~meLek~
GalataSaray'ım
Öksürük bronşlarda ve hava yollarında bulunan reseptörlerin uyarılması sonucu ortaya çıkıyor. Bu bölgedeki mukusu ve yabancı cismi atmaya yönelik bir refleks olarak tanımlanıyor. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Tuna Gül Han genellikle geniz akıntısı gibi basit sorunlardan kaynaklanan öksürüğün akciğer enfeksiyonu gibi ciddi hastalıkların işareti de olabileceğine dikkat çekerek "Çocuklarda çok sık rastlanan öksürük; boğmaca zatürre bronşit ve larenjit gibi enfeksiyonların veya astımın da belirtisi olabiliyor. Dolayısıyla öksürük asla ihmal edilmemesi gereken bir belirti" uyarısında bulunuyor.
NE ZAMAN ALARMA GEÇMELİ?
Dr. Tuna Gül Han öksürükte alarma geçilmesi gereken durumları şöyle sıralıyor:
• Kriz şeklinde geliyorsa
• Tüm önlemlerinize rağmen 3 günden uzun sürüyorsa
• Şiddetleniyor ya da havlar tarzda oluyorsa
• Ateşle beraber seyrediyorsa
• Günlük aktiviteleri ve gece uykusunu etkiliyorsa zaman kaybetmeden doktorunuza başvurun.
• Ayrıca sık tekrarlayan ya da nefes alıp vermede sıkıntının eşlik ettiği öksürükler de astım belirtisi olabileceği için asla ihmal edilmemeli ve beklenmeden hekime başvurulmalı.
AMAÇ BASTIRMAK DEĞİL NEDENİNİ ORTADAN KALDIRMAK
Öksürükte dikkat edilmesi gereken en önemli şey gelişigüzel ilaç kullanmamak. Uzm. Dr. Tuna Gül Han ailelerin öksürük ilaçlarını doktor önerisi olmadan vermemeleri gerektiğine uyarısında bulunarak şunları söylüyor: "Çünkü öksürük bir hastalık değil reflekstir vücudun solunum yollarını temizleme ihtiyacı duyduğu anlamına gelir. Çocuk doktoru da öksürüğü bastırmak yerine buna yol açan nedeni bulup tedavi eder. Öksürük şurubu olarak bilinen ilaçların çoğu balgam söktürücü bir kısmı da öksürük reseptörlerini baskılayan ilaçlardır. Balgam söktürücü ilaçların bir özelliği de balgamı arttırmalarıdır. Doktor önerisi olmadan kullanıldıklarında enfeksiyonun gidişatını değiştirebilir ve solunum sıkıntısı gibi süreçlere neden olabilir.
ÖKSÜRÜK ŞURUPLARI 6 AYDAN KÜÇÜK BEBEKLERDE RİSKLİ
Özellikle 6 aydan küçük bebeklerin solunum kasları ve diyaframları erişkinler gibi güçlü olmadığı için öksürükleri etkin değildir. Soluk ve yemek borusu yerleşimlerinin erişkinden farklı olması nedeniyle bebekler öksürerek balgam çıkaramaz oluşan balgamı ancak yutarlar. Bu da enfeksiyon sırasında zaten görülen iştahsızlık ve bazen bulantıyı daha da arttırır. Öksürük şurupları sonrası bebekler çok daha zor nefes alıp vermeye balgam kusmaya başlayabilir.
ÇOCUKLAR NEDEN ÖKSÜRÜR?
Enfeksiyon: Okul çağı öncesi çocuklarda öksürüğün en sık nedenini grip larenjit ve farenjit gibi viral üst solunum yolu enfeksiyonları oluşturuyor.
Alerjik yatkınlık: Reaktif hava yolu hastalığı denilen alerjik yatkınlığı olan çocuklarda çok sık öksürük oluyor.
Burun tıkanıklığı: Burun tıkanıklığı akıntısı olan çocuklarda öksürük çok sık rastlanan bir semptom. Burunda fazla miktarda üretilen mukus boğazın arka kısmına akarak özelikle yatarken artan öksürüğe yol açabiliyor.
Yabancı cisim yutmak: Yabancı cisim aspirasyonu da sürekli öksüren özellikle de öksürüğün ani başladığı çocuklarda mutlaka akılda tutulmalı. Örneğin çocuk yemeğini yerken bir pirinç parçası ya da bir kuruyemişi yerken parçasını akciğerine aspire ettiği zaman bronşlarda durarak öksürüğü sürekli uyarıyor.
Ciddi nedenler: Öksürüğün nedeni olan diğer nadir problemler arasında ise tümör bazı yapısal anomaliler kistik fibroz ve immotil silya (solunum yollarında temizliği sağlayan tüysü hücrelerin hareket bozukluğu) sendromu denilen hastalıklar yer alıyor.
ÖKSÜRÜĞÜ DİNDİRMENİN PRATİK YOLLARI
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Tuna Gül Han çocuklarda öksürüğü dindirmenin yolları hakkında ise şu önerilerde bulunuyor:
BUNLARI YAPIN
Bol su verin: Öksürük şikayetinde bol su içilmesi balgamın daha kolay atılmasını sağlıyor. Su en iyi balgam söktürücüdür.
Kalorifer üzerine su dolu bir kap koyun: Özellikle kış aylarında iç mekanlardaki havanın kuru olması solunum yollarının kuruluğuna ve mukus kıvamının artmasına yol açıyor. Kalorifer veya soba üzerine koyacağınız su dolu bir kap oda nemini gerekli düzeyde tutar.
Yün ürünleri kullanmayın hayvan tüylerini temizleyin: Çocuğunuz alerjik yapılı ise yün atlet-yorgan-yastık-halı kullanmayın. Ayrıca evde evcil hayvan besliyorsanız tüylerini sık sık temizleyin.
1 yaşından büyükse ıhlamur içirin: Hem su takviyesi yapar hem de balgamı yumuşatır.
Yastığını yükseltin: Çocuğunuz uyurken düz zeminde yattığında öksürüyorsa yastığını biraz yükseltin.
Odasını her gün havalandırın: Toz ve mikropların havada yerleşmemesi ve temiz hava için çok önemli.
Burnunu sık sık tuzlu suyla temizleyin: Böylelikle burundaki salgıları mümkün olduğunca aspire edebilirsiniz.
BUNLARI YAPMAYIN
Evde sigara içmeyin: Çocuk olan evlerde sigara kesinlikle içilmemeli. Çünkü sigara dumanı solunum yolunun koruyucu mekanizmalarını bozuyor ve balgam üretimini artırıyor.
Buhar yapan cihazlar kullanmayın: Oda nemlendirmesinde kullanılan sıcak buhar cihazları kolay enfeksiyon barındırabiliyor. Soğuk buhar yapanları da suyun minerallerini bile havaya vererek akciğer hassasiyetini arttırıyor. Özellikle esanslı mentollü buharların kullanılması çocuklar için uygun değil.
Odasını uzun süre nemlendirmeyin: Oda çok kuru ise kısa süreli nemlendirebilirsiniz. Ancak çok uzun süre nemlendirdiğiniz zaman ev tozu akarlarının üretimi artıyor.
Oda ısısını arttırmayın: Sıcak havada solunum yollarını temizlemeyi sağlayan tüysü yapıların hareketleri yavaşlıyor.
NE ZAMAN ALARMA GEÇMELİ?
Dr. Tuna Gül Han öksürükte alarma geçilmesi gereken durumları şöyle sıralıyor:
• Kriz şeklinde geliyorsa
• Tüm önlemlerinize rağmen 3 günden uzun sürüyorsa
• Şiddetleniyor ya da havlar tarzda oluyorsa
• Ateşle beraber seyrediyorsa
• Günlük aktiviteleri ve gece uykusunu etkiliyorsa zaman kaybetmeden doktorunuza başvurun.
• Ayrıca sık tekrarlayan ya da nefes alıp vermede sıkıntının eşlik ettiği öksürükler de astım belirtisi olabileceği için asla ihmal edilmemeli ve beklenmeden hekime başvurulmalı.
AMAÇ BASTIRMAK DEĞİL NEDENİNİ ORTADAN KALDIRMAK
Öksürükte dikkat edilmesi gereken en önemli şey gelişigüzel ilaç kullanmamak. Uzm. Dr. Tuna Gül Han ailelerin öksürük ilaçlarını doktor önerisi olmadan vermemeleri gerektiğine uyarısında bulunarak şunları söylüyor: "Çünkü öksürük bir hastalık değil reflekstir vücudun solunum yollarını temizleme ihtiyacı duyduğu anlamına gelir. Çocuk doktoru da öksürüğü bastırmak yerine buna yol açan nedeni bulup tedavi eder. Öksürük şurubu olarak bilinen ilaçların çoğu balgam söktürücü bir kısmı da öksürük reseptörlerini baskılayan ilaçlardır. Balgam söktürücü ilaçların bir özelliği de balgamı arttırmalarıdır. Doktor önerisi olmadan kullanıldıklarında enfeksiyonun gidişatını değiştirebilir ve solunum sıkıntısı gibi süreçlere neden olabilir.
ÖKSÜRÜK ŞURUPLARI 6 AYDAN KÜÇÜK BEBEKLERDE RİSKLİ
Özellikle 6 aydan küçük bebeklerin solunum kasları ve diyaframları erişkinler gibi güçlü olmadığı için öksürükleri etkin değildir. Soluk ve yemek borusu yerleşimlerinin erişkinden farklı olması nedeniyle bebekler öksürerek balgam çıkaramaz oluşan balgamı ancak yutarlar. Bu da enfeksiyon sırasında zaten görülen iştahsızlık ve bazen bulantıyı daha da arttırır. Öksürük şurupları sonrası bebekler çok daha zor nefes alıp vermeye balgam kusmaya başlayabilir.
ÇOCUKLAR NEDEN ÖKSÜRÜR?
Enfeksiyon: Okul çağı öncesi çocuklarda öksürüğün en sık nedenini grip larenjit ve farenjit gibi viral üst solunum yolu enfeksiyonları oluşturuyor.
Alerjik yatkınlık: Reaktif hava yolu hastalığı denilen alerjik yatkınlığı olan çocuklarda çok sık öksürük oluyor.
Burun tıkanıklığı: Burun tıkanıklığı akıntısı olan çocuklarda öksürük çok sık rastlanan bir semptom. Burunda fazla miktarda üretilen mukus boğazın arka kısmına akarak özelikle yatarken artan öksürüğe yol açabiliyor.
Yabancı cisim yutmak: Yabancı cisim aspirasyonu da sürekli öksüren özellikle de öksürüğün ani başladığı çocuklarda mutlaka akılda tutulmalı. Örneğin çocuk yemeğini yerken bir pirinç parçası ya da bir kuruyemişi yerken parçasını akciğerine aspire ettiği zaman bronşlarda durarak öksürüğü sürekli uyarıyor.
Ciddi nedenler: Öksürüğün nedeni olan diğer nadir problemler arasında ise tümör bazı yapısal anomaliler kistik fibroz ve immotil silya (solunum yollarında temizliği sağlayan tüysü hücrelerin hareket bozukluğu) sendromu denilen hastalıklar yer alıyor.
ÖKSÜRÜĞÜ DİNDİRMENİN PRATİK YOLLARI
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Tuna Gül Han çocuklarda öksürüğü dindirmenin yolları hakkında ise şu önerilerde bulunuyor:
BUNLARI YAPIN
Bol su verin: Öksürük şikayetinde bol su içilmesi balgamın daha kolay atılmasını sağlıyor. Su en iyi balgam söktürücüdür.
Kalorifer üzerine su dolu bir kap koyun: Özellikle kış aylarında iç mekanlardaki havanın kuru olması solunum yollarının kuruluğuna ve mukus kıvamının artmasına yol açıyor. Kalorifer veya soba üzerine koyacağınız su dolu bir kap oda nemini gerekli düzeyde tutar.
Yün ürünleri kullanmayın hayvan tüylerini temizleyin: Çocuğunuz alerjik yapılı ise yün atlet-yorgan-yastık-halı kullanmayın. Ayrıca evde evcil hayvan besliyorsanız tüylerini sık sık temizleyin.
1 yaşından büyükse ıhlamur içirin: Hem su takviyesi yapar hem de balgamı yumuşatır.
Yastığını yükseltin: Çocuğunuz uyurken düz zeminde yattığında öksürüyorsa yastığını biraz yükseltin.
Odasını her gün havalandırın: Toz ve mikropların havada yerleşmemesi ve temiz hava için çok önemli.
Burnunu sık sık tuzlu suyla temizleyin: Böylelikle burundaki salgıları mümkün olduğunca aspire edebilirsiniz.
BUNLARI YAPMAYIN
Evde sigara içmeyin: Çocuk olan evlerde sigara kesinlikle içilmemeli. Çünkü sigara dumanı solunum yolunun koruyucu mekanizmalarını bozuyor ve balgam üretimini artırıyor.
Buhar yapan cihazlar kullanmayın: Oda nemlendirmesinde kullanılan sıcak buhar cihazları kolay enfeksiyon barındırabiliyor. Soğuk buhar yapanları da suyun minerallerini bile havaya vererek akciğer hassasiyetini arttırıyor. Özellikle esanslı mentollü buharların kullanılması çocuklar için uygun değil.
Odasını uzun süre nemlendirmeyin: Oda çok kuru ise kısa süreli nemlendirebilirsiniz. Ancak çok uzun süre nemlendirdiğiniz zaman ev tozu akarlarının üretimi artıyor.
Oda ısısını arttırmayın: Sıcak havada solunum yollarını temizlemeyi sağlayan tüysü yapıların hareketleri yavaşlıyor.
