MALİYET MUHASEBESİNİN TANIMI
İşletmede üretilen mal ve hizmetlerle ilgili olarak ortaya çıkan maliyetlerin oluşumunun belirlenip izlenmesi, etkin bir maliyet muhasebesi sisteminin varlığı ile mümkündür.
Maliyet muhasebesinde, maliyetlerin belirlenmesinde, belli ilkeler doğrultusunda değişik teknik ve yöntemler uygulanabilmektedir. Bir işletme, kendi bünyesine uygun maliyet muhasebesi sistemi kullanarak, üretmiş olduğu mal ve hizmetlerin;
etkili ve güvenilir bilgiler elde edebilmektedir.
Maliyet muhasebesi denildiğinde, genellikle, "Bir işletmenin üretim maliyetlerinin ölçülmesi, kontrolü ve rapora bağlanması işlemleri" akla gelmektedir. Oysa maliyet, geniş bir kavramdır. İşletmede yapılan tüm faaliyetlere ilişkin olarak ortaya çıkar. Üretim faaliyetleri kadar, pazarlama faaliyetleride işletmeler için büyük önem taşır. Bu nedenle maliyetlerin ölçülmesi, kontrolü ve rapora bağlanması işlemleri yalnız üretim maliyetlerini değil, aynı zamanda pazarlama maliyetlerini de kapsar. Konuya bu boyutta baktığımızda maliyet muhasebesi sistemini; " Bir işletmede üretilen mal ve hizmet birimlerinin elde edilmesi ve bunların alıcılara ulaştırılıp paraya çevrilmesi için, işletmelerin yaptığı fedakarlığın parasal ölçüsünü gösteren maliyetlerin, hangi giderlerden oluştuğunu belirleyen, sözkonusu giderleri; türleri, fonksiyonları ve gider yerleri bakımından hesap planındaki sınıflandırma doğrultusunda kaydedip izleyen, bu bilgilerin inceleme ve yorumunun yapılmasına imkân verecek raporların hazırlanmasını ve maliyetlerin kontrolünü amaçlayan işlemler bütünüdür" şeklinde tanımlayabiliriz.
Tanımdanda görüleceği üzere, maliyet muhasebesi sisteminin çalışma alanı geniş tutlmuş ve tanım, hem üretim hem de pazarlama maliyet muhasebesini içermiştir. Üretim maliyet muhasebesinin ilgili noktası üretim maliyetleri olup, gider merkezleri, işlemler ve mamul maliyetleri ile ilgilenir. Pazarlama maliyet muhasebesi ise; pazarlama işlevleri, satış bölgeleri, alıcılar, mamüller, sipariş hacimlerii, satış elemanları ile ilgili maliyetleri ile uğraşır.
gerek üretim maliyet muhasebesinde, gerekse pazarlama maliyet muhasebesinde, maliyetlerin hesabında yapılan temel işlem ve kullanılan teknikler benzer nitelikte olup, aşağıdaki sırayı izlemektedir:
İşletmede üretilen mal ve hizmetlerle ilgili olarak ortaya çıkan maliyetlerin oluşumunun belirlenip izlenmesi, etkin bir maliyet muhasebesi sisteminin varlığı ile mümkündür.
Maliyet muhasebesinde, maliyetlerin belirlenmesinde, belli ilkeler doğrultusunda değişik teknik ve yöntemler uygulanabilmektedir. Bir işletme, kendi bünyesine uygun maliyet muhasebesi sistemi kullanarak, üretmiş olduğu mal ve hizmetlerin;
- Birim maliyetlerinin hasaplanmasında,
- Giderlerin kontrolünde,
- Geleceğe yönelik planların yapılmasında,
- işletme lehine süratli kararlar alınmasında,
etkili ve güvenilir bilgiler elde edebilmektedir.
Maliyet muhasebesi denildiğinde, genellikle, "Bir işletmenin üretim maliyetlerinin ölçülmesi, kontrolü ve rapora bağlanması işlemleri" akla gelmektedir. Oysa maliyet, geniş bir kavramdır. İşletmede yapılan tüm faaliyetlere ilişkin olarak ortaya çıkar. Üretim faaliyetleri kadar, pazarlama faaliyetleride işletmeler için büyük önem taşır. Bu nedenle maliyetlerin ölçülmesi, kontrolü ve rapora bağlanması işlemleri yalnız üretim maliyetlerini değil, aynı zamanda pazarlama maliyetlerini de kapsar. Konuya bu boyutta baktığımızda maliyet muhasebesi sistemini; " Bir işletmede üretilen mal ve hizmet birimlerinin elde edilmesi ve bunların alıcılara ulaştırılıp paraya çevrilmesi için, işletmelerin yaptığı fedakarlığın parasal ölçüsünü gösteren maliyetlerin, hangi giderlerden oluştuğunu belirleyen, sözkonusu giderleri; türleri, fonksiyonları ve gider yerleri bakımından hesap planındaki sınıflandırma doğrultusunda kaydedip izleyen, bu bilgilerin inceleme ve yorumunun yapılmasına imkân verecek raporların hazırlanmasını ve maliyetlerin kontrolünü amaçlayan işlemler bütünüdür" şeklinde tanımlayabiliriz.
Tanımdanda görüleceği üzere, maliyet muhasebesi sisteminin çalışma alanı geniş tutlmuş ve tanım, hem üretim hem de pazarlama maliyet muhasebesini içermiştir. Üretim maliyet muhasebesinin ilgili noktası üretim maliyetleri olup, gider merkezleri, işlemler ve mamul maliyetleri ile ilgilenir. Pazarlama maliyet muhasebesi ise; pazarlama işlevleri, satış bölgeleri, alıcılar, mamüller, sipariş hacimlerii, satış elemanları ile ilgili maliyetleri ile uğraşır.
gerek üretim maliyet muhasebesinde, gerekse pazarlama maliyet muhasebesinde, maliyetlerin hesabında yapılan temel işlem ve kullanılan teknikler benzer nitelikte olup, aşağıdaki sırayı izlemektedir:
- Maliyet çalışmalarının yapılmaısndaki amacın tanımı,
- İşletmelerin çalışma alanına uygun maliyet merkezlerinin (Gider yerlerinin) seçimi ve ana hesapların bu maliyet merkezlerine göre biçimlendirilmesi,
- İşletme faaliyetleri sonucunda ortaya çıkan giderlerin çeşitlerine ve fonksiyonlarına göre belirlenmesi,
- Maliyet giderlerinin maliyet merkezlerine dağıtımı ve maliyet merkezlerinde maliyetlerin tespiti,
- Maliyet merkezlerinde toplanan giderlerin toplu olarak belirtilmesi ve mal veya hizmetler (mamül, yarı mamül, ara mamül, yan ürün, ortak ürün vs.) arasında dağıtılıp, birim maliyetlerin bulunması,
- Maliyet bilgilerinin raporlanması.
