OBUA
Obua genellikle abanozdan yapılır. Obuanın yukarıdan aşağıya doğru genişleyen “konik” bir yapısı vardır. Üst gövde alt gövde ve kalak olmak üzere üç bölümden oluşur. En üstte ince küçük metal bir boru bulunur. Bunun üzerine çift kamışlı ağızlık takılır. Bu kamışlar kargıdan yapılır. Ağız şekline göre yontulur. Çalınış sırasında ağızlık ağıza alınır. Çalıcının nefesi boru içindeki havayı titreştirerek ses elde edilir. Çalıcının sol eli yukarıda sağ eli aşağıda yere doğru az eğimli olarak tutulur.
Metal bir mekanizma obuanın gövdesindeki delikleri kapatarak çalıcıya kolaylık sağlar. Obuanın üzerindeki yardımcı perdeler ile triller ve grupettolar çalınır. 6 perde ve 12 yarım perde vardır. Üst gövdede daha tiz sesler oluşurken alt gövdede ise daha dolgun ve tombul sesler oluşur. Ses genişliği sol açkılı dizeğin altındaki ilk ek çizgi altına yazılan ‘si bemol’den dizeğin üstündeki dördüncü ek çizgiye yazılan ‘sol’e kadardır. Bu genişlik içinde diatonik ve kromatik tüm sesler elde edilir.
Obuada iki tane oktav perdesi vardır. Bu perdeler kullanıldığında birinci oktavdaki esas seslerin doğuşkanları elde edilir.
Tını Bölgeleri: değişik tını özelliği olan üç bölüme ayrılır.
1) Kalın ses bölgesi: Si bemol’den fa’ya kadar olan en kalın sesleri kaba madeni ve nezlelidir.
2) Orta ses bölgesi: Fa’dan bir oktav ve bir tam dörtlü yukarıya kadar obuanın en güzel ve en çok kullanılan sesleridir.
3) İnce ses bölgesi: Si bemol’ün incesindeki sesler zayıf soluk bir karakter kazanırlar. En incedeki birkaç ses sert ve elde edilmesi zor seslerdir.
TEKNİK ÖZELLİKLERİ:
Bağlı veya dilli her türlü pasaj tek dille hızlı çalınabilir. Ancak çok hızlı gösterişli ve parlak pasajlar obuanın tekniğine ve ses rengine uygun değildir. Küçük karakteristik ve cantabile ezgiler teknik ve ses rengi bakımından obuaya daha uygundur.
ORKESTRADAKİ GÖREVLERİ:
Orkestradaki en önemli görevi solo olarak geniş “cantabile” ezgileri çalmaktır. Kısa anlamlı ezgilerde sık sık yer verilir. Geri plan armonisinde diğer tahta üflemeli çalgılar ile dengeli kurulmuş akorlarda görev alır. Esprili bir etki için kalın seslerde “staccato” pasajlar verilebilir.
ÇEŞİTLERİ:
Korangle: Obuadan biraz büyük kalın sesli bir obuadır. Mekanizması ve tekniği obuayla aynıdır. Kalak bölümü ampulü andıran yumru biçimindedir. En üstteki kamışın takıldığı ince boru parçası çalıcıya doğru eğiktir. Çift kamışlı ağızlık obuanınkinden büyüktür. Aktarımlı bir çalgıdır yani yazılan ses duyulandan farklıdır. Do üflendiği zaman tam beşli aşağıdaki fa duyulur.
En kalın sesleri obua gibi kaba değil daha yumuşaktır. Bu yüzden orkestradaki en önemli görevi duygulu ve acılı pasajları solo olarak çalmaktır. Arka plan armonisinde diğer tahta üflemeliler ile görev alır.
Obua Damur: Obua ailesinden orkestrada sürekli olmayan ender kullanılan bir çalgıdır. Obuadan daha büyük korangleden daha küçüktür. Ses genişliği koranglenin aynısı kalak bölümü de korangledeki gibi yumru biçimindedir. Yazılı sesin küçük üçlü kalınını duyurur yani la çalgıdır. Ses rengi tüm ses genişliği içinde çok tatlı ve yumuşaktır.
Heykelfon: Çok ender kullanılan başka bir obua çeşididir. Ses genişliği korangle gibidir. Yazılı sesin bir oktav kalınını duyurur. Kalın seslerden yararlanmak için kullanılır.
KONSERVATUVARDA OBUA ÖĞRENİMİ:
1 yıl hazırlık
3 yıl lise
4 yıl lisans olmak üzere 8 yıldır.
Orta öğrenimde öğrenciye obuanın tarihçesi obuanın özellikleri nefes alma tekniği kamış üfleme obuadan ses çıkarma teknikleri çalıştırılır.
Öğrenci 1 oktav içindeki sesleri rahat çıkarmaya başlayınca metotlara geçilir. Temiz ve güzel bir obua tonu elde edilmeye çalışılır. Nüanslar öğretilir. Kamış yapımı çalışmalarına başlanır. Cümleler nüanslar ifade farkları üzerinde nefes çalışmaları yapılır.
Klasik romantik modern dönem eserleri incelenir. Aralarındaki farklar belirtilir. Öğrenci topluluk önünde çalmaya yönlendirilir. Kamış yapımının tüm ayrıntıları öğretilir.
Burundan nefes alma tekniği tanıtılır. Kondüsyon arttırma çalışmaları yapılır. Belleğin geliştirilmesine çalışılır. Orkestra soloları çalıştırılır. Korangle tanıtılır ve çalıştırılır. Orkestra eşliğinde konserler verilir. Resitaller yapılır.
Obua genellikle abanozdan yapılır. Obuanın yukarıdan aşağıya doğru genişleyen “konik” bir yapısı vardır. Üst gövde alt gövde ve kalak olmak üzere üç bölümden oluşur. En üstte ince küçük metal bir boru bulunur. Bunun üzerine çift kamışlı ağızlık takılır. Bu kamışlar kargıdan yapılır. Ağız şekline göre yontulur. Çalınış sırasında ağızlık ağıza alınır. Çalıcının nefesi boru içindeki havayı titreştirerek ses elde edilir. Çalıcının sol eli yukarıda sağ eli aşağıda yere doğru az eğimli olarak tutulur.
Metal bir mekanizma obuanın gövdesindeki delikleri kapatarak çalıcıya kolaylık sağlar. Obuanın üzerindeki yardımcı perdeler ile triller ve grupettolar çalınır. 6 perde ve 12 yarım perde vardır. Üst gövdede daha tiz sesler oluşurken alt gövdede ise daha dolgun ve tombul sesler oluşur. Ses genişliği sol açkılı dizeğin altındaki ilk ek çizgi altına yazılan ‘si bemol’den dizeğin üstündeki dördüncü ek çizgiye yazılan ‘sol’e kadardır. Bu genişlik içinde diatonik ve kromatik tüm sesler elde edilir.
Obuada iki tane oktav perdesi vardır. Bu perdeler kullanıldığında birinci oktavdaki esas seslerin doğuşkanları elde edilir.
Tını Bölgeleri: değişik tını özelliği olan üç bölüme ayrılır.
1) Kalın ses bölgesi: Si bemol’den fa’ya kadar olan en kalın sesleri kaba madeni ve nezlelidir.
2) Orta ses bölgesi: Fa’dan bir oktav ve bir tam dörtlü yukarıya kadar obuanın en güzel ve en çok kullanılan sesleridir.
3) İnce ses bölgesi: Si bemol’ün incesindeki sesler zayıf soluk bir karakter kazanırlar. En incedeki birkaç ses sert ve elde edilmesi zor seslerdir.
TEKNİK ÖZELLİKLERİ:
Bağlı veya dilli her türlü pasaj tek dille hızlı çalınabilir. Ancak çok hızlı gösterişli ve parlak pasajlar obuanın tekniğine ve ses rengine uygun değildir. Küçük karakteristik ve cantabile ezgiler teknik ve ses rengi bakımından obuaya daha uygundur.
ORKESTRADAKİ GÖREVLERİ:
Orkestradaki en önemli görevi solo olarak geniş “cantabile” ezgileri çalmaktır. Kısa anlamlı ezgilerde sık sık yer verilir. Geri plan armonisinde diğer tahta üflemeli çalgılar ile dengeli kurulmuş akorlarda görev alır. Esprili bir etki için kalın seslerde “staccato” pasajlar verilebilir.
ÇEŞİTLERİ:
Korangle: Obuadan biraz büyük kalın sesli bir obuadır. Mekanizması ve tekniği obuayla aynıdır. Kalak bölümü ampulü andıran yumru biçimindedir. En üstteki kamışın takıldığı ince boru parçası çalıcıya doğru eğiktir. Çift kamışlı ağızlık obuanınkinden büyüktür. Aktarımlı bir çalgıdır yani yazılan ses duyulandan farklıdır. Do üflendiği zaman tam beşli aşağıdaki fa duyulur.
En kalın sesleri obua gibi kaba değil daha yumuşaktır. Bu yüzden orkestradaki en önemli görevi duygulu ve acılı pasajları solo olarak çalmaktır. Arka plan armonisinde diğer tahta üflemeliler ile görev alır.
Obua Damur: Obua ailesinden orkestrada sürekli olmayan ender kullanılan bir çalgıdır. Obuadan daha büyük korangleden daha küçüktür. Ses genişliği koranglenin aynısı kalak bölümü de korangledeki gibi yumru biçimindedir. Yazılı sesin küçük üçlü kalınını duyurur yani la çalgıdır. Ses rengi tüm ses genişliği içinde çok tatlı ve yumuşaktır.
Heykelfon: Çok ender kullanılan başka bir obua çeşididir. Ses genişliği korangle gibidir. Yazılı sesin bir oktav kalınını duyurur. Kalın seslerden yararlanmak için kullanılır.
KONSERVATUVARDA OBUA ÖĞRENİMİ:
1 yıl hazırlık
3 yıl lise
4 yıl lisans olmak üzere 8 yıldır.
Orta öğrenimde öğrenciye obuanın tarihçesi obuanın özellikleri nefes alma tekniği kamış üfleme obuadan ses çıkarma teknikleri çalıştırılır.
Öğrenci 1 oktav içindeki sesleri rahat çıkarmaya başlayınca metotlara geçilir. Temiz ve güzel bir obua tonu elde edilmeye çalışılır. Nüanslar öğretilir. Kamış yapımı çalışmalarına başlanır. Cümleler nüanslar ifade farkları üzerinde nefes çalışmaları yapılır.
Klasik romantik modern dönem eserleri incelenir. Aralarındaki farklar belirtilir. Öğrenci topluluk önünde çalmaya yönlendirilir. Kamış yapımının tüm ayrıntıları öğretilir.
Burundan nefes alma tekniği tanıtılır. Kondüsyon arttırma çalışmaları yapılır. Belleğin geliştirilmesine çalışılır. Orkestra soloları çalıştırılır. Korangle tanıtılır ve çalıştırılır. Orkestra eşliğinde konserler verilir. Resitaller yapılır.