SOSYOLOG
TANIM
Sosyolog, insan toplulukları ve toplumsal kurumlar, bunların kökeni, gelişmesi, işlevi ve birbirleriyle ilişkileri, bu ilişkileri belirleyen ilke ve kurallar ile toplumsal sorunlar ve çözüm yolları konularında araştırmalar yapan, araştırma sonucunda edinilen bulguları yorumlayan ve önerilerde bulunan kişidir.
A- GÖREVLER
- Tarihsel belgeleri inceleyerek, gözlem ve görüşme gibi yöntemleri kullanarak; insan topluluklarının kökenini, gelişmesini, yaşayış tarzını ve sosyal ilişkilerini araştırır, çevreye, sosyal geleneklere, aile, din, eğitim gibi sosyal kurumlar ve diğer sosyal olaylara ilişkin bilimsel bilgiler toplar,
- Edinilen verileri ve sonuçları, istatistiksel olarak değerlendirir ve yorumlar,
- Toplumsal sorunları saptar, bilimsel sonuçlar çerçevesinde çözüm önerilerinde -bulunur,
- Bilimsel sonuçlar ile sorunlara ilişkin çözüm önerilerinin eğitimciler, yasa koyucular, planlama uzmanları ve sosyal sorunların çözümüyle uğraşan meslek elemanlarına, kurum ve kuruluşlara ulaşmasını sağlar, sonuçlarını izler.
B- MESLEĞİN GEREKTİRDİĞİ ÖZELLİKLER
Sosyolog olmak isteyenlerin;
- Normalin üstünde akademik yetenek düzeyine,
- Sözel akıl yürütme yeteneğine sahip,
- Toplumsal olaylara meraklı,
- Araştırma ve inceleme yapmaktan hoşlanan,
- Olaylar arasında bağlantılar kurabilen,
- Başkaları ile iyi iletişim kurabilen
kimseler olmaları gerekir.
C- ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI
Sosyologlar gözlem ve incelemelerini alanda, elde ettikleri bulguların değerlendirmesini büroda yaparlar. Çalışmalarında insanlarla etkileşim halindedirler. Sayısal bulgularını bilgisayar yolu ile değerlendirirler.
D- MESLEK EĞİTİMİ
MESLEK EĞİTİMİNİN VERİLDİĞİ YERLER
Mesleğin Eğitimi; Edebiyat ve Fen-Edebiyat Fakültelerinin Sosyoloji
Bölümlerinde verilmektedir.
ÖN EĞİTİMDE BAŞARILI OLUNMASI GEREKEN DERSLER
- Psikoloji, Sosyoloji, Matematik, Mantık, Felsefe, Tarih, Coğrafya, Türkçe derslerinde başarılı olması gerekmektedir.
MESLEK EĞİTİMİNE GİRİŞ KOŞULLAR
Mesleğin eğitimine girebilmek için,
- Lise veya dengi okul mezunu olmak,
- Öğrenci Seçme Sınavı’nda (ÖSS) “Sosyoloji” lisans programı için yeterli “Eşit Ağırlıklı (EA-2)” puan almak,
- Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) Tercih Bildirim Formunda Sosyoloji lisans programı ile ilgili bir yükseköğretim programını tercih etmek gerekmektedir.
Bu yükseköğretim programında öğrenim görmek isteyen adaylar liselerin “Sosyal Bilimler, Edebiyat, Sosyal Bilimler ve Edebiyat, Dil ve Edebiyat, Genel Kültür, Türkçe- Matematik, Sınıf Öğretmenliği” Alan/Kol/Bölümleri ile “Öğretmen Okulu ve Köy Enstitüsü” mezunları ÖSYM tarafından yapılan Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS) sınavı sonucunda diğer alanlardan mezun olanlara göre daha yüksek bir ağırlıklı puan elde etmekte ve öncelikle yerleştirilmektedir.
Ancak kendi alan/kol/bölümlerin dışında bir yüksek öğretim programlarını tercih eden adayların yerleşme şansı azalmaktadır.
Sosyal Bilimler, Sosyal Hizmet Ön Lisans programlarından mezun olanlar ÖSYM tarafından yapılan Dikey Geçiş Sınavına (DGS) girerek başarılı olmaları halinde “Sosyoloji” lisans programına dikey geçiş yapabilirler.
EĞİTİMİN SÜRESİ VE İÇERİĞİ
Meslek eğitim süresi 4 yıldır.
Eğitim süresince; Türk Dili ve Edebiyatı, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi, Yabancı Dil gibi genel kültür derslerinin yanı sıra eğitimin;
1. yılında; Kurumlar Sosyolojisi, Sosyolojiye Giriş, Küçük Gruplar Sosyolojisi, Türk Sosyoloji Literatürü,
2. yılında; Sosyal Bilimler Metodolojisi, Türkiye’nin Toplumsal yapısı, Aile Sosyolojisi, Sosyoloji Tarihi, Türkiye Sosyoloji Tarihi ve Araştırmaları,
3. yılında; Sosyal Tabakalaşma, Kent Sosyolojisi, Sosyal Bünye ve Makro Ekonomi, Ekonomik Sosyoloji, Organizasyon Prensipleri, Hukuk ve Suç Sosyolojisi, Sosyoloji Tarihi, Sosyoloji Semineri ve Araştırmaları,
4. yılında; Özel Öğretim Yöntemleri, Değişim Sosyolojisi, Sosyolojide Yöntem ve Tartışmaları, Türk Sosyologları ve Eserleri, Endüstri Sosyolojisi, Bilgi Sosyolojisi, Çağdaş Sosyoloji Teorileri, Sanat Sosyolojisi gibi meslek dersleri ile Psikoloji, Felsefe ve Sosyal Antropoloji alanlarının temel derslerini alırlar.
EĞİTİM SONUNDA ALINAN BELGE-DİPLOMA VE UNVAN
4 yıllık eğitimi bitirenler, "Lisans Diploması" ve "Sosyolog" ünvanını alırlar.
E- ÇALIŞMA ALANLARI VE İŞ BULMA OLANAKLARI
Sosyologlar, Devlet Planlama Teşkilatı, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Tarım Bakanlığı, Köy İşleri Bakanlığı, Orman Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı gibi kamu kuruluşları ile özel sektör kurum ve kuruluşlarının ilgili birimlerinde ve yayın kuruluşlarında çalışabilmektedirler. Bu meslekte çalışan bayanların oranı fazladır. Özellikle, sosyolog olarak iş bulma olanakları oldukça sınırlıdır.
Sosyologlar, eğitimleri süresince edindikleri bilgi, beceri ve iş alışkanlıklarını, herhangi bir işsizlik durumunda halkla ilişkiler ve tanıtım alanlarındaki araştırma çalışmalarına yönlendirebilirler. Ayrıca insan kaynakları faaliyetleri ile de ilgilenirler.
Ülkemizde, sosyal bilimler alanında daha çok, gelişmiş ülkelerin bulgularından yararlanma yoluna gidilmiş, ülkemiz için, çok sınırlı düzeydeki araştırma ve çalışmalarla yetinilmiştir. Ancak, Türkiye gibi çok hızlı bir toplumsal değişme ve gelişme sürecinde bulunan bir ülkede, toplum planlaması ve yapılan hizmetlerin sonuçlarının izlenmesi için, sosyologların çalışmalarına gereksinim olduğu anlaşılmıştır. Bu gereksinim çerçevesinde, çok yönlü mesleki gelişmelerin söz konusu olacağı ve ayrıca, verilerin istatistiksel olarak düzenlenmesinde bilgisayar kullanımının yaygınlaşacağı düşünülmektedir.
Milli Eğitim Bakanlığı ve Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK) işbirliği ile açılan/ açılacak olan Ortaöğretim alan Öğretmenliği Tezsiz Yüksek Lisans ya da Pedagojik Formasyon Programını başarı ile tamamlayan sosyoloji mezunları öğretmenlik yapabilirler.
F- EĞİTİM SÜRESİNCE VE EĞİTİM SONRASI KAZANÇ
EĞİTİM SÜRESİNCE
Öğrenciler, eğitimleri süresince çeşitli kurum ve kuruluşlar tarafından sağlanan kredi ve burslardan faydalanma olanaklarına sahiptirler. (Kredi ve Yurtlar Kurumu vb.)
EĞİTİM SONRASI
Fen-Edebiyat ve Edebiyat Fakülteleri Sosyoloji Bölümü mezunları işe ilk başladıklarında, kamu sektörüne ait kurum ve kuruluşlarda çalışmaları halinde, Devlet Memurları Kanunu'na dayanılarak Hükümet tarafından belirlenen ücreti (asgari ücretin yaklaşık iki katı), özel sektör kurum ve kuruluşlarında ise asgari ücretin yaklaşık üç katı ücreti alabilmektedirler. Uzmanlık alanları, işteki pozisyonları ve işletmenin yapısına göre bu ücrette artış olabilmektedir.
G- MESLEKTE İLERLEME
Lisans eğitiminden sonra alanlarında mastır (yüksek lisans) ve doktora eğitimi alarak akademik kariyer yapabilirler, yüksek öğretim kurumlarında araştırma görevlisi, doçent, profesör gibi unvanlarla öğretim üyesi olarak görev yapabilirler.
Sosyologlar, Genel Sosyoloji, Kurumlar Sosyolojisi, Uygulamalı Sosyoloji veya Sosyometri alanlarından birinde çalışmalarına ağırlık verebilirler. Aile, suçluluk, nüfus bilimi, endüstri ve tarım sorunları, köy-kent yerleşimi, sosyal ekoloji, siyaset ve hukuk sosyolojisi gibi konularda uzmanlaşabilirler.
Çalıştıkları kurum ve kuruluşlarda, uzman, danışman ve araştırmacı kadrolarında veya yönetici kademelerinde yer alabilirler.
BENZER MESLEKLER
- Sosyal Psikolog,
- Sosyal Antropolog,
- Sosyal Çalışmacı.
İ- DAHA AYRINTILI BİLGİ İÇİN BAŞVURULABİLECEK YERLER
- İlgili eğitim kurumları,
- Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü Ankara Meslek Danışma Merkezi,
Bünyesinde Meslek Danışma Merkezi Bulunan Türkiye İş Kurumu İl ve Şube Müdürlükleri
TANIM
Sosyolog, insan toplulukları ve toplumsal kurumlar, bunların kökeni, gelişmesi, işlevi ve birbirleriyle ilişkileri, bu ilişkileri belirleyen ilke ve kurallar ile toplumsal sorunlar ve çözüm yolları konularında araştırmalar yapan, araştırma sonucunda edinilen bulguları yorumlayan ve önerilerde bulunan kişidir.
A- GÖREVLER
- Tarihsel belgeleri inceleyerek, gözlem ve görüşme gibi yöntemleri kullanarak; insan topluluklarının kökenini, gelişmesini, yaşayış tarzını ve sosyal ilişkilerini araştırır, çevreye, sosyal geleneklere, aile, din, eğitim gibi sosyal kurumlar ve diğer sosyal olaylara ilişkin bilimsel bilgiler toplar,
- Edinilen verileri ve sonuçları, istatistiksel olarak değerlendirir ve yorumlar,
- Toplumsal sorunları saptar, bilimsel sonuçlar çerçevesinde çözüm önerilerinde -bulunur,
- Bilimsel sonuçlar ile sorunlara ilişkin çözüm önerilerinin eğitimciler, yasa koyucular, planlama uzmanları ve sosyal sorunların çözümüyle uğraşan meslek elemanlarına, kurum ve kuruluşlara ulaşmasını sağlar, sonuçlarını izler.
B- MESLEĞİN GEREKTİRDİĞİ ÖZELLİKLER
Sosyolog olmak isteyenlerin;
- Normalin üstünde akademik yetenek düzeyine,
- Sözel akıl yürütme yeteneğine sahip,
- Toplumsal olaylara meraklı,
- Araştırma ve inceleme yapmaktan hoşlanan,
- Olaylar arasında bağlantılar kurabilen,
- Başkaları ile iyi iletişim kurabilen
kimseler olmaları gerekir.
C- ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI
Sosyologlar gözlem ve incelemelerini alanda, elde ettikleri bulguların değerlendirmesini büroda yaparlar. Çalışmalarında insanlarla etkileşim halindedirler. Sayısal bulgularını bilgisayar yolu ile değerlendirirler.
D- MESLEK EĞİTİMİ
MESLEK EĞİTİMİNİN VERİLDİĞİ YERLER
Mesleğin Eğitimi; Edebiyat ve Fen-Edebiyat Fakültelerinin Sosyoloji
Bölümlerinde verilmektedir.
ÖN EĞİTİMDE BAŞARILI OLUNMASI GEREKEN DERSLER
- Psikoloji, Sosyoloji, Matematik, Mantık, Felsefe, Tarih, Coğrafya, Türkçe derslerinde başarılı olması gerekmektedir.
MESLEK EĞİTİMİNE GİRİŞ KOŞULLAR
Mesleğin eğitimine girebilmek için,
- Lise veya dengi okul mezunu olmak,
- Öğrenci Seçme Sınavı’nda (ÖSS) “Sosyoloji” lisans programı için yeterli “Eşit Ağırlıklı (EA-2)” puan almak,
- Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) Tercih Bildirim Formunda Sosyoloji lisans programı ile ilgili bir yükseköğretim programını tercih etmek gerekmektedir.
Bu yükseköğretim programında öğrenim görmek isteyen adaylar liselerin “Sosyal Bilimler, Edebiyat, Sosyal Bilimler ve Edebiyat, Dil ve Edebiyat, Genel Kültür, Türkçe- Matematik, Sınıf Öğretmenliği” Alan/Kol/Bölümleri ile “Öğretmen Okulu ve Köy Enstitüsü” mezunları ÖSYM tarafından yapılan Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS) sınavı sonucunda diğer alanlardan mezun olanlara göre daha yüksek bir ağırlıklı puan elde etmekte ve öncelikle yerleştirilmektedir.
Ancak kendi alan/kol/bölümlerin dışında bir yüksek öğretim programlarını tercih eden adayların yerleşme şansı azalmaktadır.
Sosyal Bilimler, Sosyal Hizmet Ön Lisans programlarından mezun olanlar ÖSYM tarafından yapılan Dikey Geçiş Sınavına (DGS) girerek başarılı olmaları halinde “Sosyoloji” lisans programına dikey geçiş yapabilirler.
EĞİTİMİN SÜRESİ VE İÇERİĞİ
Meslek eğitim süresi 4 yıldır.
Eğitim süresince; Türk Dili ve Edebiyatı, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi, Yabancı Dil gibi genel kültür derslerinin yanı sıra eğitimin;
1. yılında; Kurumlar Sosyolojisi, Sosyolojiye Giriş, Küçük Gruplar Sosyolojisi, Türk Sosyoloji Literatürü,
2. yılında; Sosyal Bilimler Metodolojisi, Türkiye’nin Toplumsal yapısı, Aile Sosyolojisi, Sosyoloji Tarihi, Türkiye Sosyoloji Tarihi ve Araştırmaları,
3. yılında; Sosyal Tabakalaşma, Kent Sosyolojisi, Sosyal Bünye ve Makro Ekonomi, Ekonomik Sosyoloji, Organizasyon Prensipleri, Hukuk ve Suç Sosyolojisi, Sosyoloji Tarihi, Sosyoloji Semineri ve Araştırmaları,
4. yılında; Özel Öğretim Yöntemleri, Değişim Sosyolojisi, Sosyolojide Yöntem ve Tartışmaları, Türk Sosyologları ve Eserleri, Endüstri Sosyolojisi, Bilgi Sosyolojisi, Çağdaş Sosyoloji Teorileri, Sanat Sosyolojisi gibi meslek dersleri ile Psikoloji, Felsefe ve Sosyal Antropoloji alanlarının temel derslerini alırlar.
EĞİTİM SONUNDA ALINAN BELGE-DİPLOMA VE UNVAN
4 yıllık eğitimi bitirenler, "Lisans Diploması" ve "Sosyolog" ünvanını alırlar.
E- ÇALIŞMA ALANLARI VE İŞ BULMA OLANAKLARI
Sosyologlar, Devlet Planlama Teşkilatı, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Tarım Bakanlığı, Köy İşleri Bakanlığı, Orman Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı gibi kamu kuruluşları ile özel sektör kurum ve kuruluşlarının ilgili birimlerinde ve yayın kuruluşlarında çalışabilmektedirler. Bu meslekte çalışan bayanların oranı fazladır. Özellikle, sosyolog olarak iş bulma olanakları oldukça sınırlıdır.
Sosyologlar, eğitimleri süresince edindikleri bilgi, beceri ve iş alışkanlıklarını, herhangi bir işsizlik durumunda halkla ilişkiler ve tanıtım alanlarındaki araştırma çalışmalarına yönlendirebilirler. Ayrıca insan kaynakları faaliyetleri ile de ilgilenirler.
Ülkemizde, sosyal bilimler alanında daha çok, gelişmiş ülkelerin bulgularından yararlanma yoluna gidilmiş, ülkemiz için, çok sınırlı düzeydeki araştırma ve çalışmalarla yetinilmiştir. Ancak, Türkiye gibi çok hızlı bir toplumsal değişme ve gelişme sürecinde bulunan bir ülkede, toplum planlaması ve yapılan hizmetlerin sonuçlarının izlenmesi için, sosyologların çalışmalarına gereksinim olduğu anlaşılmıştır. Bu gereksinim çerçevesinde, çok yönlü mesleki gelişmelerin söz konusu olacağı ve ayrıca, verilerin istatistiksel olarak düzenlenmesinde bilgisayar kullanımının yaygınlaşacağı düşünülmektedir.
Milli Eğitim Bakanlığı ve Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK) işbirliği ile açılan/ açılacak olan Ortaöğretim alan Öğretmenliği Tezsiz Yüksek Lisans ya da Pedagojik Formasyon Programını başarı ile tamamlayan sosyoloji mezunları öğretmenlik yapabilirler.
F- EĞİTİM SÜRESİNCE VE EĞİTİM SONRASI KAZANÇ
EĞİTİM SÜRESİNCE
Öğrenciler, eğitimleri süresince çeşitli kurum ve kuruluşlar tarafından sağlanan kredi ve burslardan faydalanma olanaklarına sahiptirler. (Kredi ve Yurtlar Kurumu vb.)
EĞİTİM SONRASI
Fen-Edebiyat ve Edebiyat Fakülteleri Sosyoloji Bölümü mezunları işe ilk başladıklarında, kamu sektörüne ait kurum ve kuruluşlarda çalışmaları halinde, Devlet Memurları Kanunu'na dayanılarak Hükümet tarafından belirlenen ücreti (asgari ücretin yaklaşık iki katı), özel sektör kurum ve kuruluşlarında ise asgari ücretin yaklaşık üç katı ücreti alabilmektedirler. Uzmanlık alanları, işteki pozisyonları ve işletmenin yapısına göre bu ücrette artış olabilmektedir.
G- MESLEKTE İLERLEME
Lisans eğitiminden sonra alanlarında mastır (yüksek lisans) ve doktora eğitimi alarak akademik kariyer yapabilirler, yüksek öğretim kurumlarında araştırma görevlisi, doçent, profesör gibi unvanlarla öğretim üyesi olarak görev yapabilirler.
Sosyologlar, Genel Sosyoloji, Kurumlar Sosyolojisi, Uygulamalı Sosyoloji veya Sosyometri alanlarından birinde çalışmalarına ağırlık verebilirler. Aile, suçluluk, nüfus bilimi, endüstri ve tarım sorunları, köy-kent yerleşimi, sosyal ekoloji, siyaset ve hukuk sosyolojisi gibi konularda uzmanlaşabilirler.
Çalıştıkları kurum ve kuruluşlarda, uzman, danışman ve araştırmacı kadrolarında veya yönetici kademelerinde yer alabilirler.
BENZER MESLEKLER
- Sosyal Psikolog,
- Sosyal Antropolog,
- Sosyal Çalışmacı.
İ- DAHA AYRINTILI BİLGİ İÇİN BAŞVURULABİLECEK YERLER
- İlgili eğitim kurumları,
- Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü Ankara Meslek Danışma Merkezi,
Bünyesinde Meslek Danışma Merkezi Bulunan Türkiye İş Kurumu İl ve Şube Müdürlükleri
