Osmanlı'da Ramazan Gelenekleri

Osmanlı döneminde Ramazan ayı'nın gelmesini dört gözle ve büyük bir heyecan içerisinde bekleyen Osmanlıların, Osmanlı sarayında uyguladığı Ramazan gelenekleri nasıldır? İşte, Osmanlı’da Ramazan gelenekleri…



11 ayın sultanı olan Ramazan ayı her dönemde maneviyat bakımından zengin olan aylardan biridir. Osmanlı döneminde heyecan içerisinde beklenen Ramazan ayında, Ramazan’ın habercilerinden hilali müjdeleyenlere 150’şer kuruş verilirdi. Osmanlı'da ramazan gelenekleri ve adetleri nasıldır? Tüm yönüyle Ramazan ayında sergilenen Osmanlı adetlerini sizlerle paylaşıyoruz...

ZİMEM (VERESİYE) DEFTERİ​

Osmanlı’da Ramazan ayında zenginler, hiç tanımadıkları yerlerde bakkal, manav gibi mekanlara girerek onlardan veresiye defterini talep ederdi. Baştan, sondan ve ortadan rastgele sayfaları seçerek, “Silin borçlarını… Allah kabul etsin” derlerdi, Borcu ödenen kişiler ve ödeyenler kimin borçtan kurtulduğunu ve kimin kurtardığını bilmezdi.

YAZ TATİLLERİ ÜÇ AY​

Osmanlı Devleti’nde medreselerde yaz tatilleri Üç Aylar'da verilir ve cerre çıkılırdı. Bu tatillerde seçilmiş medrese talebelerini, hem kendi bilgilerini tazelemek, hem de dinsel konularda halkı aydınlatmak için İmparatorluğun farklı kesimlerine gönderilirlerdi.

İFTAR VAKİTLERİ KAPILAR AÇIK​

Osmanlı’da Ramazan ayında halk, yakınlarına iftar vermeyi büyük bir ibadet kabul eder ve misafir ağırlamak için yarışa girerlerdi. Ramazan boyunca iftar vakitlerinde kapılar açık tutulurdu. Böylece yolda kalan ve ister tanıdık olsun ister olmasın herkes bu ikramdan nasibini alırdı.

ARİFE ÇİÇEĞİ​

Osmanlı’da bayramların özellikle çocuklar için ayrı bir önemi vardır. Bayramlıklarıyla sokakta dolaşan çocuklara “arife çiçeği” adı verilirdi.Osmanlı’dan gelen “Arife Çiçeği” anlamı ise; bayramdan birkaç gün önce yapılan alışverişin ardından çocukların sabırsızlanarak giysilerini bayramdan bir gün öncesine denilirdi.

PADİŞAH TEBRİĞİ​

Osmanlı’da bayram, Sultanın bayram namazı için camiye adım atmasıyla başlardı. Namazdan sonra saraya dönen padişah önce annesinin elini öpüp ardından diğer aile üyeleriyle bayramlaşırdı. Padişah, bayram tebriğinin ardından işlemeli keselerle çocuklara para saçılır ve çocuklar sevindirilirdi.

YÜRÜME EDEBİ​

Merdivenden erkek arkadan bayan önden çıkardı; hem hanımını korumak hem de hanımı düşerse tutabilmek için. Aynı sebeple merdivenden inerken ise erkek önden inerdi. Yolda küçük, büyüğünün önünden gitmezdi.

KAPI TOKMAĞI​

Ramazan ayında kapıya gelen bayan ise ince tokmak, erkek ise kalın tokmakla vurulurdu. Bu nedenle kapıda iki adet tokmak bulunmaktaydı. Kapıyı açacak olan kimse ona göre hazırlıklı giderdi.

OSMANLI'DA KAHVE KÜLTÜRÜ​

Osmanlı kahvehaneleri, edebi konuşmaların, tarih sohbetlerinin yapıldığı ve şiir hikayelerin okunduğu kültür alışverişinin yapıldığı yerlerdi.

PENCERE ÖNÜNE KONAN ÇİÇEK​

Ramazan ayında pencere önüne konan sarı çiçek; evde hasta birinin olduğuna ve kırmızı çiçek ise gelinlik çağına gelmiş bekar bir kızın olduğuna işarettir.

RAMAZANDA AÇLIK TESTİ​

Misafirlere kahve yanında su ikram edilirdi. Bunun nedeni ise misafir tok ise kahveyi içer aç ise suyu tercih ederdi.

DİŞ KİRASI​

Ramazan ayına mahsus olmakla beraber başka ziyafetlerde de uygulanan 'Diş Kirası', iftara davet edilen davetlilere, iftar davetinden ayrılırlarken bir hediye vermek olarak Osmanlı adetlerinin listesinde yerini almıştır.

Osmanlı devri, Ramazan ayının gelmesini büyük bir coşkuyla karşılayan bir dönemdi. Bu özel aya dair Osmanlı sarayında uygulanan gelenekler oldukça ilginç ve anlamlıydı. İşte bazı Osmanlı Ramazan gelenekleri:

ZİMEM (VERESİYE) DEFTERİ: Zenginler, Ramazan ayında tanımadıkları yerlerdeki esnafın veresiye defterini isteyerek rastgele sayfaları seçer ve borçları silerlerdi.

YAZ TATİLLERİ ÜÇ AY: Yaz tatilleri Üç Aylar'da verilir ve medrese talebeleri farklı bölgelere gönderilerek hem bilgilerini tazelemek hem de halkı aydınlatmak için çalışırlardı.

İFTAR VAKİTLERİ KAPILAR AÇIK: Ramazan boyunca iftar vakitlerinde kapılar açık tutulur ve herkesi misafir etmek büyük bir ibadet olarak kabul edilirdi.

ARİFE ÇİÇEĞİ: Çocuklar için bayramlar ayrı bir önem taşır, bayramlık giysilerini giyen çocuklara "Arife Çiçeği" adı verilirdi.

PADİŞAH TEBRİĞİ: Padişah, bayram namazını kıldıktan sonra ailesine bayramlaşır, çocuklara para dağıtır ve bayramı kutlardı.

YÜRÜME EDEBİ: Osmanlı'da yürürken, erkeklerin bayanlardan önce ve arkalarında gitmeleri, hanımlarını koruma amacı taşırdı.

OSMANLI'DA KAHVE KÜLTÜRÜ: Osmanlı kahvehaneleri, edebi sohbetlerin, tarih konuşmalarının ve kültürel etkileşimlerin yaşandığı önemli mekanlardı.

Bu gelenekler, Osmanlı toplumunda Ramazan ayının anlamını ve önemini yansıtan özel uygulamalardı. Ramazan ayının getirdiği manevi atmosfer, Osmanlı döneminde özel bir coşku ve dayanışma duygusuyla yaşanırdı.