e-PaCk
Forum Gururu
Osmanlı Devleti'ndeki Bazı Savaş ve Antlaşmaların Günümüzdeki Coğrafi Yerleri
Koyunhisar Savaşı (27 Temmuz 1301): Bugünkü Bursa ili içinde Yenişehir’in batısındadır. Bugün Çobanhisar denilen kalenin eski ismidir. Dönemin bir gözlemcisi olan Pahimeres, bu savaşı Bafeus olarak adlandırır. Ders kitapları ve diğer bazı tarih kitaplarında bu savaşın tarihi 1302 olarak gösterilir. Halil İnalcık ise, 1301’i kabul eder.
* * * *[bknz, Halil İnalcık, “Osman Gazi’nin İznik (Nicaea) Kuşatması ve Bafeus Savaşı”, Oktay Özel-Mehmet Öz (haz.), Söğüt’ten İstanbul’a, İstanbul 2000, içinde, s. 301-339.]
Palekanon [Maltepe] Savaşı (1329): Günümüzde İstanbul'da, Darıca ile Eskihisar arasında bulunduğu ileri sürülüyor. Aslında Maltepe denmesi yanlıştır. Yani İstanbul-Maltepe değil! tüm bunlar için bakın, İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, Ankara 1998, 7. baskı, I, 119-120.
Çamurlu-ova Savaşı (5 Temmuz 1413): Musa ve Mehmed Çelebiler arasındaki mücadele 5 Temmuz 1413'te Çamurluova Savaşı’na kadar devam etmiş ve bu savaşı kazanan Çelebi Mehmed, 5. Osmanlı padişahı olmuştur.
Çamurluova, Bulgaristan’da Samakov şehri civarındadır. Samakov ise, başkent Sofya'nın 50 km kadar güneydoğusundadır. Burada kardeşine yenilen Musa Çelebi Eflâk taraflarına kaçarken yakalanmış ve idâm edilip cenazesi Bursa’ya götürülmüştür. Musa Çelebi’nin Trakya’daki saltanatı iki buçuk yıl kadar devam etmiş ve onun tasfiyesiyle 10 sene, 11 ay, 8 gün süren ”Fetret Devri” sona ermiştir.
*bak. Necdet ÖZTÜRK, "Çelebi Mehmed'e Saltanat Yolunu Açan Olay: Çamurlu-ova Savaşı", Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, sayı: 1 (İstanbul 2000), s. 51-66.
Edirne-Segedin Antlaşması (12 Haziran 1444): Segedin (Szeged) bugünkü Macaristan'da bir kenttir.
Varna Savaşı (10 Kasım 1444): Macar, Leh, Papalık ve çeşitli Balkan milletlerinden oluşan, Jan Hunyadi komutasındaki Haçlı ordusu ile II. Murad önderliğindeki Osmanlı ordusu arasında bugünkü Bulgaristan'ın doğusunda, Karadeniz kıyısındaki Varna şehri yakınında yapılmış savaştır.
Sırpsındığı Savaşı (1364): Bugünkü Edirne'nin batısında Meriç Nehri kıyısında, Bulgaristan sınırına yakındır. Sırpsındığı, "Sırplar'ın yenildiği yer" demektir.
Çirmen Savaşı (1371): Edirne’nin kuzeybatısında, bugün Yunanistan sınırları içinde yer alan bir kasabadır.
* * * *[bknz, Yusuf Halaçoğlu, “Çirmen”, DİA, VIII, 341]
Otlukbeli Savaşı (11 Ağustos 1473): Bugünkü Erzincan'ın doğusunda bir ilçesidir. Savaş, Fatih Sultan Mehmed ile Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan arasında gerçekleşti.
Çaldıran Savaşı (23 Ağustos 1514): Van’ın 113 km kuzeyinde bugünkü Çaldıran ilçesi sınırlarında yer alan Çaldıran Ovası'nda yapılan savaştır. Çaldıran, Van ilinin (aslında Türkiye'nin) en soğuk ilçesi olup kışı 6 ay kar altında geçirmektedir. Temmuz ve Ağustos ayları hariç ısı geceleri sıfırın altındadır. İlçenin denizden yüksekliği (rakım) 2050 metredir (Kayseri-Erciyes Dağı'ndaki kayak merkezinin rakımı 2200 metredir). Çaldıran Savaşı'nın buradaki ovada yapıldığını bilsek de tarihçiler arasında görüş ayrılığı vardır. Nitekim ilçenin doğusunda bulunan İran sınırları içerisindeki yerleşim yerinin adı 2005 yılında Çaldıran diye değiştirilmiştir. Bu ilçede de biraz küçük olmakla birlikte ova mevcuttur. İranlılar Çaldıran Savaşı'nın kendi sınırları içerisindeki bu ovada yapıldığını iddia etmektedirler.
Osmanlı padişahı Yavuz Sultan Selim ile Safevi hükümdarı Şah İsmail arasında gerçekleşen savaşı Yavuz Sultan Selim kesin zaferle sonuçlandırdı.
Turnadağı Savaşı (Haziran 1515): Bugünkü Malatya’da, Elbistan’ın güneyindedir.
* * * *[bknz, İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, II, 273, Ankara 1998]
Merc-i Dabık Savaşı (24 Ağustos 1516): Yavuz Sultan Selim'in Mısır seferi sırasında Memluk Devleti ile yapılan birinci savaştır. Osmanlı ordusu ile Memluk ordusu arasında, Suriye'de Halep şehrinin kuzeyinde yapılan savaşı Osmanlılar kazandı.
Savaş sonucunda Suriye Lübnan ve Filistin Osmanlı tapraklarına katıldı.
Mohaç Meydan Savaşı (29 Ağustos 1526): Bugünkü Macaristan'dadır. Osmanlılar ve Macarlar arasında meydana gelen ve Macaristan Krallığı'nı sona erdiren savaştır. Dünyanın en kısa süren meydan muharebesi olduğu söylenmektedir (2 saat). Bu zaferden sonra tüm Macaristan Osmanlı hakimiyetine girdi.
Preveze Deniz Savaşı (27 Eylül 1538): Yunanistan'ın Adriyatik Denizi'ne kıyısı bulunan şehirlerinden birisidir. Preveze Zaferi'nden sonra Akdeniz, Türk gölü hâline geldi.
İnebahtı (Lepanto) Savaşı (7 Ekim 1571): Bugünkü Yunanistan’da, Mora Yarımadası’nı asıl Yunanistan’dan ayıran Rion Boğazı’nın kuzeyindedir.
* * * *[bknz, İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, III/1, 18, Ankara 1995; S. Soucek, “İnebahtı Savaşı (1571) Hakkında Bazı Mülâhazalar”, TED, 4-5, (İstanbul 1973-1974), s. 37; haritada yeri için bknz, Hüseyin Dağtekin, Genel Tarih Atlası, s. 49, 57-59, İstanbul 1997]
Vadilmehâzin Savaşı (4 Ağustos 1578): Bugünkü Cezayir’de, Kasr el-Kebir şehrinin 18 km kuzeyinde, Lukkos Vadisi’nin sağında bir ırmaktır. Bu muharebe Osmanlı tarihlerinde “Vadi’s-Sebil” veya “Kasrü’l-Kebir” muhârebesi diye zikredilmektedir. Bu savaşın mevkîi itibariyle Vadilmehâzin Irmağı boyunca vukû bulması nedeniyle “Vadilmehâzin Savaşı” diye söylenmesi daha uygundur.
* * * *[bknz, İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, III/1, 47 ve n1, Ankara 1995; İsmail Ceran, “Vâdilmehâzin Savaşı, 4 Ağustos 1578”, Belleten, LX/228, (Ankara 1996), s. 272-273; haritada yeri için bknz, Hüseyin Dağtekin, Genel Tarih Atlası, s. 56-57, İstanbul 1997]
Zitvatoruk Antlaşması (1606): Macaristan’ın kuzey sınırında Zitva suyunun Tuna’ya döküldüğü noktadadır.
Serav Barış Antlaşması (26 Eylül 1618): Bugünkü İran’da, Tebriz ile Erdebil arasında bulunan bir ovadır.
* * * *[bknz, İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, III/1, 68, Ankara 1995; Remzi Kılıç, XVI. ve XVII. Yüzyıllarda Osmanlı-İran Siyasî Antlaşmaları, s. 193, İstanbul 2001]
Hotin Antlaşması (6 Ekim 1621): Hotin, bugünkü Ukrayna'nın batısında bir şehirdir. Dinyester Nehri üzerindedir.
Kasr-ı Şirin Antlaşması (17 Mayıs 1639): Bugünkü Irak’ta, Bağdat’ın kuzeydoğusunda, Kasr-ı Şirin civarındaki Zohâb mevkîinde bulunan Osmanlı karargâhında barış antlaşması imzalanmış olduğu için bu tarihî belgeye Kasr-ı Şirin Muâhedesi denilmiştir. Kasr-ı Şirin Antlaşması’na Osmanlı tarafını temsilen Veziriazam Serdar Kemankeş Kara Mustafa, Safevîler tarafını da olağanüstü yetkilerle gönderilmiş murahhas Saru Han ile elçi Muhammed Kulu Han temsil etmiştir.
* * * *[bknz, Remzi Kılıç, XVI. ve XVII. Yüzyıllarda Osmanlı-İran Siyasî Antlaşmaları, s. 193, İstanbul 2001; Tahsin Ünal, IV. Murat ve Bağdat Seferi, s. 207-208, Ankara 2001; haritada yeri için bknz, Hüseyin Dağtekin, Genel Tarih Atlası, s. 52-53, İstanbul 1997]
Vasvar Antlaşması (1664): Bugünkü Macaristan’ın batı sınırları içindedir. Asıl muahede Vasvar merkeziyle onun batısındaki Sen Gotar mevkiî arasında Rab Nehri üzerinde bulunan Çakani köyü yakınında aktedilmişse de büyük bir kasaba olan Vasvar’a izafe olunmuştur.
* * * *[bknz, İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, III/1, 411, Ankara 1995]
Bucaş Antlaşması (18 Ekim 1672): Bugünkü Ukrayna'nın batısındadır.
Çehrin [Bahçesaray] Antlaşması (8 Ocak 1681): Bugünkü Ukrayna'da, Kırım Yarımadası'ndadır.
II. Viyana Kuşatması (14 Temmuz-12 Eylül 1683): Bugünkü Avusturya'nın başkentidir.
IV. Mehmet devrinde gerçekleşti. XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti ile Avusturya arasında yapılan savaşların en uzun süreni bu kuşatma ile başladı. Osmanlı başarısız oldu. Osmanlı'nın bu hezimeti Avrupa'da büyük bir sevinçle karşılandı. Artık Osmanlılar'ın yenilmez olmadıklarını gören Avrupa, karşı hücuma geçmeye başladı. Bu savaş sonucunda Osmanlı'nın gerileme devrine girdiği kabul edilmektedir.
Kuşatma sonrası kurulan Kutsal İttifak, Osmanlı-Kutsal İttifak Savaşları'na neden oldu.
Ciğerdelen Savaşı (7 Ekim 1683): Ciğerdelen Savaşı, bölge halkının "Parkany", Osmanlıların "Ciğerdelen" dedikleri, II. Dünya Savaşı'ndan sonra bugün kullanılan ismiyle Macaristan'daki Sturovo'da Osmanlı ordusu ve Alman-Leh ordusu arasında yapılan ve iki parçadan oluşan savaştır. İlk çatışma Sobieski'nin saldırısıyla başlamış ve Osmanlılar bu saldırıyı püskürtmüştür. İki gün sonraki ikinci çatışmada ise ittifak güçleri genel saldırı gerçekleştirmiştir ve Osmanlılar yenilmiştir.
Salankamen Savaşı (19 Ağustos 1691): Bugünkü Sırbistan-Karadağ'dadır.
Osmanlı ordusu ile Avusturya ordusu arasında meydana gelen ve Kutsal İttifak Savaşları'nın parçası olan bir savaştır. Osmanlı bu savaşta yenilmişir.
Karlofça Antlaşması (26 Ocak 1699): Bugünkü Yugoslavya’da, Sirem bölgesinde, Tuna Nehri’nin sağ kenarında küçük bir limandır. Bugün Sremski Karlovci adını taşır. *
* * * *[bknz, İsmet Parmaksızoğlu, “Karlofça”, İA, VI, 346; Abdülkadir Özcan, “Karlofça”, DİA, XXIV, 504; haritada yeri için bknz, Hüseyin Dağtekin, Genel Tarih Atlası, s. 54,58, İstanbul 1997]
Prut Antlaşması (21 Temmuz 1711): Bugünkü Romanya'da Prut Nehri boylarında savaş gerçekleşti ve antlaşma imzalandı. Prut Antlaşması ile Azak Kalesi Osmanlılar'a geri verildi.
Petervaradin Savaşı (5 Ağustos 1716): Petervaradin, bugünkü Sırbistan-Karadağ'da Tuna nehri kıyısında Novi Sad şehrinin karşısındadır.
Pasarofça Antlaşması (21 Temmuz 1718): Bugünkü Sırbistan-Karadağ'da, başkent Belgrad'ın doğusunda bir kenttir.
Küçük Kaynarca Antlaşması (21 Temmuz 1774): Kuzeydoğu Bulgaristan’da, Silistre’nin 24 km güneydoğusunda, Tuna Nehri’nin güney sahilinde, Dobruca sınırındadır.
* * * *[bknz, Akdes Nimet Kurat, Rusya Tarihi, s. 290, Ankara 1999; Cemal Tukin, “Küçük Kaynarca”, İA, VI, 1064]
Aynalıkavak Tenkihnâmesi (21 Mart 1779): İstanbul’da, Kasımpaşa ile Hasköy arasında, Haliç kıyısındaki kasr.
Ziştovi Antlaşması (4 Ağustos 1791): Bulgaristan’da, Romanya sınırına yakın Plevne ile Rusçuk şehirleri arasındadır.
Yaş Antlaşması (9 Ocak 1792): Romanya’nın kuzeydoğusunda, Moldovya bölgesindedir.
Hünkâr İskelesi Antlaşması (8 Temmuz 1833): Boğaz’ın Anadolu yakasında, Beykoz çayırının deniz kıyısındaki mesîre yeri.
Baltalimanı Ticaret Antlaşması (16 Ağustos 1838): İstanbul’da, Rumeli Hisarı’nın kuzeyinde bir semttir. Buradaki Baltalimanı Kasrı günümüzde Kemik Hastalıkları Hastanesi olarak hizmet vermektedir.
* * * *[bknz, Ayla Ödekan, “Baltalimanı Kasrı”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, II, 34-35]
Ayastefanos Antlaşması (3 Mart 1878): İstanbul’da, günümüzdeki ismi Yeşilköy’dür. 93 Harbi (1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı)'nin Osmanlı Devletinin yenilgisiyle sonuçlanmasından sonra imzalanmıştır. Ruslar, batıdan Yeşilköy'e (eski adı Ayastefanos), doğudan Erzurum’a kadar geldiler. Osmanlı Devleti, barış istedi. Rus orduları başkomutanı Nikolay, barış esaslarının mütarekeyle birlikte görüşülmesi şartıyla bu isteği kabul etti ve 3 Mart 1878’de İstanbul'un Yeşilköy semtinde ağır koşullar içeren bu antlaşma imzalandı. Ancak bu antlaşma ile Rusların bölgede tamamen hakim bir konuma gelmeleri Batılı devletleri telaşlandırdı. Zira Ruslar'ın, Bulgaristan yolu ile sıcak denizlere inmeleri, İngilizler'in Hindistan siyasetine ve Avusturya’nın Bosna-Hersek’i ilhakına set çekmiş olacaktı. Osmanlılar bu tepkilerden yararlanarak Kıbrıs’ın idaresini İngiltere’ye bırakmak koşuluyla Berlin’de yeni bir antlaşma (Berlin Antlaşması) zemini elde etmeye başardılar. Ayastefanos’un feci şartlarını hafifleten bu antlaşma ile Osmanlı Devleti'nin Balkanlar'daki hayatı bir müddet uzadı. Bu antlaşma Osmanlı devrinde Sevr Antlaşması gibi kağıt üzerinde kalan bir antlaşmadır.
* * * *[bknz, Necdet Sakaoğlu, “Ayastefanos Antlaşması”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, I, 467]
Berlin Antlaşması (13 Temmuz 1878): Osmanlı İmparatorluğu, Çarlık Rusyası, İngiltere, Almanya, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, İtalya ve Fransa arasında bugünkü Almanya'nın başkenti Berlin'de imzalanmıştır.
Reval Görüşmesi (6-7 Haziran 1908): Reval'in bugünkü ismi Tallin'dir. Bugünkü Estonya'nın başkentidir.
Ouchy [Uşi] Barış Antlaşması (15 Ekim 1912): Ouchy, İsviçre'nin Lousanne kentinde bir iskeledir.
Brest-Litovsk Antlaşması (3 Mart 1918): Polonya’nın doğu sınırında bir kent.
Mondros Ateşkes Antlaşması (30 Ekim 1918): Ege Denizi'nde Limni Adası'nda bir liman şehridir.
Sevres Barış Antlaşması (10 Ağustos 1920): Fransa'da, Paris'in Lousanne kentinin limanının ismidir. İtilâf Devletleri ile Osmanlı Devleti arasında imzalanmıştır. Yunanistan dışında hiçbir devlet tarafından onaylanmamış ve yürürlüğe girmemiştir. İtilaf Devletleri ile Türkiye arasındaki savaş hali, 24 Temmuz 1923'te imzalanan Lozan Barış Antlaşması ile sona ermiştir.
Mudanya Ateşkes Antlaşması (11 Ekim 1922):Marmara Denizi kıyısında, Bursa'ya bağlı ilçemizdir.
Lozan Barış Antlaşması (24 Temmuz 1923): İsviçre’nin Lausanne (Lozan) şehrinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi temsilcileriyle İngiltere, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya, Bulgaristan, Portekiz, Belçika, SSCB ve Yugoslavya temsilcileri tarafından, Lozan Üniversitesi salonunda imzalanmış barış antlaşmasıdır.
Sırpsındığı Savaşı (1364): Bugünkü Edirne'nin batısında Meriç Nehri kıyısında, Bulgaristan sınırına yakındır. Sırpsındığı, "Sırplar'ın yenildiği yer" demektir.
Edirne-Segedin Antlaşması (12 Haziran 1444): Segedin (Szeged) bugünkü Macaristan'da bir kenttir.
Mohaç Meydan Savaşı (29 Ağustos 1526): Bugünkü Macaristan'dadır.
Hotin Antlaşması (6 Ekim 1621): Hotin, bugünkü Ukrayna'nın batısında bir şehirdir. Dinyester Nehri üzerindedir.
Bucaş Antlaşması (18 Ekim 1672): Bugünkü Ukrayna'nın batısındadır.
Çehrin [Bahçesaray] Antlaşması (8 Ocak 1681): Bugünkü Ukrayna'da, Kırım Yarımadası'ndadır.
Pasarofça Antlaşması (21 Temmuz 1718): Bugünkü Sırbistan-Karadağ'da, başkent Belgrad'ın doğusunda bir kenttir.
