Osmanlıca'da Türetme Ekleri
Günümüzde hala bir kısmı kullanılan bu ekler kelimeye nasıl bir anlam katıyormuş, bakalım.
Osmanlıcada Kelime Türetme Ekleri
"alel" eki
kelimenin başına eklenir; x ile, x yoluyla anlamlarına gelir.
(bkz: alelacele)
(bkz: alelittifak)
"bila" eki
kelimenin başına eklenir; olumsuzluk anlamı verir. (-siz, -suz)
(bkz: bilaistisna)
(bkz: bilabedel)
"bî" eki
kelimenin başına eklenir. "bila" ekiyle aynı anlamı verir.
(bkz: bîçare)
(bkz: bîhaber)
"pür" eki
kelimenin başına eklenir. kelimeye olumlu anlam katar, güçlendirir.(-li, -lu)
(bkz: pürdikkat)
(bkz: pürkusur)
"bil" eki
kelimelerin başına eklenir. ile, olarak anlamlarını katar.
(bkz: bilbedahe)
(bkz: bilcümle)
"na" eki
zıt anlam ortaya çıkarır.
(bkz: namert)
(bkz: namaglup)
"ser" eki
baş anlamına gelir.
(bkz: serasker)
(bkz: serbest)
belki sergüzeşt de..
hersheys
"yek eki"
tek anlamına gelir.
(bkz: yekpare)
(bkz: yeksan)
(bkz: yeknesak)
(bkz: yegane)
(bkz: yekahenk)
(bkz: yekdest)
nukleer baslikli kiz
"kâr" eki
'yapan, eden' anlamını veren, farsça kökenli ektir.
(bkz: bestekâr)
(bkz: güftekâr)
(bkz: sahtekâr)
(bkz: hilekâr)
(bkz: günahkâr)
"Ane" eki
"ane" eki
sıfat ve zarf türetmede kullanılır.
(bkz: dostane)
(bkz: naçizane)
(bkz: cansiperane)
(bkz: azimkârane)
(bkz: amiyane)
"vari" eki
'tarzında, usülünde' anlamına gelir.
(bkz: amerikanvari)
(bkz: donkişotvari)
"endiş" eki
kelimenin sonuna eklenir. x için kaygılanan, x'i düşünen anlamını katar.
(bkz: hakendiş)
(bkz: gayrendiş)
ayrıca (bkz: endîşe)
"efşan" eki
kelimenin sonuna gelir. "saçan" anlamı katar.
(bkz: nurefşan)
(bkz: zerefşan)
"efzâ" eki
kelimenin sonuna gelir. "artıran" manasını katar.
(bkz: ferahefzâ)
(bkz: askefzâ)
"engiz" eki
kelimenin sonuna getirilir. "koparan, veren" manalarını katar.
(bkz: dehşetengiz)
(bkz: şevkengiz)
Günümüzde hala bir kısmı kullanılan bu ekler kelimeye nasıl bir anlam katıyormuş, bakalım.
Osmanlıcada Kelime Türetme Ekleri
"alel" eki
kelimenin başına eklenir; x ile, x yoluyla anlamlarına gelir.
(bkz: alelacele)
(bkz: alelittifak)
"bila" eki
kelimenin başına eklenir; olumsuzluk anlamı verir. (-siz, -suz)
(bkz: bilaistisna)
(bkz: bilabedel)
"bî" eki
kelimenin başına eklenir. "bila" ekiyle aynı anlamı verir.
(bkz: bîçare)
(bkz: bîhaber)
"pür" eki
kelimenin başına eklenir. kelimeye olumlu anlam katar, güçlendirir.(-li, -lu)
(bkz: pürdikkat)
(bkz: pürkusur)
"bil" eki
kelimelerin başına eklenir. ile, olarak anlamlarını katar.
(bkz: bilbedahe)
(bkz: bilcümle)
"na" eki
zıt anlam ortaya çıkarır.
(bkz: namert)
(bkz: namaglup)
"ser" eki
baş anlamına gelir.
(bkz: serasker)
(bkz: serbest)
belki sergüzeşt de..
hersheys
"yek eki"
tek anlamına gelir.
(bkz: yekpare)
(bkz: yeksan)
(bkz: yeknesak)
(bkz: yegane)
(bkz: yekahenk)
(bkz: yekdest)
nukleer baslikli kiz
"kâr" eki
'yapan, eden' anlamını veren, farsça kökenli ektir.
(bkz: bestekâr)
(bkz: güftekâr)
(bkz: sahtekâr)
(bkz: hilekâr)
(bkz: günahkâr)
"Ane" eki
"ane" eki
sıfat ve zarf türetmede kullanılır.
(bkz: dostane)
(bkz: naçizane)
(bkz: cansiperane)
(bkz: azimkârane)
(bkz: amiyane)
"vari" eki
'tarzında, usülünde' anlamına gelir.
(bkz: amerikanvari)
(bkz: donkişotvari)
"endiş" eki
kelimenin sonuna eklenir. x için kaygılanan, x'i düşünen anlamını katar.
(bkz: hakendiş)
(bkz: gayrendiş)
ayrıca (bkz: endîşe)
"efşan" eki
kelimenin sonuna gelir. "saçan" anlamı katar.
(bkz: nurefşan)
(bkz: zerefşan)
"efzâ" eki
kelimenin sonuna gelir. "artıran" manasını katar.
(bkz: ferahefzâ)
(bkz: askefzâ)
"engiz" eki
kelimenin sonuna getirilir. "koparan, veren" manalarını katar.
(bkz: dehşetengiz)
(bkz: şevkengiz)
