Kitle İletişimi ve Etkileri
Kitle iletişimi iletişim teknolojisindeki gelişmelere paralel olarak yirminci yüzyıl içinde inanılmaz bir gelişim gösterdi. Matbaanın gelişimi ile başlayan süreç, günümüzde bilgi iletişim teknolojilerinde ulaşılan noktada tüm toplumsal ve ekonomik süreçleri etkilemeye devam etmektedir. Kitle iletişimi kavram olarak toplumsal bir nitelik taşımaktadır. Kitle kavramı toplumsal bakımdan farksız, heterojen birbiriyle ilişkisi olmayan, sınıf, cinsiyet ve ırk bakımından kesin farklardan yoksun geniş bir nüfus demektedir. (Alemdar ve Erdoğan, 1990). UNESCO Komisyonunca hazırlanan ve kısaca MacBride Raporu olarak adlandırılan kapsamalı çalışmada kitle iletişimin işlevleri 8 başlık altında tanımlanmıştır.
1. Haber ve Bilgi Sağlama İşlevi: Kitle iletişim araçları, olaylar ve durumlar karşısında haber ve bilgi vererek, ulusal ve uluslar arası durumların anlaşılmasını, bilerek tepkide bulunulmasını sağlayabilirler. Bu işlev, haberlerin, verilerin, imgelerin, görüş ve yorumların toplanılmasını ve işlem görmesini içerir.
2. Toplumsallaştırma: Bireylerin toplumları hakkında genel bilgi ve değerleri edinebilme ve yaşadıkları toplumun bir parçası haline gelme konusunda kitle iletişimin önemli bir yeri bulunmaktadır.
3. Güdüleme: Toplumların kendilerine belirledikleri amaçları açıklayarak, özendirerek, bireyin topluluk yaşamına olduğu gibi bu açmalar için sarf edilen çabalara da katılmasını sağlama işlevidir.
4. Tartışma Ortamı Hazırlama: Kitle iletişim araçlarının toplumsal değerlere ve amaçlara açıklık kazandırma ve gelişmelerine katkıda bulunur.
5. Eğitim: Toplum üyelerinin bilgi düzeylerini, yetenek ve becerilerini artırmasına yardımcı olur.
6. Kültürün Gelişmesine Katkı: Kültürün geliştirilmesinde ve korunmasında önemli görevler üstlenir.
7. Eğlendirme: Toplumsal yaşamın sıkıcı temposundan uzaklaştırıp, bireylere hoşça zaman geçirme olanakları daha ucuz ve çeşitli biçimlerde sunar.
8. Bütünleştirme: Toplum içindeki bireylerinin birbirini tanıması, ilişki geliştirmesi ve anlaması için bir ortam hazırlar.
1980’lerde tanımlanan bu işlevler kitle iletişimin günümüz toplumları üzerinde çok yönlü etkisini göstermektedir. Kitle iletişimin kişisel iletişimden farklılıklarından biri, kaynağın tek bir kişi değil, bir kuruluş oluşudur. Buna kurumlaşmış kişilik dememiz daha aydınlatıcı olacaktır. Kişisel iletişimde tek kişinin iletiyi kodlarken yaptığı simge seçimi, sentaks arama, oluşturma, iletişimde etkinlik artırmak için kuramsal bilgilerden yararlanma gibi işleri kitle iletişiminde gazete, radyo, ya da televizyon gibi bir kuruluş yapar (Oskay, 1992 ). Kitle iletişimi, hızlı, kamusal ve geçici olma özellikleri açısından tanımlanabilir. Hızlıdır çünkü izleyicilere kısa sürede ya da aynı anda yetişmesi için hazırlanmıştır. Kamusaldır, çünkü ileti halkın izlemesine açıktır. Geçicidir, çünkü genellikle alındığı an tüketilmesi amaçlanmıştır (Alemdar ve Erdoğan, 1990). Bu eğilim içinde üzerinde durulan önemli noktalar ise etkililik ve doğruluktur. Bu anlamda iletişim, bir tarafın öteki tarafın davranışını istenen yönde etkileme ve değiştirme süreci olarak görülür. Halkla ilişkiler faaliyetleri, büyük ölçüde kitle iletişim araçlarını kullanarak hedefledikleri kitleyi ikna etme amacındadır. Özellikle duyurum faaliyetleri kitle iletişim sistemi ile her açıdan yakın bir ilişki içindedir. Kamu yönetimindeki kuruluşlardan, özel mal ya da üreticilere, çeşitli profesyonel meslek gruplarına kadar hemen her alanda kamuoyunda “tanınmak” toplumsal saygınlık ve güvenilirliliğin oluşturmak için en etkili araçlar kitle iletişim araçlarıdır.
Kitle iletişimi iletişim teknolojisindeki gelişmelere paralel olarak yirminci yüzyıl içinde inanılmaz bir gelişim gösterdi. Matbaanın gelişimi ile başlayan süreç, günümüzde bilgi iletişim teknolojilerinde ulaşılan noktada tüm toplumsal ve ekonomik süreçleri etkilemeye devam etmektedir. Kitle iletişimi kavram olarak toplumsal bir nitelik taşımaktadır. Kitle kavramı toplumsal bakımdan farksız, heterojen birbiriyle ilişkisi olmayan, sınıf, cinsiyet ve ırk bakımından kesin farklardan yoksun geniş bir nüfus demektedir. (Alemdar ve Erdoğan, 1990). UNESCO Komisyonunca hazırlanan ve kısaca MacBride Raporu olarak adlandırılan kapsamalı çalışmada kitle iletişimin işlevleri 8 başlık altında tanımlanmıştır.
1. Haber ve Bilgi Sağlama İşlevi: Kitle iletişim araçları, olaylar ve durumlar karşısında haber ve bilgi vererek, ulusal ve uluslar arası durumların anlaşılmasını, bilerek tepkide bulunulmasını sağlayabilirler. Bu işlev, haberlerin, verilerin, imgelerin, görüş ve yorumların toplanılmasını ve işlem görmesini içerir.
2. Toplumsallaştırma: Bireylerin toplumları hakkında genel bilgi ve değerleri edinebilme ve yaşadıkları toplumun bir parçası haline gelme konusunda kitle iletişimin önemli bir yeri bulunmaktadır.
3. Güdüleme: Toplumların kendilerine belirledikleri amaçları açıklayarak, özendirerek, bireyin topluluk yaşamına olduğu gibi bu açmalar için sarf edilen çabalara da katılmasını sağlama işlevidir.
4. Tartışma Ortamı Hazırlama: Kitle iletişim araçlarının toplumsal değerlere ve amaçlara açıklık kazandırma ve gelişmelerine katkıda bulunur.
5. Eğitim: Toplum üyelerinin bilgi düzeylerini, yetenek ve becerilerini artırmasına yardımcı olur.
6. Kültürün Gelişmesine Katkı: Kültürün geliştirilmesinde ve korunmasında önemli görevler üstlenir.
7. Eğlendirme: Toplumsal yaşamın sıkıcı temposundan uzaklaştırıp, bireylere hoşça zaman geçirme olanakları daha ucuz ve çeşitli biçimlerde sunar.
8. Bütünleştirme: Toplum içindeki bireylerinin birbirini tanıması, ilişki geliştirmesi ve anlaması için bir ortam hazırlar.
1980’lerde tanımlanan bu işlevler kitle iletişimin günümüz toplumları üzerinde çok yönlü etkisini göstermektedir. Kitle iletişimin kişisel iletişimden farklılıklarından biri, kaynağın tek bir kişi değil, bir kuruluş oluşudur. Buna kurumlaşmış kişilik dememiz daha aydınlatıcı olacaktır. Kişisel iletişimde tek kişinin iletiyi kodlarken yaptığı simge seçimi, sentaks arama, oluşturma, iletişimde etkinlik artırmak için kuramsal bilgilerden yararlanma gibi işleri kitle iletişiminde gazete, radyo, ya da televizyon gibi bir kuruluş yapar (Oskay, 1992 ). Kitle iletişimi, hızlı, kamusal ve geçici olma özellikleri açısından tanımlanabilir. Hızlıdır çünkü izleyicilere kısa sürede ya da aynı anda yetişmesi için hazırlanmıştır. Kamusaldır, çünkü ileti halkın izlemesine açıktır. Geçicidir, çünkü genellikle alındığı an tüketilmesi amaçlanmıştır (Alemdar ve Erdoğan, 1990). Bu eğilim içinde üzerinde durulan önemli noktalar ise etkililik ve doğruluktur. Bu anlamda iletişim, bir tarafın öteki tarafın davranışını istenen yönde etkileme ve değiştirme süreci olarak görülür. Halkla ilişkiler faaliyetleri, büyük ölçüde kitle iletişim araçlarını kullanarak hedefledikleri kitleyi ikna etme amacındadır. Özellikle duyurum faaliyetleri kitle iletişim sistemi ile her açıdan yakın bir ilişki içindedir. Kamu yönetimindeki kuruluşlardan, özel mal ya da üreticilere, çeşitli profesyonel meslek gruplarına kadar hemen her alanda kamuoyunda “tanınmak” toplumsal saygınlık ve güvenilirliliğin oluşturmak için en etkili araçlar kitle iletişim araçlarıdır.
