Bir kişide posttravmatik stres bozukluğundan söz etmek için, tablonun aşağıda ki kriterlere uyması gerekir.
Aşağıdakilerden her ikisinin de bulunduğu bir biçimde kişi travmatik bir olayla karşılaşmıştır:
*Kişi gerçek bir ölüm ya da ölüm tehdidi ,ağır bir yaralanma ya da kendisinin ya da başkalarının fizik bütünlüğüne bir tehdit olayını yaşamış, böyle bir olaya tanık olmuş ya da böyle bir olayla karşı karşıya gelmiştir.
*Kişinin tepkileri arasından aşırı korku, çaresizlik ya da dehşete düşme vardır.Çocuklar bunların yerine dezorganize-dağınık yada ajite davranışlarla tepkilerini dışa vurabilirler.
Travmatik olay aşağıdakilerden biri ya da daha fazlası yoluyla sürekli olarak yeniden yaşanır:
*Olayın, elde olmadan tekrar tekrar anımsanan sıkıntı veren anıları :Bunların arasında düşlemler, düşünceler ya da algılar vardır. Küçük çocuklar, travmanın kendisini ya da değişik yönlerini konu alan oyunları tekrar tekrar oynayabilirler.
*Olayı, sık sık sıkıntı veren bir biçimde rüyada görme. Çocuklar, içeriğini anlamaksızın korkunç rüyalar görebilirler.
*Travmatik olay sanki yeniden oluyormuş gibi davranma ya da hissetme
*Travmatik olayın bir yönünü çağrıştıran ya da andıran iç ya da dış olaylarla karşılaşma üzerine yoğun bir psikolojik sıkıntı duyma.
*Travmatik olayın bir yönünü çağrıştıran ya da andıran iç ya da dış olaylarla karşılaşma üzerine fizyolojik tepki gösterme.
Aşağıdakilerden üçünün( ya da daha fazlası ) bulunması ile belirli, travmaya eşlik etmiş olan uyarılardan sürekli kaçınma ve genel tepki gösterme düzeyinde azalma ( travmadan önce olmayan )
*Travmaya eşlik etmiş olan düşünce, duygu ya da konuşmalardan kaçınma çabaları.
*Travma ile ilgili anıları uyandıran etkinlikler, yerler ya da kişilerden uzak durma çabaları.
*Travmanın önemli bir yönünü hatırlayamama.
*Önemli etkinliklere karşı ilginin ya da bunlara katılımın belirgin olarak azalması.
*İnsanlardan uzaklaşma ya da insanlara yabancılaştığı duyguları.
*Duygulanımda kısıtlılık ( örneğin ; sevme duygusunu yaşayamama )
*Bir geleceği kalmadığı duygusunu taşıma.
Aşağıdakilerden ikisinin ( ya da daha fazlasının ) bulunması ile belirli, artmış, uyarılmış, semptomlarının sürekli olması:
*Uykuya dalmakta ya da uykuyu sürdürmekte güçlük
*İrritabilite- huzursuzluk- ya da öfke patlamaları.
*Düşüncelerini belirli bir konu üzerinde yoğunlaştırmada zorluk çekme.
*Hipervijilans.
*Aşırı irkilme tepkisi gösterme.
*Bu bozukluklar( B, C ve D tanı ölçütlerindeki semptomlar ) 1 aydan daha uzun sürer.
Bu bozukluk, klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya ya da toplumsak, mesleki alanlarda ya da işlevselliğin önemli diğer alanlarında bozulmaya neden olur.
*Semptomlar 3 aydan daha kısa sürerse Akut Posttravmatik Stres Bozukluğu Semptomlar 3 ay ya da daha uzun sürerse Kronik Posttravmatik Stres Bozukluğu tanısı konur.
*Semptomlar, stres etkilerinden en az 6 ay sonra başlamışsa gecikmeli başlangıçlı Kronik Posttravmatik Stres Bozukluğundan söz edilir.
Uzm. Dr. Mustafa GÜVELİ /Psikiyatrist
Aşağıdakilerden her ikisinin de bulunduğu bir biçimde kişi travmatik bir olayla karşılaşmıştır:
*Kişi gerçek bir ölüm ya da ölüm tehdidi ,ağır bir yaralanma ya da kendisinin ya da başkalarının fizik bütünlüğüne bir tehdit olayını yaşamış, böyle bir olaya tanık olmuş ya da böyle bir olayla karşı karşıya gelmiştir.
*Kişinin tepkileri arasından aşırı korku, çaresizlik ya da dehşete düşme vardır.Çocuklar bunların yerine dezorganize-dağınık yada ajite davranışlarla tepkilerini dışa vurabilirler.
Travmatik olay aşağıdakilerden biri ya da daha fazlası yoluyla sürekli olarak yeniden yaşanır:
*Olayın, elde olmadan tekrar tekrar anımsanan sıkıntı veren anıları :Bunların arasında düşlemler, düşünceler ya da algılar vardır. Küçük çocuklar, travmanın kendisini ya da değişik yönlerini konu alan oyunları tekrar tekrar oynayabilirler.
*Olayı, sık sık sıkıntı veren bir biçimde rüyada görme. Çocuklar, içeriğini anlamaksızın korkunç rüyalar görebilirler.
*Travmatik olay sanki yeniden oluyormuş gibi davranma ya da hissetme
*Travmatik olayın bir yönünü çağrıştıran ya da andıran iç ya da dış olaylarla karşılaşma üzerine yoğun bir psikolojik sıkıntı duyma.
*Travmatik olayın bir yönünü çağrıştıran ya da andıran iç ya da dış olaylarla karşılaşma üzerine fizyolojik tepki gösterme.
Aşağıdakilerden üçünün( ya da daha fazlası ) bulunması ile belirli, travmaya eşlik etmiş olan uyarılardan sürekli kaçınma ve genel tepki gösterme düzeyinde azalma ( travmadan önce olmayan )
*Travmaya eşlik etmiş olan düşünce, duygu ya da konuşmalardan kaçınma çabaları.
*Travma ile ilgili anıları uyandıran etkinlikler, yerler ya da kişilerden uzak durma çabaları.
*Travmanın önemli bir yönünü hatırlayamama.
*Önemli etkinliklere karşı ilginin ya da bunlara katılımın belirgin olarak azalması.
*İnsanlardan uzaklaşma ya da insanlara yabancılaştığı duyguları.
*Duygulanımda kısıtlılık ( örneğin ; sevme duygusunu yaşayamama )
*Bir geleceği kalmadığı duygusunu taşıma.
Aşağıdakilerden ikisinin ( ya da daha fazlasının ) bulunması ile belirli, artmış, uyarılmış, semptomlarının sürekli olması:
*Uykuya dalmakta ya da uykuyu sürdürmekte güçlük
*İrritabilite- huzursuzluk- ya da öfke patlamaları.
*Düşüncelerini belirli bir konu üzerinde yoğunlaştırmada zorluk çekme.
*Hipervijilans.
*Aşırı irkilme tepkisi gösterme.
*Bu bozukluklar( B, C ve D tanı ölçütlerindeki semptomlar ) 1 aydan daha uzun sürer.
Bu bozukluk, klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya ya da toplumsak, mesleki alanlarda ya da işlevselliğin önemli diğer alanlarında bozulmaya neden olur.
*Semptomlar 3 aydan daha kısa sürerse Akut Posttravmatik Stres Bozukluğu Semptomlar 3 ay ya da daha uzun sürerse Kronik Posttravmatik Stres Bozukluğu tanısı konur.
*Semptomlar, stres etkilerinden en az 6 ay sonra başlamışsa gecikmeli başlangıçlı Kronik Posttravmatik Stres Bozukluğundan söz edilir.
Uzm. Dr. Mustafa GÜVELİ /Psikiyatrist
