NEM VE YAĞIŞ
Suyun gaz hali olan ve hava nemi olarak ifade edilen su buharının serbest atmosferde yoğuşarak yeryüzüne düşmesi olayı olan yağış da iklimin çok önemli bir elemandır. Özellikle tarımın çok önemli olduğu Türkiye’de yağışlar daha fazla değer kazanır. Çünkü ülkemizde henüz yeteri kadar baraj, gölet ve sulama kanalı bulunmamakta, bunların sonucu olarak tarım, genellikle sulamasız (kıraç) olarak yapılmaktadır. Onun için özellikle ülkemizde tahıl tarımından sağlanan ürün miktarı, büyük ölçüde yağışa bağjıdır. Yağışın yeterli olduğu yıllarda tahıl üretimi nüfusumuza yetmekte, hattâ tahıl ihracatı bile yapılmaktadır. Buna karşılık kurak geçen yıllarda Türkiye, tahıl ithal etmek zorunda kalmak tadır. Bu yüzden ülkemizin ekonomisi yönünden de çok önemli olan yağışlann çeşitlerini ve özelliklerini incelemek gerekir.
Havanın değişik nedenlerle soğuması sonucu içindeki su buhannın kısmen yoğuşarak sıvı ve katı kümecikler haline gelmesiyle bulutlar oluşur. Bulutlan oluşturan su (katı ve sıvı) zerrecikleri hafif oldukları için, havada asılı olarak kalabilir. Ancak havanın daha da soğumasına ve yoğuşmanın devam etmesine bağlı olarak bu zerrecikler birleşerek büyürler. Böylece bulut içinde ağırlıkları artan damlacıklar, yer çekiminin etkisiyle hava i içinde askıda kalamayarak yere düşer. Havadaki su buhannın yoğuşarak yere düşmesi i olayına yağış denir. Yağış esnasında eğer hava sıcaklığı 0°C'nin üstünde ise yağış genellikle sıvı halde meydana gelir ki, bu yağış çeşidine yağmur denir.
Yurdumuzda görülen yağışların çoğu, yağmur şeklindedir. İçme, kullanma ve su- jj lama suyu ile yer altı ve yer üstü suyunun asıl kaynağı, çeşitli şekildeki yağıştan M dır. Hidroelektrik santrallerini çalıştıran sulann kaynağını da yağışlar oluşturur, m Hayvancılığımız için önemli olan çayır ve meralardaki otlar, yağış sularıyla yeşerir. jfl Bunca olumlu yönleri olan yağışların olumsuz yönleri de vardır. Eğer gerekli önlemler alınmazsa, özellikle sağanak şeklindeki yağmur yağışian toprak erozyonuna neden olur. 9 Ayrıca yine sağanak yağışlar sonucu oluşan seller, çeşitli can ve mal kaybına yol a|a«JH afete dönüşebilmektedir. Fazla yağışlar heyâlanların oluşmasına da neden olurlar.
Bulut seviyesinde hava sıcaklığı 0°C’nin altındaysa, yoğuşma buz kristalleri şeklinde olur. Eğer yeryüzündeki sıcaklık da 0°C’nin altında ise, yağış genellikle kar olarak düşer. Aksi halde bulutla yeryüzü arasındaki sıcaklık 0°C’nin üstüne çıkarsa, bulutta kar şeklinde oluşan yağış, yere yağmur olarak düşer.
Kar yağışları Türkiye için çok önemlidir. Çünkü yerde biriken kar örtüsü adeta bir su deposu gibidir. Yavaş yavaş eridiği için toprağı doygun hale getirir ve yer altı suyunu besler. Bu özelliğinden dolayı sel oluşumuna ve toprak erozyonuna da neden olmaz. Kışın toprakta filiz veya tohum halinde bulunan buğday ve arpanın üzerini adeta bir yorgan gjbt örterek onları dondan korur. Anîden artan hava sıcaklığı ve kar örtüsü üzerine yağan yağmura bağlı olarak meydana gelen hızlı kar erimeleri ise sellere neden olabilmektedir.
Dolu şeklindeki yağış ise, sıcaklığı 0 °C’nin altında olan bulut içinde şiddetli dikey hareketlerin olduğu zamanlarda oluşur. Bir katı yağış şekli olan dolu, kümülonimbus(Cb) bulutları içinde meydana gelir. Meyve ve sebzelerin zarar görmesine neden otan dolu yağışları, Türkiye’de genellikle ilkbaharda ve yaz başlangıcında görülür. Yeryüzünde ve atmosferin alt seviyelerinde hava sıcaklığı 0 C'nin üstünde olmasına rağmen, buz şeklinde olan dolu taneleri, iniş hızları yavaş olan gevşek kar taneleri gibi eriyerek yağmura dönüşememekte ve yere katı halde düşmektedir, Çarptığı cisimlere zarar vermeleri yanında, sıcak yeryüzünde kısa zamanda eriyerek suya dönüşen dolu taneleri, sellerin oluşumuna yol açarak büyük zararlara neden olmaktadır.
kaynak:
Cemalettin Şahin'in Türkiye Fiziki Coğrafyası kitabı
Türkiyede nem ve yağış hakkında bilgi
ülkemizde nem ve yağış
Suyun gaz hali olan ve hava nemi olarak ifade edilen su buharının serbest atmosferde yoğuşarak yeryüzüne düşmesi olayı olan yağış da iklimin çok önemli bir elemandır. Özellikle tarımın çok önemli olduğu Türkiye’de yağışlar daha fazla değer kazanır. Çünkü ülkemizde henüz yeteri kadar baraj, gölet ve sulama kanalı bulunmamakta, bunların sonucu olarak tarım, genellikle sulamasız (kıraç) olarak yapılmaktadır. Onun için özellikle ülkemizde tahıl tarımından sağlanan ürün miktarı, büyük ölçüde yağışa bağjıdır. Yağışın yeterli olduğu yıllarda tahıl üretimi nüfusumuza yetmekte, hattâ tahıl ihracatı bile yapılmaktadır. Buna karşılık kurak geçen yıllarda Türkiye, tahıl ithal etmek zorunda kalmak tadır. Bu yüzden ülkemizin ekonomisi yönünden de çok önemli olan yağışlann çeşitlerini ve özelliklerini incelemek gerekir.
Havanın değişik nedenlerle soğuması sonucu içindeki su buhannın kısmen yoğuşarak sıvı ve katı kümecikler haline gelmesiyle bulutlar oluşur. Bulutlan oluşturan su (katı ve sıvı) zerrecikleri hafif oldukları için, havada asılı olarak kalabilir. Ancak havanın daha da soğumasına ve yoğuşmanın devam etmesine bağlı olarak bu zerrecikler birleşerek büyürler. Böylece bulut içinde ağırlıkları artan damlacıklar, yer çekiminin etkisiyle hava i içinde askıda kalamayarak yere düşer. Havadaki su buhannın yoğuşarak yere düşmesi i olayına yağış denir. Yağış esnasında eğer hava sıcaklığı 0°C'nin üstünde ise yağış genellikle sıvı halde meydana gelir ki, bu yağış çeşidine yağmur denir.
Yurdumuzda görülen yağışların çoğu, yağmur şeklindedir. İçme, kullanma ve su- jj lama suyu ile yer altı ve yer üstü suyunun asıl kaynağı, çeşitli şekildeki yağıştan M dır. Hidroelektrik santrallerini çalıştıran sulann kaynağını da yağışlar oluşturur, m Hayvancılığımız için önemli olan çayır ve meralardaki otlar, yağış sularıyla yeşerir. jfl Bunca olumlu yönleri olan yağışların olumsuz yönleri de vardır. Eğer gerekli önlemler alınmazsa, özellikle sağanak şeklindeki yağmur yağışian toprak erozyonuna neden olur. 9 Ayrıca yine sağanak yağışlar sonucu oluşan seller, çeşitli can ve mal kaybına yol a|a«JH afete dönüşebilmektedir. Fazla yağışlar heyâlanların oluşmasına da neden olurlar.
Bulut seviyesinde hava sıcaklığı 0°C’nin altındaysa, yoğuşma buz kristalleri şeklinde olur. Eğer yeryüzündeki sıcaklık da 0°C’nin altında ise, yağış genellikle kar olarak düşer. Aksi halde bulutla yeryüzü arasındaki sıcaklık 0°C’nin üstüne çıkarsa, bulutta kar şeklinde oluşan yağış, yere yağmur olarak düşer.
Kar yağışları Türkiye için çok önemlidir. Çünkü yerde biriken kar örtüsü adeta bir su deposu gibidir. Yavaş yavaş eridiği için toprağı doygun hale getirir ve yer altı suyunu besler. Bu özelliğinden dolayı sel oluşumuna ve toprak erozyonuna da neden olmaz. Kışın toprakta filiz veya tohum halinde bulunan buğday ve arpanın üzerini adeta bir yorgan gjbt örterek onları dondan korur. Anîden artan hava sıcaklığı ve kar örtüsü üzerine yağan yağmura bağlı olarak meydana gelen hızlı kar erimeleri ise sellere neden olabilmektedir.
Dolu şeklindeki yağış ise, sıcaklığı 0 °C’nin altında olan bulut içinde şiddetli dikey hareketlerin olduğu zamanlarda oluşur. Bir katı yağış şekli olan dolu, kümülonimbus(Cb) bulutları içinde meydana gelir. Meyve ve sebzelerin zarar görmesine neden otan dolu yağışları, Türkiye’de genellikle ilkbaharda ve yaz başlangıcında görülür. Yeryüzünde ve atmosferin alt seviyelerinde hava sıcaklığı 0 C'nin üstünde olmasına rağmen, buz şeklinde olan dolu taneleri, iniş hızları yavaş olan gevşek kar taneleri gibi eriyerek yağmura dönüşememekte ve yere katı halde düşmektedir, Çarptığı cisimlere zarar vermeleri yanında, sıcak yeryüzünde kısa zamanda eriyerek suya dönüşen dolu taneleri, sellerin oluşumuna yol açarak büyük zararlara neden olmaktadır.
kaynak:
Cemalettin Şahin'in Türkiye Fiziki Coğrafyası kitabı
Türkiyede nem ve yağış hakkında bilgi
ülkemizde nem ve yağış
