÖNLERİ:
HER DÖNEM KIDEM TAZMİNATLI OLACAK
Şu andaki uygulamada, aynı işveren emrinde en az bir tam yıl çalışmış olmak ön şartıyla, işyerinden kıdem tazminatı alacak şekilde işten ayrılmak gerekiyor. Fon gelirse tıpkı SSK primi ödenir gibi işçi adına işvereni her ay fona para ödeyecek ve işyerinden kıdem tazminatı alacak şekilde ayrılma olmasa bile fonda kişi adına para birikecek. En önemlisi 3-5 ay çalışıp ayrılanın ömrü boyunca kıdem tazminatı alabilme hakkı olmadığı halde fon gelirse olacak. Çünkü, işveren her işçi için fona her ay fon primi ödeyecek. Özellikle taşeron şirket işçileri Ben paramı hangi taşarondan alacağım derdinden kurtulacaklar.
FON KİŞİSEL HESAP ŞEKLİNDE OLACAK
Fon ile ilgili düzenleme henüz tasarı taslağı aşamasında olsa bile getirilmek istenen düzenlemeye göre, herkesin fona ödenecek primi kendisine ait olacak ve son beş yıllık ücret ortalamasına göre fona prim ödenen her yıl için bir brüt maaş tutarında ödeme yapılacak.
İŞVEREN FONA FON İŞÇİYE ÖDEYECEK
Kıdem tazminatı işverence değil, fon tarafından işçiye ödenecek olması olumlu. İşverenin işçi adına fon primini ödemiş olup olmamasının bir önemi yok. Fon primi işverenden alacağından işvereni fona borçlu olsa bile işçi fondan şartları oluşunca parasını alabilecek. Kıdem tazminatının borçlusu işveren değil fon olacak.
FONDAN ÜÇ ŞEKİLDE PARA ÇIKACAK
Şimdiki halde 1475 sayılı (eski) İş Kanunu'nun 14'üncü maddesine göre, en az bir yıl aynı işveren emrinde çalışmış olmak kaydıyla, işten ayrılma halinde yedi hal ortaya çıktığında işçi kıdem tazminatını alabilmekte iken, fon gelirse fondan üç şekilde para alınabilecek. 1- Emekli olunca kendisi
2- Ölünce geride kalanları
3- Fonda adına 10 yıl prim ödendiğinde isteği üzerine kendisine
İŞÇİLERİN KIDEM TAVANI ARTACAK
İşçiye son brüt ücreti tutarında her yıl için bir brüt maaş kıdem tazminatı ödeniyor ama bu rakamın tavanı var. Tavan rakamı 2.731,85 TL.'dir. Ücreti bundan yüksek olsa da işçi ancak her yıl için bu kadar tazminat alabilir. Fon gelirse SGK'ya bildirilen tavan ücret 5.440,50 TL baz alınacağından işçilerin fondan alacakları tazminat da fazla olacak.
İŞÇİ İÇİN OLUMSUZ YÖNLERİ:
KIDEM TAZMİNATI ALMA HALLERİ AZALIYOR
Halen, yedi hal oluştuğunda işveren işçiye kıdem tazminatı ödemek zorundadır. İşyerinde en az bir tam yıl çalışmış olmak koşuluyla, bunlar arasında işveren tarafından haklı bir sebep olmadan işten çıkarılmak ve işçinin haklı bir sebeple işi bırakması da bulunuyor. Fon gelirse bu haller azalacak, mesela askere giden, 15 yılı tamamlayan, evlenen veya işten çıkan ve çıkarılan işçi kıdem tazminatı alamayacak.
İŞSİZLİK DEVRESİ PARASIZ GEÇECEK
Kıdem tazminatının en önemli işlevlerinden birisi işçinin gerek işten çıkma çıkarılma halinde iş aradığı dönemde bu parasını harcamasıdır. Fon gelince bu tür bir uygulama olmayacağından işçinin, iş arama ve işsizlik dönemi parasız geçecektir. Bu dönemde İşsizlik Sigortası Fonu'ndan işsizlik ödeneği alabilme durumu da olabilmektedir ama şu anda en düşük 334, en yüksek 669 lira olacak bu ödeme işçinin yaşam seviyesini korumayacak.
FON'UN GELECEĞİ BELİRSİZ
Fon'la Eski Tasarrufu Teşvik Fonu (TTF), eski Konut Edindirme Yardımı Fonu (KEY) ve İşsizlik Sigortası Fonu gibi amacı dışında kullanılma ve fonun gelirlerinin devletçe çarçur edilmesi tehlikeler mevcuttur. Fon'la kıdem tazminatının kaldırılması yıllara yayılacak. Yıllar süresince de devlet işverenlere ödettiği fon primlerini kullanacak, ilk ödeme 10 yıl sonra olacağı için de 10 yıl sonra iktidarda olan hükümet de fonda para yok diyecektir.
KIDEME ESAS ÜCRET DE DÜŞECEK
Şu anda kıdem tazminatı ödenirken 30 günlük ücret bulunurken, geriye doğru bir yıl içinde işçiye ödenen her türlü maddi menfaatler dikkate alınmaktadır. Yani, servisler, özel sigorta gibi para ile ölçülebilen ödemeler tazminatta dikkate alınıyor ama fon gelirse bu iş bitecek. Sadece işçinin (işverence SGK'ya bildirilen) brüt ücretine göre fona prim ödeneceğinden işçilerin kıdem tazminatına esas ücretleri düşecektir.
KAYITDIŞI ÇALIŞANLARIN KIDEMİ YOK OLACAK
Brüt ücreti 2.500 TL olan bir çalışanın, SSK'ya asgari ücret olan 837 TL'den bildirildiği bilinen kayıtdışılıklardan biridir. İşçi işten kıdem tazminatı alma hakkıyla ayrıldığında muhatap işveren olduğu için gerçek ücreti olan 2.500 TL'den ödenmesini temin edebilmektedir. 10 yıl sonra fon öderse 837 TL'yi dikkate alacaktır. Tamamen kayıtdışı olanlar sigortasız da olsa işverenden kıdem tazminatı alabilir ama fon gelirse, tek kuruş alamazlar.
GAZETECİLERİN KIDEMİNE TAVAN GELECEK
Fon gelirse SGK'ya bildirilen tavan ücret baz alınacağından 5.440,50 TL. halen 5953 sayılı Basın-İş Kanunu gereğince kıdem tazminatı alan kamuoyunda 212'li denilen basın çalışanlarının kıdem tazminatı tavanı da bu rakamla sınırlı olacak. Aylık brüt ücreti bu rakamdan yüksek olan basın çalışanları Fondan sonra kıdem tazminatını tavanlı olarak alacaklar.
Hükümet programına da konulan Kıdem Tazminatı Fonu'nun olumlu ve olumsuz yönleri var. Son günlerde kamuoyunu yönlendirmek için sadece olumlu yönleri ele alınıyor ancak işçi için de işveren için de olumlu-olumsuz yönleri bulunuyor...
İŞÇİ İÇİN OLUMLU YÖNLERİ:
HER DÖNEM KIDEM TAZMİNATLI OLACAK
Şu andaki uygulamada, aynı işveren emrinde en az bir tam yıl çalışmış olmak ön şartıyla, işyerinden kıdem tazminatı alacak şekilde işten ayrılmak gerekiyor. Fon gelirse tıpkı SSK primi ödenir gibi işçi adına işvereni her ay fona para ödeyecek ve işyerinden kıdem tazminatı alacak şekilde ayrılma olmasa bile fonda kişi adına para birikecek. En önemlisi 3-5 ay çalışıp ayrılanın ömrü boyunca kıdem tazminatı alabilme hakkı olmadığı halde fon gelirse olacak. Çünkü, işveren her işçi için fona her ay fon primi ödeyecek. Özellikle taşeron şirket işçileri Ben paramı hangi taşarondan alacağım derdinden kurtulacaklar.
FON KİŞİSEL HESAP ŞEKLİNDE OLACAK
Fon ile ilgili düzenleme henüz tasarı taslağı aşamasında olsa bile getirilmek istenen düzenlemeye göre, herkesin fona ödenecek primi kendisine ait olacak ve son beş yıllık ücret ortalamasına göre fona prim ödenen her yıl için bir brüt maaş tutarında ödeme yapılacak.
İŞVEREN FONA FON İŞÇİYE ÖDEYECEK
Kıdem tazminatı işverence değil, fon tarafından işçiye ödenecek olması olumlu. İşverenin işçi adına fon primini ödemiş olup olmamasının bir önemi yok. Fon primi işverenden alacağından işvereni fona borçlu olsa bile işçi fondan şartları oluşunca parasını alabilecek. Kıdem tazminatının borçlusu işveren değil fon olacak.
FONDAN ÜÇ ŞEKİLDE PARA ÇIKACAK
Şimdiki halde 1475 sayılı (eski) İş Kanunu'nun 14'üncü maddesine göre, en az bir yıl aynı işveren emrinde çalışmış olmak kaydıyla, işten ayrılma halinde yedi hal ortaya çıktığında işçi kıdem tazminatını alabilmekte iken, fon gelirse fondan üç şekilde para alınabilecek. 1- Emekli olunca kendisi
2- Ölünce geride kalanları
3- Fonda adına 10 yıl prim ödendiğinde isteği üzerine kendisine
İŞÇİLERİN KIDEM TAVANI ARTACAK
İşçiye son brüt ücreti tutarında her yıl için bir brüt maaş kıdem tazminatı ödeniyor ama bu rakamın tavanı var. Tavan rakamı 2.731,85 TL.'dir. Ücreti bundan yüksek olsa da işçi ancak her yıl için bu kadar tazminat alabilir. Fon gelirse SGK'ya bildirilen tavan ücret 5.440,50 TL baz alınacağından işçilerin fondan alacakları tazminat da fazla olacak.
İŞÇİ İÇİN OLUMSUZ YÖNLERİ:
KIDEM TAZMİNATI ALMA HALLERİ AZALIYOR
Halen, yedi hal oluştuğunda işveren işçiye kıdem tazminatı ödemek zorundadır. İşyerinde en az bir tam yıl çalışmış olmak koşuluyla, bunlar arasında işveren tarafından haklı bir sebep olmadan işten çıkarılmak ve işçinin haklı bir sebeple işi bırakması da bulunuyor. Fon gelirse bu haller azalacak, mesela askere giden, 15 yılı tamamlayan, evlenen veya işten çıkan ve çıkarılan işçi kıdem tazminatı alamayacak.
İŞSİZLİK DEVRESİ PARASIZ GEÇECEK
Kıdem tazminatının en önemli işlevlerinden birisi işçinin gerek işten çıkma çıkarılma halinde iş aradığı dönemde bu parasını harcamasıdır. Fon gelince bu tür bir uygulama olmayacağından işçinin, iş arama ve işsizlik dönemi parasız geçecektir. Bu dönemde İşsizlik Sigortası Fonu'ndan işsizlik ödeneği alabilme durumu da olabilmektedir ama şu anda en düşük 334, en yüksek 669 lira olacak bu ödeme işçinin yaşam seviyesini korumayacak.
FON'UN GELECEĞİ BELİRSİZ
Fon'la Eski Tasarrufu Teşvik Fonu (TTF), eski Konut Edindirme Yardımı Fonu (KEY) ve İşsizlik Sigortası Fonu gibi amacı dışında kullanılma ve fonun gelirlerinin devletçe çarçur edilmesi tehlikeler mevcuttur. Fon'la kıdem tazminatının kaldırılması yıllara yayılacak. Yıllar süresince de devlet işverenlere ödettiği fon primlerini kullanacak, ilk ödeme 10 yıl sonra olacağı için de 10 yıl sonra iktidarda olan hükümet de fonda para yok diyecektir.
KIDEME ESAS ÜCRET DE DÜŞECEK
Şu anda kıdem tazminatı ödenirken 30 günlük ücret bulunurken, geriye doğru bir yıl içinde işçiye ödenen her türlü maddi menfaatler dikkate alınmaktadır. Yani, servisler, özel sigorta gibi para ile ölçülebilen ödemeler tazminatta dikkate alınıyor ama fon gelirse bu iş bitecek. Sadece işçinin (işverence SGK'ya bildirilen) brüt ücretine göre fona prim ödeneceğinden işçilerin kıdem tazminatına esas ücretleri düşecektir.
KAYITDIŞI ÇALIŞANLARIN KIDEMİ YOK OLACAK
Brüt ücreti 2.500 TL olan bir çalışanın, SSK'ya asgari ücret olan 837 TL'den bildirildiği bilinen kayıtdışılıklardan biridir. İşçi işten kıdem tazminatı alma hakkıyla ayrıldığında muhatap işveren olduğu için gerçek ücreti olan 2.500 TL'den ödenmesini temin edebilmektedir. 10 yıl sonra fon öderse 837 TL'yi dikkate alacaktır. Tamamen kayıtdışı olanlar sigortasız da olsa işverenden kıdem tazminatı alabilir ama fon gelirse, tek kuruş alamazlar.
GAZETECİLERİN KIDEMİNE TAVAN GELECEK
Fon gelirse SGK'ya bildirilen tavan ücret baz alınacağından 5.440,50 TL. halen 5953 sayılı Basın-İş Kanunu gereğince kıdem tazminatı alan kamuoyunda 212'li denilen basın çalışanlarının kıdem tazminatı tavanı da bu rakamla sınırlı olacak. Aylık brüt ücreti bu rakamdan yüksek olan basın çalışanları Fondan sonra kıdem tazminatını tavanlı olarak alacaklar.
