Mamografi Tartışması Bitmiyor
Kadınları en çokürküten sağlık sorunlarından biri de meme kanseridir. Kırkına merdiven dayayanher kadın bir şekilde kendini bu telaşa kaptırır. Hele bir de, anne, teyze, kızkardeş gibi yakın akrabalardan birinde meme kanseri saptanmışsa konu telaşnoktasının da üzerine çıkıp, korkuya dönüşmeye başlar. Haksız da sayılmazlar.Meme kanserine yakalanmak bedensel ve ruhsal açıdan her kadın için ciddi birtravmadır.
Meme kanserininteşhisinde kullanılan en önemli tanı aracı mamografidir. Uzman ellerdeyapıldığı ve dikkatle değerlendirildiğinde daha başlangıç safhasındayken bilebir meme tümörünü mamografi ile yakalayabilirsiniz. Kadınların elle yaptıklarımuayenelerin ve doktorların belirli aralıklarla yaptıkları fiziksel memedeğerlendirmelerinin de faydası vardır ama bunların hiçbiri mamografi kadarduyarlı değildir. Zaten bu nedenle de kırklı yaşların ortasına gelen her kadınabir mamografi incelemesinden geçmesi tavsiye edilir. Yaş elliyi, altmışıbulmuşsa da bu inceleme artık bir zorunluluk haline gelir.
NE SIKLIKTA YAPILMALI?
Mamografikincelemeler yalnız bir kez yapılmaz, belirli aralıklarla tekrarlanır. Bu tekrarların hangi aralıklarla yapılmasıgerektiği konusunda tartışmalar sürüyor ama genel kanaat ellili yaşlardan sonrakadınların en geç iki yıllık aralıklarla bu taramalardan geçmeleri şeklindedir.
Mamografisıklığını belirleyen birçok faktör söz konusu. Mesela daha önceden meme kanseriöykünüz varsa, anneniz, teyzeniz, kız kardeşiniz ya da halanız, büyüknineleriniz meme kanseri geçirmişlerse mamografik incelemelerin sıklığının ikiyılı geçmemesi gerekiyor.
Ben rakamsalsınırlamalardan çok, kişiye özel planlamlar yapılması gerektiğinidüşünenlerdenim. Tarama aralıklarının her kadın için ayrı ayrı planlanıpbelirlenmesi daha doğru olur. Sizi izleyen doktorunuz vermeli bu kararı. Nekomşunuz, ne daha önceki incelemeyi yapan tanı merkeziniz, ne de siz!
RİSKİ VAR!
Mamografi sonderece faydalı, güçlü ve güvenli bir tanı yöntemi olmasına rağmen gereksiz vesık yapılması halinde meme dokusuna yoğun radyasyon yükleme riski nedeniylesorun yaratabileceği düşünülen radyolojik incelemelerden biri. Gereğinden sıkyaptırmak, korku ve telaşa kapılıp sık aralıklarla mamografi incelemelerindengeçmek meme dokusunda yoğun radyasyon biriktiriyor, bu radyasyon da sağlammemede kanser gelişmesine sebep olabiliyor. İşte bu nedenle özellikle rastgeleyapılan, amaçsız, zamansız, mamografi incelemelerinden uzak durmanız da önemlibir ayrıntı. Bu taramaların da (pek çok şey gibi) ticari hale getirildiğiniaklınızdan çıkarmamanızı tavsiye ederim.
BİR MEME CERRAHINDAN FİKİR ALIN
40 yaş altındabir kadının hiçbir belirti ya da bulgu olmadan ve de işin uzmanı bir doktoramuayene olmadan doğrudan bir teşhis merkezine gidip de mamografi yaptırmasıdoğru değil. Mamografileri radyologlar yanında memeyi fiziksel olarak inceleyenve o kişiyi bir bütün olarak değerlendiren meme hastalıkları konusundauzmanlaşmış bir hekim tarafından değerlendirilmesi, sonraki mamografiplanlarının mevcut ve önceki mamografi verilerinin sonuçları dikkate alınarakyapılması tavsiye ediliyor. Teşhis merkezlerinin bir sonraki mamografitetkikinin ne zaman yapılması gerektiği ile ilgili uyarıları da klinisyenlercedoğru bulunmuyor, onaylanmıyor. Çünkü her mamografi vücudunuza iadeedemeyeceğiniz kadar yoğun bir radyasyon yüklüyor. Promosyon check-up'larla,cep telefonu aracılığıyla düzenlenen check-up kampanyalarıyla sağlık paketiprogramları ile önerilen her türlü radyolojik incelemeden, özellikle detomografik taramalar ve mamografilerden uzak durmanızda fayda var.
ERKEKLER DE MEME KANSERİNE YAKALANABİLİR
Meme kanseriyalnızca kadınlara has bir sağlık sorunu değil, erkeklerde de görülebiliyor.Dahası erkeklerde görülen şekli maalesef çok daha hızlı ve ağır seyrediyor.Özellikle genç erkeklerde görülen meme sorunlarını (büyüme, ağrı, şekildeğişikliği) ciddiye almakta fayda var. Kadınlarda olduğu gibi erkeklerde dememe kanserinin genetik eğilim taşıyabileceği aklınızda olsun.
MEME KANSERİ-BESLENME İLİŞKİSİ
Beslenme-memekanseri ilişkisi çok önemli. Yanlış beslenme kansere yol açabilirken bilinçlibeslenme kanseri önleyebiliyor. Meme kanserine özel bir beslenme tipi yok.Bilinen genel önlemler bu konuda da geçerli. Prof. Dr. Erkan Topuz'a göre (KansereÇözüm Var/Hayy Kitap) karnabahar,beyaz lahana, kısacası lahanagiller, kuşkonmaz, kan portakalı, baklagiller,semizotu, ıspanak, pırasa, soğan, maydanoz, dereotu, tarhun ve karaturp memekanserinden korunmada faydalı olabilecek gıdalar. Erkan hoca listeye bulgurpilavı, kimyon ve baklagilleri de ilave etmiş. Benim favorim domates. Özellikle ısılişlemden geçmiş, (ısıtılmış, pişmiş, haşlanmış) hırpalanmış, örselenmişdomatesteki likopen bağırsaktan kolayca emiliyor ve kan likopen seviyesiniyükseltiyor. Hafifçe ısıtılmış domates, yemeklerde tencereye atılmış domatesparçaları, közlenmiş domates mükemmel seçimler olabilir. Domates, çorbası daiyi bir seçimdir. Reflünüz yoksa domatesin suyunu da içebilirsiniz. Ev yapımısalçada da bol miktarda likopen var, aklınızda olsun. PC:Likopen karotenoid grubu bir maddedir. Meme dokusunda birikip onu koruyabilengüçlü bir antioksidandır. Bir çeşit doğal kansersavar moleküldür! Domatestenbaşka kırmızı-pembe greyfurt, portakal ve karpuzda da var aklınızda olsun.
PROF. DR. OSMAN MÜFTÜOĞLU
Kadınları en çokürküten sağlık sorunlarından biri de meme kanseridir. Kırkına merdiven dayayanher kadın bir şekilde kendini bu telaşa kaptırır. Hele bir de, anne, teyze, kızkardeş gibi yakın akrabalardan birinde meme kanseri saptanmışsa konu telaşnoktasının da üzerine çıkıp, korkuya dönüşmeye başlar. Haksız da sayılmazlar.Meme kanserine yakalanmak bedensel ve ruhsal açıdan her kadın için ciddi birtravmadır.
Meme kanserininteşhisinde kullanılan en önemli tanı aracı mamografidir. Uzman ellerdeyapıldığı ve dikkatle değerlendirildiğinde daha başlangıç safhasındayken bilebir meme tümörünü mamografi ile yakalayabilirsiniz. Kadınların elle yaptıklarımuayenelerin ve doktorların belirli aralıklarla yaptıkları fiziksel memedeğerlendirmelerinin de faydası vardır ama bunların hiçbiri mamografi kadarduyarlı değildir. Zaten bu nedenle de kırklı yaşların ortasına gelen her kadınabir mamografi incelemesinden geçmesi tavsiye edilir. Yaş elliyi, altmışıbulmuşsa da bu inceleme artık bir zorunluluk haline gelir.
NE SIKLIKTA YAPILMALI?
Mamografikincelemeler yalnız bir kez yapılmaz, belirli aralıklarla tekrarlanır. Bu tekrarların hangi aralıklarla yapılmasıgerektiği konusunda tartışmalar sürüyor ama genel kanaat ellili yaşlardan sonrakadınların en geç iki yıllık aralıklarla bu taramalardan geçmeleri şeklindedir.
Mamografisıklığını belirleyen birçok faktör söz konusu. Mesela daha önceden meme kanseriöykünüz varsa, anneniz, teyzeniz, kız kardeşiniz ya da halanız, büyüknineleriniz meme kanseri geçirmişlerse mamografik incelemelerin sıklığının ikiyılı geçmemesi gerekiyor.
Ben rakamsalsınırlamalardan çok, kişiye özel planlamlar yapılması gerektiğinidüşünenlerdenim. Tarama aralıklarının her kadın için ayrı ayrı planlanıpbelirlenmesi daha doğru olur. Sizi izleyen doktorunuz vermeli bu kararı. Nekomşunuz, ne daha önceki incelemeyi yapan tanı merkeziniz, ne de siz!
RİSKİ VAR!
Mamografi sonderece faydalı, güçlü ve güvenli bir tanı yöntemi olmasına rağmen gereksiz vesık yapılması halinde meme dokusuna yoğun radyasyon yükleme riski nedeniylesorun yaratabileceği düşünülen radyolojik incelemelerden biri. Gereğinden sıkyaptırmak, korku ve telaşa kapılıp sık aralıklarla mamografi incelemelerindengeçmek meme dokusunda yoğun radyasyon biriktiriyor, bu radyasyon da sağlammemede kanser gelişmesine sebep olabiliyor. İşte bu nedenle özellikle rastgeleyapılan, amaçsız, zamansız, mamografi incelemelerinden uzak durmanız da önemlibir ayrıntı. Bu taramaların da (pek çok şey gibi) ticari hale getirildiğiniaklınızdan çıkarmamanızı tavsiye ederim.
BİR MEME CERRAHINDAN FİKİR ALIN
40 yaş altındabir kadının hiçbir belirti ya da bulgu olmadan ve de işin uzmanı bir doktoramuayene olmadan doğrudan bir teşhis merkezine gidip de mamografi yaptırmasıdoğru değil. Mamografileri radyologlar yanında memeyi fiziksel olarak inceleyenve o kişiyi bir bütün olarak değerlendiren meme hastalıkları konusundauzmanlaşmış bir hekim tarafından değerlendirilmesi, sonraki mamografiplanlarının mevcut ve önceki mamografi verilerinin sonuçları dikkate alınarakyapılması tavsiye ediliyor. Teşhis merkezlerinin bir sonraki mamografitetkikinin ne zaman yapılması gerektiği ile ilgili uyarıları da klinisyenlercedoğru bulunmuyor, onaylanmıyor. Çünkü her mamografi vücudunuza iadeedemeyeceğiniz kadar yoğun bir radyasyon yüklüyor. Promosyon check-up'larla,cep telefonu aracılığıyla düzenlenen check-up kampanyalarıyla sağlık paketiprogramları ile önerilen her türlü radyolojik incelemeden, özellikle detomografik taramalar ve mamografilerden uzak durmanızda fayda var.
ERKEKLER DE MEME KANSERİNE YAKALANABİLİR
Meme kanseriyalnızca kadınlara has bir sağlık sorunu değil, erkeklerde de görülebiliyor.Dahası erkeklerde görülen şekli maalesef çok daha hızlı ve ağır seyrediyor.Özellikle genç erkeklerde görülen meme sorunlarını (büyüme, ağrı, şekildeğişikliği) ciddiye almakta fayda var. Kadınlarda olduğu gibi erkeklerde dememe kanserinin genetik eğilim taşıyabileceği aklınızda olsun.
MEME KANSERİ-BESLENME İLİŞKİSİ
Beslenme-memekanseri ilişkisi çok önemli. Yanlış beslenme kansere yol açabilirken bilinçlibeslenme kanseri önleyebiliyor. Meme kanserine özel bir beslenme tipi yok.Bilinen genel önlemler bu konuda da geçerli. Prof. Dr. Erkan Topuz'a göre (KansereÇözüm Var/Hayy Kitap) karnabahar,beyaz lahana, kısacası lahanagiller, kuşkonmaz, kan portakalı, baklagiller,semizotu, ıspanak, pırasa, soğan, maydanoz, dereotu, tarhun ve karaturp memekanserinden korunmada faydalı olabilecek gıdalar. Erkan hoca listeye bulgurpilavı, kimyon ve baklagilleri de ilave etmiş. Benim favorim domates. Özellikle ısılişlemden geçmiş, (ısıtılmış, pişmiş, haşlanmış) hırpalanmış, örselenmişdomatesteki likopen bağırsaktan kolayca emiliyor ve kan likopen seviyesiniyükseltiyor. Hafifçe ısıtılmış domates, yemeklerde tencereye atılmış domatesparçaları, közlenmiş domates mükemmel seçimler olabilir. Domates, çorbası daiyi bir seçimdir. Reflünüz yoksa domatesin suyunu da içebilirsiniz. Ev yapımısalçada da bol miktarda likopen var, aklınızda olsun. PC:Likopen karotenoid grubu bir maddedir. Meme dokusunda birikip onu koruyabilengüçlü bir antioksidandır. Bir çeşit doğal kansersavar moleküldür! Domatestenbaşka kırmızı-pembe greyfurt, portakal ve karpuzda da var aklınızda olsun.
PROF. DR. OSMAN MÜFTÜOĞLU
