Pelot (Pelota)
Pelot, dünyanın en hızlı sporlarından biri*dir. Hentbole benzer, ama daha geniş bir oyun alanında oynanır. İspanya ve Fransa'daki Pirene Dağları'nda yaşayan Baskların ulu*sal oyunudur: Bask dilindeki adı jai alai (neşeli şenlik) olan pelot, 1900'de Küba'da oynanmaya başlandıktan sonra batı ülkeleri*ne de geçmiş ve daha çok jai alai adıyla tanınmıştır. Pelot adı ise, İspanya'da bu oyuna verilen pelota vasca adından kaynakla*nan, Fransızca la pelote (küçük top) sözcüğünden gelir.
Pelot açık havada ya da kapalı salonda oynanır. Pelot oynanan tesisin bütününe fronton denir. Cancha adı verilen üç duvarlı oyun alanının uzunluğu 53,3 metre, genişliği 15,2 metre, yüksekliği de en az 12,2 metredir. İki kısa kenar ile oyuncuların solunda kalan uzun kenar kapalıdır. Açık olan uzun kenarda ise üç yan hakem ve son kararları veren bir hakem bulunur. Onların arkasında, bir böl*meyle oyun alanından ayrılan seyirciler oturur.
Pelot iki oyuncu ya da ikişer kişilik iki takım arasında oynanır. Oyuncuların ellerin*den birine deriden bir bağla, cesta denen kamıştan örülmüş, kavisli bir tür raket bağla*nır. 76 cm uzunluğunda olan cesta bir kepçeyi andırır. Her an hareket halindeki topu yaka*layıp hızla fırlatmaya yarayacak biçimdedir. Pelota denen ve yaklaşık tenis topu büyüklü*ğünde olan top beyzbol topundan küçük, golf topundan daha ağır ve serttir. Pelot toplarının saatte 240 kilometreden daha yüksek hızlara ulaştığı saptanmıştır. Bu yüzden ABD'de profesyonel pelot oyuncuları 1967'den beri koruyucu başlık giyerler.
Topun atıldığı duvara ön duvar, oyuncula*rın arkasında kalan duvara ise sekme duvarı ya da arka duvar denir. Ön duvarda, döşemenin biraz yukarısında, boydan boya çekilmiş bir çizgi bulunur lopun kesinlikle bu çizginin üzerinden sektirilmesi gerekir. Döşeme üze*rinde ön duvarlardan 9 metre uzakla ise servis çizgisi bulunur.
Oyun servis atışıyla başlar. Servis atışını kullanacak oyuncu, servis çizgisi ile ön duvar arasında durur. Topu yere atar ve yerden sıçradığı an cesta ile tutar. Sonra, duvardan sekerek yere değmeden önce servis çizgisinin üzerinden geçecek biçimde hızla ön duvara fırlatır. Atış sırasında top servis alanı dışına düşerse, servis alan takımın aleyhine bir sayı yazılır.
Servis atışı başarılıysa, karşı takımın oyun*cuları sırayla, topu ön duvardan ilk sekişinde cesta ile yakalayıp yeniden ön duvara fırlatır*lar. Topun yakalanıp fırlatılması kesintisiz bir hareketle olur. Herhangi bir oyuncu atışı kaçımsa karşı taraf sayı alır. Topa, sekme duvarından ilk dönüşünde ya da her iki duvardaki ilk sekişinden önce vurulabilir. Servis atışını yapan takımdan bir oyuncu bir atış kaçınışa, karşı takım bir sayı ve servis hakkı kazanır. Sayı kaybeden taraf oyunu bırakır ve yerine yeni bir oyuncu ya da oyuncular geçer.
ABD dışında oyunun skoru 10 ile 40 sayı arasında değişir. ABD'de ise skor, oyuncula*rın sayısının bir eksiğidir. Örneğin 8 oyuncu varsa oyun 7 sayılıktır. Kişi sayısına önce ulaşan taraf oyunu kazanır.
Pelot, dünyanın en hızlı sporlarından biri*dir. Hentbole benzer, ama daha geniş bir oyun alanında oynanır. İspanya ve Fransa'daki Pirene Dağları'nda yaşayan Baskların ulu*sal oyunudur: Bask dilindeki adı jai alai (neşeli şenlik) olan pelot, 1900'de Küba'da oynanmaya başlandıktan sonra batı ülkeleri*ne de geçmiş ve daha çok jai alai adıyla tanınmıştır. Pelot adı ise, İspanya'da bu oyuna verilen pelota vasca adından kaynakla*nan, Fransızca la pelote (küçük top) sözcüğünden gelir.
Pelot açık havada ya da kapalı salonda oynanır. Pelot oynanan tesisin bütününe fronton denir. Cancha adı verilen üç duvarlı oyun alanının uzunluğu 53,3 metre, genişliği 15,2 metre, yüksekliği de en az 12,2 metredir. İki kısa kenar ile oyuncuların solunda kalan uzun kenar kapalıdır. Açık olan uzun kenarda ise üç yan hakem ve son kararları veren bir hakem bulunur. Onların arkasında, bir böl*meyle oyun alanından ayrılan seyirciler oturur.
Pelot iki oyuncu ya da ikişer kişilik iki takım arasında oynanır. Oyuncuların ellerin*den birine deriden bir bağla, cesta denen kamıştan örülmüş, kavisli bir tür raket bağla*nır. 76 cm uzunluğunda olan cesta bir kepçeyi andırır. Her an hareket halindeki topu yaka*layıp hızla fırlatmaya yarayacak biçimdedir. Pelota denen ve yaklaşık tenis topu büyüklü*ğünde olan top beyzbol topundan küçük, golf topundan daha ağır ve serttir. Pelot toplarının saatte 240 kilometreden daha yüksek hızlara ulaştığı saptanmıştır. Bu yüzden ABD'de profesyonel pelot oyuncuları 1967'den beri koruyucu başlık giyerler.
Topun atıldığı duvara ön duvar, oyuncula*rın arkasında kalan duvara ise sekme duvarı ya da arka duvar denir. Ön duvarda, döşemenin biraz yukarısında, boydan boya çekilmiş bir çizgi bulunur lopun kesinlikle bu çizginin üzerinden sektirilmesi gerekir. Döşeme üze*rinde ön duvarlardan 9 metre uzakla ise servis çizgisi bulunur.
Oyun servis atışıyla başlar. Servis atışını kullanacak oyuncu, servis çizgisi ile ön duvar arasında durur. Topu yere atar ve yerden sıçradığı an cesta ile tutar. Sonra, duvardan sekerek yere değmeden önce servis çizgisinin üzerinden geçecek biçimde hızla ön duvara fırlatır. Atış sırasında top servis alanı dışına düşerse, servis alan takımın aleyhine bir sayı yazılır.
Servis atışı başarılıysa, karşı takımın oyun*cuları sırayla, topu ön duvardan ilk sekişinde cesta ile yakalayıp yeniden ön duvara fırlatır*lar. Topun yakalanıp fırlatılması kesintisiz bir hareketle olur. Herhangi bir oyuncu atışı kaçımsa karşı taraf sayı alır. Topa, sekme duvarından ilk dönüşünde ya da her iki duvardaki ilk sekişinden önce vurulabilir. Servis atışını yapan takımdan bir oyuncu bir atış kaçınışa, karşı takım bir sayı ve servis hakkı kazanır. Sayı kaybeden taraf oyunu bırakır ve yerine yeni bir oyuncu ya da oyuncular geçer.
ABD dışında oyunun skoru 10 ile 40 sayı arasında değişir. ABD'de ise skor, oyuncula*rın sayısının bir eksiğidir. Örneğin 8 oyuncu varsa oyun 7 sayılıktır. Kişi sayısına önce ulaşan taraf oyunu kazanır.
