Gece öksürüğüne ne sebep olur?
Pek çok sorun gece öksürüğünü tetiklese de gece öksürüğünün en yaygın iki belirtisi asit reflü ve burun akıntısıdır. Şöyle ki uyuyan kişi gündüz ayaktayken sahip olduğu yerçekimi avantajını kaybeder. Asit reflüsü olanlarda asit özofagusa geri döner, boğazı yakıp tahriş eder ve gece öksürüğüne neden olur. Bununla birlikte burun akıntısı şikayeti yaşayanlarda mukus üst solunum yoluna akarak öksürük refleksini harekete geçirilebilir.
Sigara içmek öksürüğe neden olur mu?
Sigara içen kişilerde zaman içinde sigara sayısının artmasına bağlı olarak bronşlar balgam üretmeye başlar. Bu durum sürekli devam ederse, öksürüğün artmasına ve kronik hale gelmesine neden olabilir. Bu hastalar öksürüklerinin yalnızca sigaraya bağlı oluştuğunu düşünerek, ciddiye almazlar. Ancak, balgamlarında kan gördüklerinde öksürüğün başka bir neden bağlı olduğundan şüphelenerek doktora başvururlar. Bu durum da öksürüğün altında yatan ciddi bir hastalığın teşhisini geciktirebilir.
Reflü ve öksürük ilişkisi
Klasik reflü belirtileri arasında; göğüste yanma, ağza asit gelmesi ve ağızda acı tat sayılabilir. Bu belirtilere eşlik edebileceği gibi, bazen öksürük reflünün tek habercisi olabilir. Reflüye bağlı öksürük çoğunlukla; çikolata, kahve, alkol, baharatlı ya da yağlı yiyecekler ile şiddetlenir. Özellikle yatınca ve geceleri öksürük artar. Reflü öksürüğe neden olabildiği gibi, öksürük de reflüyü arttırabilir. Ayrıca reflünün astımı tetikleyebilmesinin yanı sıra astımlı hastalarda da reflü daha sık görülmektedir.
Geniz akıntısı öksürük yapar mı?
Geniz akıntısı, sürekli boğazı temizleme isteğine neden olarak kişinin rahatsız olmasına yol açar. Geniz akıntısının içindeki bazı iltihabi maddeler boğazı tahriş ederek gece öksürüğüne neden olabilir. Uzun süreli öksürüklerin en sık nedenlerinden biri geniz akıntısıdır. Aşırı geniz akıntısı, ayrıca ses kısıklığı ve boğaz ağrısına da neden olabilir. Bunun yanı sıra akıntı genizde östaki borusuna yakın bir yerde birikip orta kulak enfeksiyonlarına ve sinüs kanallarını tıkarsa sinüs enfeksiyonlarına da yol açabilir.
Akciğer kanseri ve öksürük
Öksürük basit bir üst solunum yolu enfeksiyonuna bağlı olabileceği gibi, akciğer kanseri nedeniyle de ortaya çıkabilir. Bu nedenle uzun süreli öksürük şikayeti olan kişilerin mutlaka göğüs hastalıkları uzmanına başvurması önerilmektedir.
Koah ve astım da öksürüğe neden olur
3 haftadan daha uzun süre devam eden kronik öksürük, alt solunum yolları ile ilgili koach veya astım gibi ciddi ve kronik seyirli olabilecek hastalıkları akla getirmektedir. Bunun dışında kalan öksürük nedenleri arasında özellikle öksürüğe eşlik eden ateş, terleme, kilo kaybı gibi yakınmaların verem hastalığına işaret etme olasılığı yüksektir.
İlaçlar öksürüğe neden olabilir mi?
Kimi tansiyon ilaçları, öksürüğü tetikleyebilir. Bu ilaçları kullanan hastaların yaklaşık %10 ile 20’sinde inatçı öksürük görülmektedir. Öksürük, ilaca başladıktan sonra haftalar içinde olabileceği gibi, 1 yıl sonra bile öksürük başlayabilir.
Tiroit bezi iltihabı öksürüğe neden olabilir
Tiroit bezi iltihabı çok sık rastlanmasa da öksürüğe neden olabilir. Bu hastalıkta öksürük hırıltı bir seyir gösterir. Astım atağındaki kuru öksürük gibi de olabilir ve tedavi sonrası geriler.
Psikolojik nedenler öksürüğe neden olabilir
Psikojenik öksürük, “alışkanlık öksürüğü” veya “tik öksürüğü” olarak da isimlendirilir. Genellikle çocuk yaş grubunda veya ergenlik döneminde görülür. Kendiliğinden ortaya çıkabilir ve isteyerek yapılabilir. Keyif alınan bir aktivite sırasında ve gece veya gündüz uykularında öksürüğün kaybolduğu gözlenmiştir.
Öksürük çeşitleri nelerdir?
1. Kuru öksürük
Öksürükte balgam bulunmuyorsa bu kuru öksürük olarak tabir edilir ve boğazda gıcık bir his yaratır. Eğer ateş, mide bulantısı, halsizlik ile birlikte görülmüyorsa genellikle ciddi bir hastalık belirtisi olmasa da kuru öksürük özellikle nezle ve grip, farenjit, astım, geniz akıntısı, reflü, kalp yetmezliği, tüberküloz, akciğerde sıvı toplanması gibi durumlarda ortaya çıkar.
Kuru öksürük uzun süre geçmezse boğazda tahrişe ve akciğerlerde ağrıya yol açabilir. Şiddetli öksürük krizleri özellikle de kuru öksürükler, kişilerde krizlere neden olabilir. Kuru öksürük atakları zaman zaman baş ağrısı, baş dönmesi hatta bayılma ile sonuçlanabilir. Çok şiddetli öksürükler kasları yorabileceğinden kimi zaman idrarda kaçırmaya ve göğüs kafesinde ağrılı fıtıklara da yol açabilir.
2. Balgamlı öksürük
Eğer öksürükle birlikte balgam adı verilen sıvı geliyorsa buna ‘prodüktif öksürük’ denir. Sinüzit, bronşit veya sigara içimi ise balgamlı öksürüğe neden olabilir.
Ne yazık ki; özellikle sigara içen kişiler, öksürüğü ve balgamı sigara içmenin “normal” bir sonucu olarak kabul etmektedir. Oysa hem öksürük hem de balgam pek çok kronik ciddi hastalığın belirtisi olabilir. Bu hastalıklardan belki de en az bilineni bronşektazidir. Bunun için aslında sigara öksürüğü sanılan şikayet “bronşektazi”ye ait olabilir.
3. Alerjik öksürük
Öksürük vücudun savunma mekanizmasıdır ve solunum yollarının en üstünden en altına kadar herhangi bir noktadan kaynaklanabilir. Öksürüğü kesmek amacıyla ilaç kullanmak ve bu refleksi baskılamak çocuklarda çok tercih edilen bir uygulama değildir. Alerjen duyarlılığının neden olduğu öksürük şikayetlerinin önüne geçebilmek için öncelikle hangi alerjene karşı duyarlılığın olduğu tespit edilmelidir. Bunun için çeşitli laboratuvar testleri ve alerji deri testleri tanı koyma amacıyla uygulanabilmektedir. Alerjenin tanımlanmasından sonra uygun alerjenden kaçınma yöntemlerinin uygulanması, çevresel alerjen yükünü azaltacaktır. Ayrıca gerekli hallerde çeşitli semptom giderici ve koruyucu ilaçlar ve alerjene özgü immunoterapi (alerji aşı tedavisi) yöntemleri de tedavi basamaklarını oluşturmaktadır.
Öksürükle seyreden alerjik hastalıklar nelerdir?
Alerjik bronşiyal astım: Özellikle çocukluk çağında en sık görülen kronik solunum yolu hastalığıdır. Tekrarlayan öksürük atakları, özellikle gece ve egzersizle artan öksürük, hışıltı ve nefes darlığı ile kendini belli eder. Solunum sıkıntısına neden olabilir. Bu ataklar sırasında özellikle küçük havayolları daralmakta, ciddi solunum sıkıntısı ortaya çıkabilmektedir. Sıklıkla ev tozu akarları, polenler, hayvan tüy ve deri artıkları, küf mantarları ve hamam böceği astım ataklarını tetikleyen alerjenlerdir. Bunu yanı sıra üst solunum yolu enfeksiyonları da en önemli atak tetikleyicilerdendir.
Alerjik rinit (saman nezlesi): Alerjik rinit, tüm yıl boyu ya da mevsimsel olarak görülür. Mevsimsel alerjik rinitin en sık nedeni polen alerjisidir. Hastalarda sıklıkla ilkbahar aylarında gözlerde sulanma, kaşıntı ve üst hava yollarında da burun akıntısı, kaşıntısı ve tıkanıklığı ile hapşırık olarak klinik bulgu verir. Mevsimsel alerjik rintte ilkbahar ile birlikte ot, ağaç gibi bitkilerin polenlerinin artarak doğaya yayılması sorumludur. Tüm yıl boyunca süren alerjik rintte ise iç mekan alerjenleri önemli rol oynar.
Atopik dermatit ve besin alerjileri:Bebeklik egzaması olarak da bilinen atopik dermatit, çocukluk çağında hayatın en erken döneminde görülen alerjik hastalıklardandır. Atopik dermatiti olan bebeklerde eşlik eden besin alerjileri dikkat çekicidir. En önemli besin alerjenleri arasında inek sütü ve yumurta ön sıralarda yer alır. Bunları diğer besinler de izleyebilir. Yüzde, boyunda ve vücutta, kol ve bacaklarda kaşıntılı, kuru deri lezyonları tipiktir.
Besin alerjisi zaman zaman da sadece sindirim sistemini ilgilendiren bulgular verebilir. Beslenme problemleri, huzursuzluk, reflü, kabızlık, mukuslu ve kanlı kaka yapma besin alerjisi habercisi olabilir. Besin alerjileri ve atopik dermatit genel olarak tolerans gelişimi sonrasında iyileşir.
Saman nezlesi gibi mevsimsel alerjisi olanlara öneriler
Alerji toplumun %10 - %25 ini etkileyen bir hastaliktir. Alerji; burun akintisi, kuru öksürük, hapşırma, gözlerde yaşarmanın yanı sıra burun tıkanıklığına da neden olabildiğinden uyku düzeninin kalitesinin düşmesine sebep olabilmektedir. Öte yandan alerjisi olan kişilerde sinüzit, orta kulak enfeksiyonları ve astım gibi hastalıklar daha fazla görülebilir.
Havadaki alerjik olduğunuz maddelere maruz kaldığınızda saman nezlesi adı verilen durum meydana gelir. Bu durumu polenler de yol açabilir. Nitekim polenler nefesle birlikte alındığında partikülleri burunda ve boğazda kalabilirler. Ağızdaki tahriş, polen alerjisinin öksürüğe yol açmasına sebep olabilir.
Saman nezlesi gibi mevsimsel alerjiniz varsa:
- Havadaki alerjenlerin yüksek olduğu günler veya günün belirli saatlerinde (genellikle sabahları) içeride kalın.
- Pencereleri olabildiğince kapalı tutun. (Klima kullanılabilir)
- Dışarıdan hava çeken fanlar kullanılmamalı
- Eve dönüşte duş alınmalı ve kıyafetler değiştirilmeli
- Yıl boyunca alerji hastalığına maruz kalanların yastıklarını ve yataklarını toz akarı örtüleriyle örtmeleri, hava temizleyici kullanmaları önerilir.
Geçmeyen öksürükler astım habercisi midir?
Süregelen öksürük atakları, özellikle gece uykudan uyandırabilen ve sabaha karşı yoğunlaşan öksürükler, zaman zaman göğüsten duyulan hışıltı, hızlı soluk alıp verme, sıkışma hissi, küçük havayollarındaki duyarlılığın bir belirtisi, yaklaşmakta olan olası bir alevlenmenin habercisi olabilir. Alerjen duyarlılığı olan bireylerde üst solunum yolu enfeksiyonlarının akut alevlenmeleri tetiklediği birçok bilimsel çalışmada da gösterilmiştir.
Öksürük nasıl geçer?
Öksürük krizlerinin altında mikrobik bir hastalık yatıyorsa, enfeksiyon tedavisi, reflü için asit giderici tedavi, astımda nefes açıcı tedavi gibi nedene yönelik tedaviler uygulanır. Sonuç olarak, 3 haftayı geçen her öksürüğün mutlaka bir göğüs hastalıkları uzmanı tarafından değerlendirilmesi gerektiği akılda tutulmalıdır. Bunların dışında, özellikle bazı solunum yolu mikrobik hastalıkları sonrasında, bazen haftalarca (7-8 haftaya dek) uzayan kuru öksürük görülebilir. Bu tür bir öksürükte, uzman hekimler tarafından bronş genişletici tedavi önerilebilir. Öksürüğe neden olan hastalığın tanısında akciğer filminden başka, eğer hekim gerekli görüyorsa, solunum fonksiyon testi, sinüs filmi, reflü düşünülüyorsa endoskopi gibi tetkiklerden yararlanılabilir.
Mutlaka hekime başvurulması gereken durumlar nelerdir?
Öksürük tedavilerinde; öksürüğe neden olan hastalık tanısının gecikmemesi ve tedavi süresinin daha kısa sürmesi için ilaç veya şurup kullanımının mutlaka doktor kontrolünde olması gerekmektedir.
- Öksürük, 3 haftadan uzun sürüyor ve antibiyotik tedavisine cevap vermiyorsa,
- Öksürüğe yüksek ateş ve ciddi nefes darlığı eşlik ediyorsa,
- Balgamda kan görüldüyse mutlaka bir doktora başvurulması gerekir.
