Otomasyon nedir ?
Otomasyon, bir işin insan ile makine arasında paylaşılmasıdır.
Toplam işin paylaşım yüzdesi otomasyonun düzeyini belirler. İnsan gücünün yoğun olduğu otomasyon sitemleri yarı otomasyon, makinenin yoğun olduğu sitemler de tam otomasyon olarak adlandırılırlar. Sanayi devriminin başlangıcının aksine yakın geçmişimizde üretmek tek başına yeterli olmaktan uzaklaştı. Tüm dünyanın açık bir pazar haline geldiği rekabetçi koşullarda üretimi; hızlı, standart, güvenli, nihayet verimli kılmak, bir zorunluluk haline geldi. Endüstride bu zorunluluğun karşılığı şüphesiz ki otomasyondur.
Otomasyon'un Avantajları Ve Dezavantajları
Örneğin bir fabrikada kullanılan otomasyon sistemini göz önüne alacak olursak, burada her şeyin esnek ve kontrol edilebilir olması yöneticinin işine gelmektedir. Çünkü bilgisayar ekranında sisteminin işleyişini, eğer varsa arızanın yerini, üretilen ürün miktarını v.b. fabrikayı ilgilendiren bir çok bilgilere erişim ve kontrol kolaylığı sağlar.
Bu faydalar da işletmeye zaman, kalite, maliyet, hız ve kâr olarak geri dönmektedir.
Bu sistemlerin en büyük dezavantajı ilk kurulumunun maliyetli oluşudur. Bu maliyet de uzun vadede çoğu otomasyon sistemlerinde kendini amorti etmektedir. Bir diğer zararı ise fabrikalara giren bu otomasyon sistemleri fabrika çalışanlarının sayısında azalmaya sebep olmaktadır.
Bankamatik
ATM (İngilizce Automated Teller Machine kısaltması), ticari bankalar tarafından kullanılmakta olan bir dağıtım kanalı. Önceleri sadece para ödeme ve ekstre basma gibi hizmetler sunabilirken, günümüzde, para yatırma, EFT, fatura ödeme ve yatırım gibi birçok konuda müşterilere hizmet vermektedir.
Tam anlamı ile ATM sayılabilecek ilk cihaz 27 Haziran 1967 tarihinde De La Rue firmasınca Barclays Bank için üretilerek, Londra'nın Enfield kasabasında hizmete sunulmuştur.
Çoğunlukla üzerinde manyetik bir banda sahip plastik kartlar ile işlem yapılabilen bankamatiklerde işlemlere başlanmadan önce kullanıcıdan karta ait şifre talep edilerek güvenli giriş temin edilmektedir. Zaman içinde, bankamatik cihazlarına kartsız işlem menüleri de dahil edilmiştir.
ATM cihazı Türkiye'ye ilk defa 1982 yılında İş Bankası tarafından, Bankamatik ismiyle kurulmuştur.
Bina otomasyonu
Bina otomasyonu, yüksek modern yapılarda veya küçük, fakat lüks villalarda, çalışmakta olan elektrikli sistemlerin otomatikleştirilmesi için yapılan yazılımsal ve donanımsal işleri kapsayan bir kavram olarak görülebilir.
Uygulama alanları
Çok farklı uygulama alanları, tipleri ve kapsamları mevcuttur. Yüksek modern binalarda veya büyük alışveriş merkezlerinde, merkezi havalandırma sistemlerinin sıcaklık ve nem gibi parametre kontrolleri ile ilgili cihazların çalışma zamanlarının programlanması bu örneklerden biridir. Genel kurulum amacı binalarda kullanılan ısıtma soğutma ekipmanlarının kapasite kontrollerini yaparak enerji tasarrufu elde etmektir, bazı hesaplamalara göre kurulumu yapılan "Bina Otomasyonu Sistemi" altı ile sekiz ay arasında kurulum maliyetlerini amorte etmektedir.
Başka bir uygulama alanı da villalar gibi lüks isteyen müşterilerin taleplerini karşılamaktır. Bu tip uygulamalarda merkezi ısıtma-soğutma ekipmanlarının kapasite kontrollerinin yanında aynı zamanda örneğin perdelerin, aydınlatma sisteminin, havalandırmanın uzaktan bir kumanda ile açılıp kapatılması gibi isteklerin karşılanmasıdır.
Robot
Robot, otonom veya önceden programlanmış görevleri yerine getirebilen elektro-mekanik bir cihazdır. Robotlar doğrudan bir operatörün kontrolünde çalışabildikleri gibi bağımsız olarak bir bilgisayar programının kontrolünde de çalışabilir. Robot deyince insan benzeri makineler akla gelse de robotların çok azı insana benzer.
Günümüzde robotların en büyük kullanım alanı endüstriyel üretimdir. Özellikle otomotiv endüstrisinde çok sayıda robot kullanılır. Bunların çoğu kol şeklindeki robotlardır. Bunlar parçaları monte eden, birleştiren, kaynak ve boya yapan robotlardır.
Evlerde robot kullanımı giderek artmaktadır. Evlere giren ilk robotlar Furby, AIBO gibi oyuncaklardır. Başta ABD'de olmak üzere ev işlerine yardımcı olan robotların kullanımı da giderek yaygınlaşmaktadır. Yerleri kendi kendine süpüren robot elektrik süpürgeleri büyük talep görmektedir.
Otomat
Otomat, otomatik olarak ardışık veya döngüsel işlemleri gerçekleştirebilen mekanik veya elektro-mekanik düzenektir.
1920 yılında robot kelimesi kullanılmaya başlamadan önce robotlar için de otomat kelimesi kullanılmaktaydı.
Yaygın kullanımı ile otomatlar, kamuya açık alanlarda, örneğin gazete, meşrubat veya bisküvi satışı için kullanılan makinelerdir.
OLE for Process Control
(ks. OPC), Object Linking and Embedding (OLE) for Process Control (Türkçe: Süreç Otomasyonunda Nesnelerin İlişkilendirilmesi ve Bağdaştırılması).
1996 yılında, bir kaç tane endüstriyel cihaz üreticisinin öncülüğünde, veri haberleşmesi üzerine ilk standart (OPC Data Access)yayınlanmıştır. Düzenleme, farklı marka endüstriyel kontrol cihazlarının gerçek zamanlı veri haberleşmesi ihtiyacından doğmuştur.
İlk sürüm yayınlandıktan sonra, OPC Derneği (OPC Foundation) kurularak, standartların tek elden kontrolü ve denetlenmesi sağlanmış ve o zamandan bu yana standartlar gelişerek çoğalmıştır. OPC standartları günümüzde farklı marka endüstriyel kontrol cihazlarının (PLC, DCS)haberleşmesinden, veritabanlarına bilgi aktarımına, raporlama yazılımlarından SCADA yazılımlarına kadar bir çok uygulamada kullanılmaktadır.
CAN (Controller Area Network),
CANopen’ın fiziksel katmanını oluşturan ve otomotiv otomasyonunda kullanılmak üzere Bosch firması tarafından geliştirilen bir seri ağ teknolojisidir. Özellikle Avrupa’da üretilen arabalar için geliştirilmişse de, endüstriyel otomasyonda ve diğer pek çok sektörde tutulan bir ağ olmuştur. İletişim, değişik elektronik modüller arasında elektriksel gürültülerden dolayı oluşabilecek hatalardan etkilenmeyecek CAN-Hi ve CAN-Lo olmak üzere iki ayrı kablo ve çok güvenli bir protokol sayesinde sağlanır. Ayrıca bu şebekenin bir özelliği de modern otomotiv sistemlerinde hayati önem taşıyan hava yastığı, fren, ABS gibi yolcu güvenliğini ilgilendiren modüllere önem sırasına göre bağlantı önceliği tanımasıdır.
CAN, çift burulmuş kablolu, half duplex, yüksek hızlı bir ağ sistemidir. Mikrodenetleyiciler arasında gerçek zamanlı iletişim de dahil pek çok ihtiyaca cevap verir. RS232 gibi geleneksel seri iletişim yöntemlerinden çok daha performanslı ve uygun maliyetlidir. Örnek olarak, TCP/IP büyük miktarda veri taşımak için, CAN ise gerçek zamanlı ihtiyaçlar için tasarlanmıştır ve 1 MBit/saniye baud oranıyla 100 MBit/saniyelik TCP/IP bağlantısını tepkime süresinin kısalığı, hata tespiti ve hızlı hata düzeltmesiyle kolayca yener.
Motorola, Philips, Intel ve Infineon gibi pek çok büyük yarıiletken üreticisi firma CAN entegreleri satmaktadır ve milyonlarcasının otomobillerde kullanılması, entegrelerin fiyatlarının düşüklüğünü ve uzun vadeli geçerliliğini garantilemektedir. RS232/485 seri iletişimini desteklemek için mikrodenetleyicilerine UART (Universal asynchronous receiver/transmitter)# entegre eden çoğu yarıiletken üretici artık bunun yerine CAN kullanmaktadır.
Otomasyon, bir işin insan ile makine arasında paylaşılmasıdır.
Toplam işin paylaşım yüzdesi otomasyonun düzeyini belirler. İnsan gücünün yoğun olduğu otomasyon sitemleri yarı otomasyon, makinenin yoğun olduğu sitemler de tam otomasyon olarak adlandırılırlar. Sanayi devriminin başlangıcının aksine yakın geçmişimizde üretmek tek başına yeterli olmaktan uzaklaştı. Tüm dünyanın açık bir pazar haline geldiği rekabetçi koşullarda üretimi; hızlı, standart, güvenli, nihayet verimli kılmak, bir zorunluluk haline geldi. Endüstride bu zorunluluğun karşılığı şüphesiz ki otomasyondur.
Otomasyon'un Avantajları Ve Dezavantajları
Örneğin bir fabrikada kullanılan otomasyon sistemini göz önüne alacak olursak, burada her şeyin esnek ve kontrol edilebilir olması yöneticinin işine gelmektedir. Çünkü bilgisayar ekranında sisteminin işleyişini, eğer varsa arızanın yerini, üretilen ürün miktarını v.b. fabrikayı ilgilendiren bir çok bilgilere erişim ve kontrol kolaylığı sağlar.
Bu faydalar da işletmeye zaman, kalite, maliyet, hız ve kâr olarak geri dönmektedir.
Bu sistemlerin en büyük dezavantajı ilk kurulumunun maliyetli oluşudur. Bu maliyet de uzun vadede çoğu otomasyon sistemlerinde kendini amorti etmektedir. Bir diğer zararı ise fabrikalara giren bu otomasyon sistemleri fabrika çalışanlarının sayısında azalmaya sebep olmaktadır.
Bankamatik
ATM (İngilizce Automated Teller Machine kısaltması), ticari bankalar tarafından kullanılmakta olan bir dağıtım kanalı. Önceleri sadece para ödeme ve ekstre basma gibi hizmetler sunabilirken, günümüzde, para yatırma, EFT, fatura ödeme ve yatırım gibi birçok konuda müşterilere hizmet vermektedir.
Tam anlamı ile ATM sayılabilecek ilk cihaz 27 Haziran 1967 tarihinde De La Rue firmasınca Barclays Bank için üretilerek, Londra'nın Enfield kasabasında hizmete sunulmuştur.
Çoğunlukla üzerinde manyetik bir banda sahip plastik kartlar ile işlem yapılabilen bankamatiklerde işlemlere başlanmadan önce kullanıcıdan karta ait şifre talep edilerek güvenli giriş temin edilmektedir. Zaman içinde, bankamatik cihazlarına kartsız işlem menüleri de dahil edilmiştir.
ATM cihazı Türkiye'ye ilk defa 1982 yılında İş Bankası tarafından, Bankamatik ismiyle kurulmuştur.
Bina otomasyonu
Bina otomasyonu, yüksek modern yapılarda veya küçük, fakat lüks villalarda, çalışmakta olan elektrikli sistemlerin otomatikleştirilmesi için yapılan yazılımsal ve donanımsal işleri kapsayan bir kavram olarak görülebilir.
Uygulama alanları
Çok farklı uygulama alanları, tipleri ve kapsamları mevcuttur. Yüksek modern binalarda veya büyük alışveriş merkezlerinde, merkezi havalandırma sistemlerinin sıcaklık ve nem gibi parametre kontrolleri ile ilgili cihazların çalışma zamanlarının programlanması bu örneklerden biridir. Genel kurulum amacı binalarda kullanılan ısıtma soğutma ekipmanlarının kapasite kontrollerini yaparak enerji tasarrufu elde etmektir, bazı hesaplamalara göre kurulumu yapılan "Bina Otomasyonu Sistemi" altı ile sekiz ay arasında kurulum maliyetlerini amorte etmektedir.
Başka bir uygulama alanı da villalar gibi lüks isteyen müşterilerin taleplerini karşılamaktır. Bu tip uygulamalarda merkezi ısıtma-soğutma ekipmanlarının kapasite kontrollerinin yanında aynı zamanda örneğin perdelerin, aydınlatma sisteminin, havalandırmanın uzaktan bir kumanda ile açılıp kapatılması gibi isteklerin karşılanmasıdır.
Robot
Robot, otonom veya önceden programlanmış görevleri yerine getirebilen elektro-mekanik bir cihazdır. Robotlar doğrudan bir operatörün kontrolünde çalışabildikleri gibi bağımsız olarak bir bilgisayar programının kontrolünde de çalışabilir. Robot deyince insan benzeri makineler akla gelse de robotların çok azı insana benzer.
Günümüzde robotların en büyük kullanım alanı endüstriyel üretimdir. Özellikle otomotiv endüstrisinde çok sayıda robot kullanılır. Bunların çoğu kol şeklindeki robotlardır. Bunlar parçaları monte eden, birleştiren, kaynak ve boya yapan robotlardır.
Evlerde robot kullanımı giderek artmaktadır. Evlere giren ilk robotlar Furby, AIBO gibi oyuncaklardır. Başta ABD'de olmak üzere ev işlerine yardımcı olan robotların kullanımı da giderek yaygınlaşmaktadır. Yerleri kendi kendine süpüren robot elektrik süpürgeleri büyük talep görmektedir.
Otomat
Otomat, otomatik olarak ardışık veya döngüsel işlemleri gerçekleştirebilen mekanik veya elektro-mekanik düzenektir.
1920 yılında robot kelimesi kullanılmaya başlamadan önce robotlar için de otomat kelimesi kullanılmaktaydı.
Yaygın kullanımı ile otomatlar, kamuya açık alanlarda, örneğin gazete, meşrubat veya bisküvi satışı için kullanılan makinelerdir.
OLE for Process Control
(ks. OPC), Object Linking and Embedding (OLE) for Process Control (Türkçe: Süreç Otomasyonunda Nesnelerin İlişkilendirilmesi ve Bağdaştırılması).
1996 yılında, bir kaç tane endüstriyel cihaz üreticisinin öncülüğünde, veri haberleşmesi üzerine ilk standart (OPC Data Access)yayınlanmıştır. Düzenleme, farklı marka endüstriyel kontrol cihazlarının gerçek zamanlı veri haberleşmesi ihtiyacından doğmuştur.
İlk sürüm yayınlandıktan sonra, OPC Derneği (OPC Foundation) kurularak, standartların tek elden kontrolü ve denetlenmesi sağlanmış ve o zamandan bu yana standartlar gelişerek çoğalmıştır. OPC standartları günümüzde farklı marka endüstriyel kontrol cihazlarının (PLC, DCS)haberleşmesinden, veritabanlarına bilgi aktarımına, raporlama yazılımlarından SCADA yazılımlarına kadar bir çok uygulamada kullanılmaktadır.
CAN (Controller Area Network),
CANopen’ın fiziksel katmanını oluşturan ve otomotiv otomasyonunda kullanılmak üzere Bosch firması tarafından geliştirilen bir seri ağ teknolojisidir. Özellikle Avrupa’da üretilen arabalar için geliştirilmişse de, endüstriyel otomasyonda ve diğer pek çok sektörde tutulan bir ağ olmuştur. İletişim, değişik elektronik modüller arasında elektriksel gürültülerden dolayı oluşabilecek hatalardan etkilenmeyecek CAN-Hi ve CAN-Lo olmak üzere iki ayrı kablo ve çok güvenli bir protokol sayesinde sağlanır. Ayrıca bu şebekenin bir özelliği de modern otomotiv sistemlerinde hayati önem taşıyan hava yastığı, fren, ABS gibi yolcu güvenliğini ilgilendiren modüllere önem sırasına göre bağlantı önceliği tanımasıdır.
CAN, çift burulmuş kablolu, half duplex, yüksek hızlı bir ağ sistemidir. Mikrodenetleyiciler arasında gerçek zamanlı iletişim de dahil pek çok ihtiyaca cevap verir. RS232 gibi geleneksel seri iletişim yöntemlerinden çok daha performanslı ve uygun maliyetlidir. Örnek olarak, TCP/IP büyük miktarda veri taşımak için, CAN ise gerçek zamanlı ihtiyaçlar için tasarlanmıştır ve 1 MBit/saniye baud oranıyla 100 MBit/saniyelik TCP/IP bağlantısını tepkime süresinin kısalığı, hata tespiti ve hızlı hata düzeltmesiyle kolayca yener.
Motorola, Philips, Intel ve Infineon gibi pek çok büyük yarıiletken üreticisi firma CAN entegreleri satmaktadır ve milyonlarcasının otomobillerde kullanılması, entegrelerin fiyatlarının düşüklüğünü ve uzun vadeli geçerliliğini garantilemektedir. RS232/485 seri iletişimini desteklemek için mikrodenetleyicilerine UART (Universal asynchronous receiver/transmitter)# entegre eden çoğu yarıiletken üretici artık bunun yerine CAN kullanmaktadır.
